Skólablaðið - 01.08.1909, Blaðsíða 3

SKÓLABLAÖIÐ
63
verða læknar, ganga á læknaskólann.
Peir sem ætla að verða prestarganga
á prestaskólann. Og þeir sem ætla
að gjöra kenslu að lífsstarfi sínu, ganga
á kennaraskólann o. s. frv. Er það
hlutverk sjerskólanna að veita mönn-
um þekkingu í einhverri sjerstakri
námsgrein. En þeir sem ekki ætla að
takast neitt ákveðið starf áhendur, en
vilja samt menta sig eitthvað, sækja á
hina almennu mentaskóla (eagnfræða-
skólana og lýðskólana).
Á seinustu árum hefur vaknað all-
mikil hreyfing hjer á landi í þá átt að
stofna hjer einn eða fleiri húsmæðra-
skóla. Og hefur sú hreyfing líklega
verið einna mest hjer í Þingeyjarsýslu.
Er sannarlega ekki vanþörf á þannig
löguðum skóla, þa1- sem húsmæðra-
efni gætu fengið bæði bóklega og
verklega kenslu í hinu helsta sem við
kemur hússtjórn. því það er vanda-
samt og erfitt verk fyrir stúlkur um
og yfir tvítugt að takast á hendur
stjórn á heimilum. Veitir þeim því
ekki af að fá sjermentun í þeirri grein.
Pví þótt kvennaskólarnir sjeu góðir
og veiti stúlkum, sem á þá ganga al-
menna mentun, þá t'ullnægja þeir ekki,
hvað snertir hússtjórn, því í þeirri
grein veita þeir litla þekking. Nema
hvað þær stúlkur sem fá almenna
mentun standa auðvitað betur að vígi,
þegar þær takast eitthvert vandaverk
á hendur. Pví í hvaða sjerstöðu sem
stúlkurnar kunna að vera þá hjálpar
hin almenna mentun þeim æfinlega,
eins og segja má um alla sem hennar
njóta.
Pað er vonandi að það eigi ekki
langt í land að stúlkurnar fái þá ósk
sína uppfylta að la húsmæðraskóla,
því á honum ar bráð nauðsyn. En
jafnhliða honum, eða rjettara sagt í
sambandi við hann, þurfum vjer ís-
lendingar að fá annan skóla, þar sem
kend yrði uppeldisfræði og veitt til-
sögn um meðferð ungbarna; sjer í
agi ætti að leggja stund á það að
kenna stúlkunum aðalþættina í hinu
andlega uppeldi barna og unglinga.
Pví uppeldisfræðin er sú vísindagrein
sem við íslendingar erum sárafáfróð-
ir í. Og þótt stúlkur sjeu vankunn-
andi hvað snertir líkamlega meðferð
og uppeldi barna, þá eru þær enn
meira vankunnandi hvað snertir hið
andlega uppeldi þeirra. En þó játa
allir uppeldisfræðingar, að þótt gott
líkamlegt uppeldi sje nauðsynlegt fyrir
framtíðarheill einstaklinganna, þá er
þó gott andlegt uppeldi enn nauðsyn-
legra og þýðingarmeira fyrir velferð
þeirra.
Það má nærri heita undarlegt hvað
fáir hafa hugsað um jafn þýðingar-
mikið efni. En það er að vísu von,
því hjer á landi hafa menn sára lítið
hugsað um uppeldi barna, fyr en nú
á allra seinustu árum, að menn hafa
vaknað til meðvitundar um það, að
bæta meðferðina á ungbörnum. En
þær umbætur hafa hjer um bil ein-
göngu snúist um líkamlega uppeldið.
Er það ekki nema von því það lá í
raun og veru nær en hitt. Enda hef-
ur það tekíð nokkrum umbótum á
skömmuin tíma. Og er óhættaðfull-
yrða að bók Jónassens landlæknis
»Barnfóstran« hefur átt góðan þátt í
þeim umbótum, því hún er góó hand-
bók í þeirri grein og ætti hver móð-
ir að eiga hana. En okkurTvantar
aðra handhæga bók sem væri um hið
andlega líf barnanna; þroskun þess
og glæðing. Væri þannig löguð bók
sannarlega kærkominn gestur öllum
foreldrum, ekki síst mæðrunum
Þegar börnin fæðast, vitum við að
þau eru mjög veikburða og hafa enga
skynjun. Þar af leiðandi er ekki að
tala nema um líkamlega umhyggju
fyrstu mánuðina, en þegar þau eldast,
t. d. eru komin á annað ár, þarf um-
hyggja fyrir líkama og sál að haldast
í hendur ef vel á 2ð fara.
Frh.
Ölbogabörn.
Ágætu þjóðliðar! ungu skólaskör-
ungar Fróns! Mikið er ykkur ætlað
að gjöra, Eg vil nú rjett nefna eitt
af því. Takið að ykkur olboga-
börnin á einhvern hátt sem þið best
getið. Verðið göfugir verndarenglar
þeirra. Þau eru víst ennþá æðimörg
á landi voru. Og í flokki óskilgetinna
barna munu þau flest vera. Ekki skal
eg koma með strangar skírlífisreglur.
Sjeu þær of strangar, svo eru þær til
ills eins. Ekki skal eg heldur dæma
mjög hart um foreldra á umliðnum
tímum. Peir voru tímans börn og
vissu ekki hvað þeir gerðu. Og það
má ekki heimta eins mikið af þeim
sem litla tilsögn og menningu fengu,
og oss sem höfum fengið miklu meiri
mennning. Mikla manndygð má
og á að heimta af mikilli menn-
'ng- Og nú á þessari okkar miklu
framfaraöld verðum vjer að hugsa og
stefna miklu hærra en áður og vera
vandlátir mjög við sjálfa oss, ann-
ars verður stjórnarlega sjálfstæð-
ið einskisvirði. Vjer hugsum allir
um að verða sjálfbjarga þjóð, já viljum
og eigum að verða fyrirmyndarþjóð
eins og vjer vorum á þremur fyrstu
öldum vorum. Vjer erum allir að
hugsa um að reka Bakkus úr landi.
Og það er gott og blessað. Vjer
erum vígbúnir gegn þjóðfjandanum
drykkjuskapnum. En munum vel,
að til eru miklu fleiri þjóðfjandar
engu betri. Tveir þeirra eru óskýr-
lífi og kærleiksleysi.
Kærleiksleysi við börn vor til da»mis
einkum samt þau, er vjer eign-
umst utan hjónabands. Sumir
sneiða hjá þeim eins og hundum,
yfirgefa þau, fyrirlita þau og mæður
þeirra, sem þeir oft hafa tælt og
svikið. Aðrir fara illa meö þau, hafa
þau útundan og gera þau að aumingj-
um. Og flestir láta þau engan arf
hafa. Hvernig eiga nú þessi börn
að halda fjórða boðorðið? Hvað er
aðhneyksla börnin ef ekki þetta? Hvað
er að hafa ilt fyrir þeim, ef eigi þetta,
að geta þau með skömm og uppala
þau svo með ástleysi og smán, éða
þá að útskúfa þeim? Mun ekki barna-
vinurinn besti og mesti, mannkyns-
dómarinn sjálfur, einhverntíma hefna
þeirra? Mun eigi einhverntíma hljóma
þetta eða þvílíkt ógnandi orð:
»Ó heimr! Pað er háðung þín ,
aðhnnyksla góðu börnin mín,
þjer miklu betra eflaust er
í Ægisdjúp að sökkva þjer.«
Já þeim sem illa breyta við börn
sín, væri víst betra að hafa aldrei átt
þau, já þeim væri sumum víst betra
að þeir aldrei hefðu til verið.
Hvað segðum vjer um mann, sem
byði til borðs mörgum mönnum, og
svo þegar þeir kæmu, ræki hann suma
burtu, en berði eða smánaði hina
ástæðulaust, eða þá líka segðist aldrei
hafa boðið þeim? Vjer kölluðum hann
víst dæmalausan dóna, þrælmenni og
lygara. En líkt þessu gerir sá, sem
getur börn og neitar þeim svo um
barnarjettinn á nokkurn hátt. Fjöldi
manna talar um foreldraskylduna með
viðbjóðslegri Ijettúð. Skylda sú er þó
skyidna helgust. það er gott, að lögin
eru farin að líta ögn betur eftir barna-
rjettinum. En þau verða sannarlega
að taka betur á. Þau verða að veita
öllum börnum sama rjett, rjett til
als arfs til dæmis. Og þyki nokkr-
um nú þvílík lög ströng, þá er
ráðtilað komast hjá þeim, og
það er að t iga engin óskilgetin
börn! Og lögin ættu og að skylda
alla ógifta menn til að eiga barns-
mæður sínar, ef þær óska þess, eða
gjalda þeim stcrfje, annað hvort í einu
eða smátt og smátt, ella verða fyrir
hegningu. Líka má komast hjá
lögum þessum. Ekki þarf annað
en að hegða sjer nokkurn veginn sið-
samlega.
En mörg hjónabandsbörn eru stund-
um líka olbogabörn. Og meðferð á
munaðarlausum börnum hefir oft verið
hræðiieg á landi voru. Pegar eg
var að alast upp í Mýrarsýslu, datt
mjer ekki í hug, að eins illa væri farið
með börn, eins og eg hef seinna
heyrt að sje sumstaðar. Pað eru Ijótu
sögurnar! Onnur eins viðbjóðsleg
þrælameðferð minnir á háttalag vesta
borgarskríls. Vera má að sumar sögur
þessar sjeu ýktar. en sumar þeirra
eru sannar það veit eg. Ilt eiga börn
víða erlendis. En 20. aldar íslend-
ingum sómir eigi að apa eftir útlend-
um í klækjum. Allir þjer, sem nú
kunnið að eiga olbogabörn, hvort
sem þau nú eru skilgetin eða ekki,
gætið skyldu yðar við þau! Hættið
að hafa þau útundan; gleðjið þau og
virðið, þá fara þau að elska yður og
svo lærið þjer að elska þau. Mannið
þau til lífs og sálar.: Og ef þjer eruð
búnir að útskúfa þeim, þá takið þau
heim til yðar ef þau þá vilja það