Skólablaðið - 15.10.1909, Blaðsíða 3

SKÓLABLAÐIÐ
75
um nokkur atriði í lögum um fræðslu
barna 22. nóv. 1907.
Umsjónarmaður fræðslumálanna hef-
ir fyrir hönd nokkurra fræðslunefnda
leitað úrskurðar stjórnarráðsins um
þessi atriði: (
1. Hvort hreppur, sem er svo stór,
að honum nægi ekki minna en 2
kennarar, er kenni á tveimur stöð-
um í hreppnum, hvor um sig í 6
mánuði, og sjeu tvenn fullkomin
kensluáhöld til afnota, sín fyrir
hvorn kennara, geti ekki átt von á
styrk úr Iandsjóði til beggja far-
skólanna, alt að 200 kr til hvors
skóla, eða samtals alt að 400 kr.
2. Hvort svo bæri að skilja lögin frá
síðasta alþingi um breytingu á
lögunum um fræðslu barna 22.
nóv. 1907 að allri framkvæmd lag-
anna sje frestað til 1. jan. 1912,
eða hvort fræðslunefndir hafi rjett
og skyldu til að sjá um fræðslu
barna og heimta til þess nauðsyn-
legt fje úr hreppssjóði að barna-
fræðslan í hreppnum verði í því
lagi, að fræðslukröfum nefndra laga
verði fullnægt — einnig þar sem
engin fræðslusamþykt hefir verið
samin nje samþykt.
3. Hvort landssjóðsstyrkur til far-
kenslu sje bundinn því skilyrði að
kennararáðningin sje samkvæmt
fræðslulögunum og kaup kennara
að minsta kosti 6 kr. um viku
hverja, að kensluáhöld þau, er yfir-
stjórn fræðslumálanna hefir fyrir-
skipað, sjeu notuð við kensluna
og að kostnaður við barnafræðsl-
una sje greiddur úr sveitarsjóði,
en ekki af aðstandendum barnanna.
Fyrirspurnum þessum svarar stjórn-
arráðið 5. okt. á þá leið:
1. Aö hver sjálfstæður farskóli,
sem íullnægir kröfum fræðslulag-
anna, hafi rjett til tiltölulegs styrks
úr landsjóði, alveg án tillits til þess,
þótt tveir eða fleiri farskólar sjeu í
sama fræðsluhjeraði.
2. Að breyting sú, er síðasta alþíngi
gerói á lögum um fræðslu barna
22. vóv. 1907, og hjer skiftir máli,
sje í því einu fólgin að heimila
frestun á samningi fræðslusam-
þykta tveimur árumlenguren upp-
runalega var ákveðið, en að fram-
kvæmd fræðslulaganna hafi ekki að
öðru leyti verið frestað Af þessu
leiðir þá það, að fræðslunefndirn-
ar hafa bæði rjett og skyldu til
þess að gera allar nauðsynlegar
ráðstafanir til þess að kröfum
fræðslulaganna verði fullnægt, eins
þar sem fræðslusamþykt hefir ekki
verið samin, nje staðfest. Pær eru
samkvæmt fræóslulögunnm kjörn-
ar til að hafa eftirlit með fræðslu-
málum hjeraðsins, og á þeim hvíl-
ir ábyrgðin á því, að börnin sýni
það við vorprófin, að þau hafi
náð því fræðslumarki, sem lögm
setja. Pær hafa því að sjálfsögðu '
rjett og skyldu til þess, samkvæmt
30 gr. fræðslulaganna að afhenda
hreppsnefnd í tæka tíð áætlun um
kostnaðviðbarnafræðsluna ár hvert,
og getur hreppsnefndin ekki leitt
hjá sjer, að veita úr hreppssjóði
það fje sem fræðslunefnd get-
ur fært rök fyrir að nauðsyn-
legt sje til að fullnægja kröfum
fræðslulaganna — alveg án tillits
til þess, hvort fræðslusamþykt hef-
ur verið staðfest fyrir fræðsluhjer-
aðið eða eigi.
3. Að heimild sje til, í þeim fræðslu-
hjeruðum þar sem fræðslusamþykt-
ir hafa ekki verið settar, að veita
nokkurn styrk til farkenslu, þótt
hún uppfylli ekki allar kröfur fræðsl-
laganna. (Sbr. 14. gr. B. VIII. b. 2.
í fjárlögunum 1910—1911); en til
þess að geta átt von á nokkrum
styrk, verða að liggja fyrir skírteini
fyrir því, að farkennarinn hafi ver-
ið ráðinn af fræðslunefnd, og að
kensla barnanna áaldrinum 10-14
ára hafi verið kostuð af sveitar-
sjóði, en ekki af aðstandendum
barnanna. —
^<|j (0”
Jíeimavistsrskó/ar
handa börnum.
Fræðslulögin gjöra ráð fyrir að ein
aðferðin til að menta börnin verði sú,
að reisa skólahús svo stórt, að þar
verði rúm fyrir kennarann með allan
barnahópinn sinn úr heilum hreppi
eða jafnvel fleiri hreppum, svo að
allur hópurinn ásamt þjónustufólki
geti átt þar aðsetur þann tíma sem
skólinn stendur, að minsta kosti 6
mánuði ársins. —
Nú þegar menn eru að brjóta heil-
ann um hvernig kenslufyrirkomulagið
geti orðið sem haganlegast, er eðlilegt
að þeir leggi niður fyrir sjer, hverja
leiðina verði tiltækilegast að fara af
þeim, sem frægslulögin gera ráð fyr-
ir. Flestum kemur saman um, að
fastur skóli vérði notadrýgri en far-
skóli eða eftirlit með heimafræðslu;
en sakir erfiðra staðhátta er dagleg
kensla allra barna hreppsins allan vet-
urinn ómöguleg nema börnin geti
flestöll haft aðsetur í skólanum.
En þegar svo er farið að gera sjer
grein fyrir hvað slíkur skóli þurfi að
kosta, bæði til stofnunar og árlegs
reksturs, þá fælast flestir útgjöldin og
þykir gjaldabyrðin óbærileg, jafnvel þó
að tveir hreppar legðu saman.
I »Skólabl.« 15. mars þ. á. (7. tlbl.)
er lítillega minst á heimavistarskóla
handa börnum með nokkuð öðru fyr-
irkomulagi en fræðslulögin virðast
beint gera ráð fyrir. Par er gert ráð
fyrir að fræðsluhjerað með 60 börn-
um á skólaaldri bygði skólahús, sem
rúmaði 15 börn til kenslu og heima-
vistar, ásamt kennara og þjónustu-
fólki; ef slíkur skóli stæði í 8mánuði
ársins gætu 60 börn notið 2 mánaða
kenslu í honum í 4 hópum, — 15
börn í senn.
En nú er það óvenjulega stórt
fræðsluhjerað, ef 60 börn eru á skól-
aaldri, og mörgum þykir of stuttur
kenslutími einir 2 mánuðir á ári.
Gjörum þá ráð fyrir, að í meðal
hreppi sjeu 30 börn á aldrinum 10 —14
ára, og að hvert barn þurfi að jafn-
aði að fá 3 mánaða kenslu. Húsið
þyrfti þá að rúma 15 börn í einu
ásamt kennara og þjónustu, eins og
áður var gert ráð fyrir, og skólinn að
standa í 6 mánuði.
Fyrirkomulagið gæti þá verið þann
veg, að helmingur barnanna sækti
skólann f einu, 15 í senn, annaðhvort
3 mánuði samfleytt, eða um styttra
skeið í senn. Kenslan ætti þá ekki að
verða mjög erfið nokkurnreginn fær-
um kennara, og ekki ofurefli að stjórna
og hafa eftirlit og umsjón með ekki
stærri hóp á skólaheimilinu.
Hugsanlegt væri það, að hvor hóp-
urinn um sig sækti skólann aðrahvora
viku, en væri héima aðra vikuna, —
þeir skiftu á sunnudögum allan vetur-
inn. Börnin gætu þá haft þjónustu
heima hjá sjer, er margur mundi telja
kost. Nokhuð ættu börnin að geta
lært þá vikuna, sem þau væru heima,
einkum ef kennarinn leiðbeindi þeim
um námið áður en þau færu heim og
setti þeim fyrir í kenslubókunum, sem
þau ættu að búa sig undir með til
næstu »skólaviku«. Með þvíaðskiíta
svo oft áynnist það, að börnin yrðu
undir nokkurnveginn stöðugum kenslu-
áhrifum, eða við nám, allan veturinn,
ýmist í skólanum eða heima. Gætu
samt sem áður verið nokkuð til snún-
inga þá vikuna, sem þau væru heima.
Líktkenslufyrirkomulagþessu mundi
lítið gefa eftir hinttm föstu skólum;
en hvað mundi slíkur heimavistarskóli
kosta fræðsluhjeraðiö?
Pví er ekki auðvelt að svara svo að
litlu skeiki, en samkvæmt því, sem
gert er ráð fyrir í tilvitnaðri grein í
♦ SkólabU, mundi kostnaður árlega:
verða 8 — 900 kr.; en frá þeirri upp-
hæð dragist landsjóðsstyrkurinn, sem
ekki er ástæða til að ætla minn: en
200 kr. Skólahaldið kostaði hrepp-
sjóð þá 6 — 700 krónur á ári. —
Væri skólinn reistur á heimili, sem
væri svo vel hýst, að það gæti ljeð
börnum svefnrúm, svo að skólahúsið
mættt vera þeim mun minna, t. d.
aðeins ein kenslustot'a, og herbergi
handa kennara, þá gæti kostnaðurinn
ef til vill orðið nokkuð minni — fyrir
hreppsjóð.
Nú er ótalin meðgjöfin með börn-
unum þann tíma, sem þau eru í skól-
anum; en hann greiða aðstandindur
þeirra.
Kennari ætti að hafa sameiginlegt
mötuneyti við nemendur, ög matast