Skólablaðið - 01.11.1909, Qupperneq 1

tb.
Kemur út tvisvar i mánúði.
Koslar 2 kr. á ári.
bkeyhjaoík !. nóoember.
Auglýsingaverð: 1 kr. þuml.
Afgr. Bergst.str. 27.
1909.
Örfá orð um samstarf skólans og
heimilanna.
Hinn eðlilegi fræðslustaður — og
uppeldisstaður — barnsins, er heimilið.
Það er vagga als andlegs og líkam-
legs þroska.
Enginn þekkir svo vel einstaklings-
eðli barnsins sem góður faðiroggóð
móðir. Og foreldraástin bendir oft á
hina rjettu uppeldisaðferð.
Sveitaheimili vor hafa um langan
aldur rækt að mestu þetta tvöt’alda
starf að uppala og fræða — ástund-
um miður en skyldi, en þóoftarlangt
um betur en von var á —
Skólinn er reistur til þess að Ijetta
uppeldisstarf heimilanna, en ekki til
þess að taka það í burt.
A síðari árum höfum við íengið
fleiri og fleiri barnaskóla og tala þeirra
mun vaxa á komandi árum. En ráð-
legt mun þó að ganga ekki alt of
óðslega fram í því efni að svo komnu.
Eg minnist, að reyndur og ráðinn
skólamaður hjer í Danmörku sagði við
mig ekki als fyrir löngu: Eg efast
um, að skólalög vor frá 1814 hafi
gjört meira gagn en skaða í hinum
strjálbygðari hlutum Jótlands.
Sannleikurinn er sá, að skólinn tek-
ur — því miður — alloft nokkuð af
ást og umhyggju foreldranna frá börn-
unum. Ábyrgðartilfinning heimilanna
verður ekki lengur svo sterk sem áð-
ur.
Hjer liggur erfiður steinn í götunni:
skortur á samvinnu milli skólans og
heimilanna.
Eg hefi ekki langa lífsreynslu sem
kennari en þó hefir hún bent mjer á
að hjer er vandamál á ferðum. Og
undanfarna daga hefi eg haft tækifæri
til þess að sjá og heyra, að hjerí Dan-
mörku kreppir skórinn að á sama hátt
allvíða.
Heimilin skella skuldinni á skólann
og skólinn aftur á heimilin
En hver er sökin — og hvar er
hana að finna? »Sjaldan véldur einn
er tveir deila« svo mun og hjer vera.
Aðalorsökin felst í misskilningi —
bæði frá skólans og heimilisins hendi —
og vöntun á virðingu, sem þeir tveir
málsaðilar þurfa að bera, hvor fyrir
annars starfi.
Starf heimilisins er aðallega að upp-
ala, vaka með aðgætnu auga yfir sið-
ferðisþroska barnsins bæði á þeim
árum sem það gengur í skóla, og
fyrir og eftir þann tíma. Hlutverk
skólans aftur á móti er aðallega það,
að veita börnunum. fræðsln i hinum
ýmsu námsgreinum.
En þessi ivö hlutverk eru svo ná-
tengd, svo óaðskiljanlega fljettuð sam-
an, að þau verða að vinnast i samein-
ingu. Pað er þetta sem oft gleymist
og veldur miklum skaða.
Mörgum foreldrum hættir við að
varpa allri sinni áhyggju yfir á
skólans breiða bak. Fæði og klæði
skulu börnin hafa frá heimilinu, en alt
annað, sem uppeldið snertir kemur
skólanum einum við. Og það ér hann,
sem ber ábyrgðina á því, að börnin
síðar verði góðir og nýtir borgarar.
Og hvort börnin læri mikið eða lítið,
ilt eða gott á heimilinu fyrir og á
þeim tíma sem þau ganga í skólann
má á sama standa.
Skólinn skal fræða og venja — laga
alt það.sem aflaga hefir farið!
En skólinn á sinn hluta af þessum
misskilningi. Oft heyrast frá þeirri
hlið orð gem falla í þá átt að heimil-
in sjeu ekki lengur fær um að leysa
uppeldisstarf sitt af hendi það sjeþví
skylda skólans að taka það að sjer
að fullu og öllu. Sá andi legst í loft-
ið berst út til heimilanna ogber ávöxt.
Margir foreldrar taka með gleði á
móti þeiin boðskap og finna þungri
byrði Ijett af herðum sjer. Aðrir sjá,
og það með rjettu, að hjer lofar skól-
inn ineiru en hann megnar að efna.
Skólinn er ekki stofnaður til þess
að taka á burt uppeldisstarf heimil-
anna, heldur til þess að Ijetta það.
Og vjer getum reist svo góða skóla
sem vera vill, en þó aldrei svo vel úr
garði gerða, að þeir geti komiðístað
heimilisins.
Pað hefir verið sagt, að aldreiáæf-
inni lærðum vjer jafn mikið á jöfn-
um tíma sem hinum fyrstu lífsárum
vorum. Það er heimilið sem þá fræðslu
veitir og ekki skólinn.
Pann grundvöll sem heimilið legg-
ur á hinum fyrstu árum, megnar skól-
inn að litlu leyti að umskapa.
Á heimilinu myndast og dafna allar
sálarlífsins rætur — þar setja hin ytri
áhrif sín fyrstu — og eg vil segja
óafmáanlegu — merki á hina ungu.
Og viljum vjer spyrja, hvort áhrif
skólans eða heimilisins sjeu sterkari
verður svarið eflaust: Heimilisins.
Máli mínu til stuðnings vil eg til-
færa eitt dæmi.
Sem kunnugt er beita Pjóðverjar
öllum brögðum til þess að gjöra
dansktalandi Suðurjóta þýska. Pýsk
tunga hljómar í hverri kirkju. Sex
ára gömul skulu börn frá dönskum
heimilum koma í þýska skóla, nota
þýskar kenslubækur og hlustaáþýska
fræðslu.
Og hver er svo sterkastur?
Merkur þýskur prestur hefir nýskeð
sagt:
Vjer skulum aldrei láta osskomatil
hugar, að oss takist að gjöra Slesvík-
urbúa þýska þótt mál vort hljómi
í kirkjum og skólum. Heimilin eru
langt um sterkari.
Pessvegna verðum vjer að krefjast,
að heimilið noti það vald, sem það
ætíð hefir yfir börnunum á rjettan hátt,
vinni í sameiningu við skólann að
heill og framförum hinna ungu. Og
vjer verðum að krefjast þess, aö heim-
ilið beri virðingu fyrir starfi skólans.
Frá skólans hlið megum vjer og
gæta þess að seilast ekki langt út
fyrir vorn eiginlega verkahring eða
telja sjálfum oss trú um, að vjer get-
um rækt starf vort vel án hjálpar heim-
ilanna.
Foreldraskyldurnar eigum vjer að
hjálpa til að uppfylla, en enganveginn
taka þœr i burt.
Kærleikans band á millum foreldra
og barna eigum vjer að styrkja og
ekki veikja.
Og hvað getum vjer svo gjört til
þess, að koma samvinnu skólans og
heimilanna í betra horf en nú er?
Rjetta út höndina og biðja um hjálp
heimilanna. Láta þau vita, að fram-
faraskilyrði barnsins í skólanum eiga
fyrst og fremst sínar rætur í heimilinu
og starf skólans byggist á þeim grund-
velli, sem heimilið hefir lagt. Og um
fram alt verðum vjer að minnast þess,
að uppeldisábyrgðin hvílir baeði á skóla
og heimili.
Vjer verðum að taka aðstandendur