Skólablaðið - 01.08.1909, Blaðsíða 2

62
SKOLABLAÐIÐ
skiljast því betur og hafa meiri áhrif.
»Eg er upprisan og lífið, hver sem á
mig trúir hann mun lifa, þótt eg degi,
verður eigi t. d. þessi grein kærari og
ógleymanlegri af vörum Jesú við grát-
andi systur, sem harmar, bróður sinn
látinn, heldur en einstök, slitin úr
sambandi?
Lútherska kirkjan hefur frá öndverðu
heimtað, að börn læri »fræðin«, og
mörgurn mun þykja óliæfa að sleppa
þeim. Ekki finn eg nú það. Eg er
ekki einu sinni viss um, að Lúther
het'ði heimtað það, ef hann hefði getað
búist við, að öll börn lærðu svo
eða svo mikið af biblíusögum. Og
enn síður er eg viss um að hann
mundi heimta það nú, ef hann væri
uppi Boðorðin læra börnin íbiblíu-
sögunum, faðir vor sömul. og um
sakramentin finst mjer lítt mögulegt
að kenna án þess að tala um innsetn-
ingu þeirra, sem frá er skýrt í biblí-
unni. Trúarjátningin sjálf er þar ekki,
en lærdómar hennar eru dregnir af
efni þéirra. Hana tel eg sjálfsagt að
börnin læri. En jafnvel hana virðist
mjer best að kenna í sambandi við
sögurnar; sfna greinina á hverjum stað.
Fyrstu grein t. d. á eftir sögum 1.
Mósesbókar; aðaltrúarkjarninn úr þeim
er þá eins og dreginn saman í eitt,
og heimfærður til sín og barnsins.
Önnur grein er sjálfsögð eftir sögu
frelsarans, og þriðja grein eftir sögu
postulanna og helst dálitla rneir fræðslu
um útbreiðslu kristninnar að fornu
og nýju, þar er hennar sögulegi bak-
hjarl; þar er hægast að skýra hana
og skilja. Skýringar Lúthers á fræðun-
um til eg enga þörf að börn læri, þó
að þær sjeu margar prýðilegar. Eg
vil hlífa börnum við miklum kröfum
í því efni að læra orðrjett óstuðlað
mál. Að heimta mikið getur vel orð-
ið til þess að minna fáist; hið mikla
verði illa lært og komi því að engum
notum.
Petta eitt, biblíusögur, trúarjátning-
una og nokkra valda sálma, vildi eg
láta vera ákveðið námsefni í kristnum
fræðum, heimta ekki meira í skólum,
farskólum nje föstnm skólum; skólinn
búi með því kirkjunni í hendur, eða
kennararnir prestunum. Hitt segir
sig sjálft, að eg ætlast ekki til að
prestarnir varpi allri sinni áhyggju um
kristindómsfræðsluna upp á kennar-
ana, heldur gái að því, hvernig þeir
gegna skyldu sinni í þessu efni, leið-
beini þeim og bæti það upp eftir
föngum, sem áfátt verður, og auki
nokkru við. Eg þykist vita, að þeir
muni spyrja börn á helgum dögum
eftir messu, svo sem siður hefur verið,
og aftur þar fyrir utan, eftir því sem
þeim vinst tóm til.
Eg geri ráð fyrir að mörgum prest-
um, sem eru orðnir vanir kveri, verði
það tamast, og treysti sjer best til að
láta fræðslu sína koma börnunum að
notum með því að byggja hana á
kverinu. Fjarri mjer sje að amast við
því. En það vildi eg,aðþeirbyrjuðu
þá á því að útlista efnið íyrir börn-
unum og Ijetu þau svo lesa um það
í kverinu á eftir jafnóðum, en heimt-
uðu ekki að þau lærðu kverið, áður
en þeir fara að spyrja. Annars vil
eg láta prestum vera alfrjálst, hvernig
þeir haga kristindómsfræðslu sinni,
hvort þeir nota kverið, svo sem nú
var sagt, eða þefr byggja hana á biblíu-
sögunum, sem börnin hafa þegar lært,
eða þeir hafa hana viðtal um trúarefrii
frá sínu eigin brjósti, eða þeir lesa
með þeim valda kafla úr biblfunni og
útskýra þá, til þess að þau læri að
leita sjer þar sjálf ununar og upp«
fræðingar eða lesa með þeim sálma í
sálmabókinni, eða hvað annað sem
presti finst þörf að tala um við þau
eða vekja athygli þeirra á.
Og svo langar mig til að beina
einni ósk til prestanna að lyktum, að
þeir sleppi ekki alveg hendinni af
börnunum eftir ferminguna. Eg veit
nú að segja má, að þéir gjöri það
ekki, því að þeim sje opinn aðgangur
að kirkjunni tíl að heyra kenningar
þeirra og taka þátt í guðsþjónustunni;
en þetta er ekki nóg; þrátt fyrirþetta
tognar fljótt á bandinu, seni undir-
búningurinn undir ferminguna hefur
knýtt milli hans og þeirra; þau verða
bráðum ókunnug honum; og það er
þá svo óvíst, að nokkur hlúi að góðu
frækornunum, sem hann hefur sáð í
hjörtu þeirra. Pá er þó einmitt sá
aldur byrjaður, sem svo sáran þarfn-
ast aðhlynningar í þeitn efnum. Eg
veit að prestar eiga margir ekki hægt
um vik, svo önnum kafnir sem þeir
eru, en eg er viss um, að þó að lítil
væru afskifti góðs fermingarföður
þá gætu þau haft mikla þýðingu fyrir
unglingana. Þeim þykir svo mörg-
um vænt um prestinn, se n fermdi
þau. Eg skal nefna til dæmis, að
eg þekti einn prest, sem einmitt
af tilfinningu þessa sama, sem eg
er að tala um, tók einn spurning-
artíma á vetri til þess, að bjóða til
sín, til kirkjunnar fermingarbörnum
sínum frá liðnu árunum, til þess að
tala við þau um trúmál og segja þeim
eitthvað gott. Hann kallaði það við
börnin fermingarafmælið þeirra, óg
þau Ijetu sig ekki vanta. Þetta var
lítið sem ekkert aukaómak fyrirprest-
inn, og virtist vera vd þegið; en
prestsins misti brátt við, og svo að
reynslan varð stutt.
Til þess að hægra sje að átta sig á
breytingum þeim, sem fyrir mjer vaka
og eg hef nú verið að gjöra grein
fyrir, skal eg að endingu draga þær
saman í sem fæst orð:
1. I stað þess að hingað til hefur
kverið verið eina fast ákveðna náms-
efnið í kristnum fræðum undir ferm-
ingu, þá verði það hjer eftir biblíu-
sögur, trúarjátningin og nokkrir valdir
sálmar.
2’ Jafnan sje námsefnið útlistað
fyrir börnunum, áður en þeim er sett
fyrir að læra. Orðrjett nám sje ekki
heimtað nema á trúarjátningunni, völd-
um ritningarstöðum og Ijóðum.
3. Að öðru leyti sje prestum alveg
frjálst hvernig þeir haga fræðslu barna
undir fermingu.
4. Þó að kver verði notað, sje alls
eigi yngri börn en 12 ára látin læra
það.
eftir
Jóhannes Friólaugsson kennara.
...Mjer kendi móðir mitt að geyma
hjarta trútt þó heirriur bryg’ð-
ist; þaðan ,er mjer kominn
kralttir vináttu, ástin ótrauða
sem mjer aldrei deyr":
B. Gröndal.
Nú á hinum seinustu árum hefir
mikil hreyfing komist á hjer á landi,
og um allan hinn mentaða heim, að
bæta kjör kvenna. Kvennaskólar hafa
verið reistir; sömuleiðis hússtjórnar-
skóli, og þar að auk hafa verið stofn-
uð námsskeið til þess að veita stúlk-
um þekkingu í matreiðslu o. fl. Stúlk-
ur hafa gengið í gagnfræðaskólana,
kennaraskólann og mentaskólann. Alt
bendir á að jafnrjettisöld karla og
kvenna sje þegar að rísa upp, og er
það sannarlega gleði tilhugsun, og
ekki síst fyrir kvennþjóðina. Hún er
oflengi búin að búa við ófrelsi og ill
kjör. Er þungt að hugsa til þess að
betri hluti mannkynsins hafi ekki feng-
ið að njóta sín og verja hæfileikum
sínum til góðs fyrir þjóðina. En hjer
skal ekki fara út í sögu kvennrjettinda
málsins. En það er ósk mín og von
að nú birti af nýrri kvennfrelsisöld.
En þótt jafnrjetti karla og kvenna
sje fyrir dyrum, og þar afleiðandi
breyting á verkahring kvenfólksins, þá
verður engin breyting á því að stúlk-
urnar halda áfram að giftast og gjör-
ast húsmæður og mæður. Ogþaðer
það starfsvið sem eg ætla að gjöra að
umtalsefni í þessari grein minni.
Helgasta og háleitasta starfkonunn-
ar, og jafnframt þýðingarmesta, þegar
hún er orðin móðir er það, að ala
upp börn sín. Að sjá þeim fyrir föt-
um og fæði og daglegum nauðsynj-
uin, svo að þeim líði vel hvað líkam-
ann snertir, en það er ekki síður helg
skylda þeirra að hlúa að hinu andlega
lífi barnsins. Að hafa áhrif á þau til
hins betra og styrkja og glæði hina
andlega hæfileika bæði með orðum og
eítirdæmi. F’að er þessi skylda sem
svo margar mæður hugsa of lítið um,
og sem sýnist að liggi þeim í ljettu
rúmi. Mun það samt meira af vana,
en því, að þær vilji ekki gegna þeirri
skyldu, sem á þeim hvílir, og sem
snertir hið andlega uppeldi barnanna.
Pegar menn ætla að takast eitthvert
ákveðið starf á héndur og gjöra það
að lífsstarfi sínu, leita menn til skól-
anna, til þess að búa sig undir hlnt-
verk sitt. Skólarnir eiga að veita þeim
þekkingu í þeirri grein sem þeir ætla
að leggja fyrir sig. Þeir sem ætlaað