Skólablaðið - 01.11.1909, Blaðsíða 2

barnanna tali — helst safna þeim sam
an til málfunda — og ræða við þá um
uppeldisstarfið, skýra fyrir þeim þær
kröfur, sem skólinn óhjákvæmilega
verður að gera til heimilanna og jafn-
framt gjöra stutta grein fyrir kenslu-
aðferðum vorum.
Efalaust mundi það og efla sam-
vinnuna, ef hægt væri að fá foreldr-
ana til þess að heimsækja skólana oft-
ar en nú gerist.
Pá get eg ekki látið hjá líða að
minnast hinna >Daglegu vitnisburða«,
sem tíðkast við skólana. Og um þá
vil eg segja, að eg trúi því að það
mundi vera oss tii hagnaðar ef þeir
hyrfu úr sögunni.
Pað er erfitt verk og vanþakklátt að
gefa daglegar einkunnir — og stuðl-
ar lítt, að minni hyggju, aðsamvinnu
vorri. Foreldrarnir fá gildi barna
sinna gefið í tölum frá skólans hendi —
rúnum sem þeir ástundum ekki kunna
að ráða.
í stað hinna daglegu vitnisburða
gæti komið — segjum einu sinni í
mán. — stutt og greinileg skrifleg
skýrsla frá skólanum til heimilisins.
Par skyldi tekið fram um hegðun
barnsins og framfarir, svo og í hvaða
námsgreinum það einkum þyrfti stuðn-
ings heima o. s. frv.
Það, sem eg hjer hefi skrifað eru
allstuttar og sundurlausar hugleiðing-
ar um svo mikilsvarðandi mál. En
þær eru komnar fram af því, að það
liggur mjer þungt á hjarta.
Að síðustu vil eg óska, að bæði
foreldrar og kennarar vildu taka til
máls og ræða efni þetta nákvæmar.
Oss ríður mikið á að eiga góða
skóla, en jafnnauðsynlegt er lyrir oss
að eiga góð heimili — heimili sem
skilja hlutverk sitt og hafa vilja á að
leysa það af hendi. Aðeins með því
móti ber starf skólans hina tilætluðu
ávöxtu.
Tviir.mskóla við Silkiborg 26/9 OQ.
/. Þorsteinsson.
„Sveitakarl”
skrifar í *Austra« (N R 33) um fræðslu-
lögin. Rað er móður í »karlinum« og
hann rær bakföllum og tekur djúpt í
árinni.
Hann telur fræðslulögin hin »skað-
legustu lög, er samin hafa verið á
seinni tímum«, o. s. frv.
En þegar öllu er á botninn hvolft,
þá eru það heimavistarskólarnir
aðallega, sem hann telur beint fjár-
munalegt drep fyrir hverja sveit
Óþarfi er að hamast út af fræðslu-
lögunum fyrir þ á sök. Þau skipa
engum að reisa heimavistarskóla sem
ekki vill sjálfur gera það. Nógar leið-
ir aðrar; þar á meðal þær, sem »Sveita-
karl« telur sjálfur góðar og gildar, og
sem honum þykir vel hafa gefist, en
það er farkensla og heimafræðsla.
Rjett einu sinni er það tekið fram í
þessari grein, að góður heimiliskenn-
ari komist lengra með börnin en
hægt sje að komast alment í skólum.
Hver neitar því?
Væru allir heimilisfeður svo efnum
búnir að þeir gætu haldið góðan kenn-
ara fyrir heimili sitt, og vildu þeir
kosta svo miklu fje til að menta börn-
in sín, þá mundi líklegá enginn barna-
skóli vera til í heiminum. En því er
nú ver og miður að svo erekki. Og
lítið stoðar því sú ráðlegging »Sveit-
akarls« að vjer segjum skilið við
skólahald, enda þó að allir verði að
játa það satt vera, sem hann segir,
að »sú kensla — sem heimiliskennar-
inn veitir — verði staðbetri helduren
ef einn maður á að kenna fjölda mörg-
um börnum«.
»Sveitakarl« segist hafa uppalið 9
börn. Hann væri, ef til vill, ekki eins
gramur við fræðslulögin, ef hann
ætti eftir að uppala barnahópinn sinn.
Hann mundi þá fljótt geta skiíið, að
lögin veita honum góða hjálp til að
rísa undir þeirri þungu byrði; en nú
á hann sjálfsagt eftir — samkvæmt
fræðslulögunum — að greiða margar
krónur í hreppssjóð til að hjálpa
öðrum til að menta börnin sín, þeim
sem börn eiga á skólaaldri. Hann
telur þá hjálp sjálfsagt ekki eftir, þó
að hann hafi farið á mis við álíka
hjálp sjálfur - af því að þá voru
engin fræðslulög til. —
Engin undur eru það, að galla megi
finna á þessum lögum; þeir eru ekki
fleiri en við mátti búast. Svo mikið
vandaverk er að semja skólalög.
• Sveitakarl« hefir rjett fyrir sjer í því,
að Dr. Björn Olsen átti mikinn og
góðan þátt í því að ganga svo frá
lögunum á þingi, að ástæðulaust er<
fyrir nokkurn mann að amast við
þeim, sem einhverja rjettarbót vill á
barnafræðslunni. Svo frjálsar hendur
gefa þau hverri sveit til þess aðhaga
fræðslumálum sínum eftir eigin höfði.
En við því var ekki að búast að
nokkuð verulegt yrði gert til bóta
með löggjöfinni einni, án þess að það
kostaði nokkur aukin gjöld.
Það hefir áður verið sýnt fram á
það hjer í blaðinu að það var orðin
almennósk að bætaalþýðumentunina —
og þá var sjálfsagt að byrja á barna-
kenslunni eins og fræðslulögin gera - ;
byrja á undirstöðunni. Lögin koma
þannig til móts við óskir manna.
Skynsamir menn hlutu að vita það
fyrirfram að aukin kensla kostaði auk-
in fjárframlög. Og þeim hlaut að
vera Ijóst að það yrði ekki alt borg-
að úr landsjóði. Margar sveitir voru
orðnar því svo vanar að leggja ekk-
ert sjálfar til barnafræðslu, en taka
móti landsjóðsstyrknum, svo sem hlut
á þfirru landi. Enginn sjer eftir land-
sjóði að borga! En svo þegar lögin
gera ráð fyrir borgun til þessara mála
úr hreppssjóði, þá er eins ogsum-
ij sjái fyrst að kensla kostar eitthvað.
Það er rjett, að t'ræöslulögin leggja
nýjar byrðar á marga hreppa, eink-
um þá, sem lítið eða ekkert hafa áður
greitt til fræðslumála. En í ýmsum
hreppum þyngjast gjöldjn ekkertfyr-
ir þessi nýju lög. Það eru þeir hrepp-
ar, sern áður en Iögin komu, höfðu
af eigin hvöt lagt á sig talsverð gjöld
til að menta börn sín.
En það segir «Sveitakarl« út í loft-
ið, að lögin leggi »óbærar byrðar á
þjóðina«. Kostnaðaráætlanir þær, er
»Skólabl « heíur áður flutt, og reikn-
ingar fyrir skólahald, sýna það svo
ekki hefur orðið móti mælt að kostn-
aðargrýian, sem einstaka maður hef-
ur otað fram, er ekki neitt ægileg. —
• SveitakarH átelur það, að íslenskir
bændur hafi látið æsa sig upp til að
snúast í móti þörfum lögum, svo sem
gaddavírs-girðingar lögum og símalög-
um. En fræðslulögunum mótmæli
fáir.
Var ekki eitthvað svipað af stað far-
ið, þegar fræðslulögin komu út, og
urðu heyrum kunn, eins og þegar
símamálið var á ferðinni? Hvað áttu
þeir að þýða prentuðu seðlarnir, sem
sendir vóru út um allar sveitir lands?
Hvað annað en að fylkja bændum
undir hermerkið móti framkvæmd
fræðslulaganna — jafnvel áður en
búast mátti við, að almenningur hetði
áttað sig svo á lögunum, að hann
vissi hvað í þeim fólst.
Hvað átti það að þýða, að skipa
nefnd í íræðslumálin þegar í byrjun
síðasta þings? Hvað átti sú nefnd að
gera annað en leggja til við þingið,
að fræðslulögunum, hálf ókunnum og
algerlega óreyndum í framkvæmd,
yrði frestað um óákveðinn tíma?
Hvorttveggja beint banatilræði við
þessi nýju og þörfu lög, sem kostað
hafði verið fje og fyrirhöfn til að búa
sem best úr garði.
Hver varð svo árangurinn?
Einar tvær ritgerðir, er töldu fræðslu-
lögin óferjandi og óalandi, höfðust
upp úr öllum prentuðu seðlunum.
Þær komu út í »ísafold« ogvorueft-
ir »sveitaprest« og VigfúsíHaga.
Báðir þessir höfundar leituðu að göll-
um á lögunum, og höfðu ýmislegt til
síns máls, en fóru og með ýmsar
ýkjur, einkum Vigfús, eins og sýnt
var fram á hjer í blaðinu.
Aðrir en þessir, tveir höfundar
sendu og svör upp á prentuðu seðl-
ana, svör sem töldu góða rjettarbót
í fræðslulögunum. En þau svör komu
ekki í »ísafold«. —
Nefnd sú, sem kosin varáþinginu,
komst tii þeirrar niðurstöðu, að fresta
ekki framkvæmd laganna og breyta
þeim ekki í neinu verulegu atriði. Og
þingið fjellst með, miklum meiri hluta
á tillögu nefndarinnar.
Þannig stóðust fræðslulögin þessa
atlögu, og höfum vjer ekki orðið var-
ir við að lýðhylli þeirra manna hafi
minkað sem komu lögunum á fram-
færi, nje heldur vaxið vegur þeirra,
sem vildu koma þeim fyrir kattarnef.
82
SKOl,ABLAÐIÐ