Skólablaðið - 15.11.1909, Blaðsíða 2

86
SKOLABLAÐIÐ
skólum landsins með þeim afbrigðum
einum, að z skal hvergi rita.
* *
*
Skólarnir, flestir aðalrithöfundar,
blaðamenn og aðrir, sem eitthvað
meira eða minna láta sjá eftir sig á
prenti, eru víst allir á eitt mál sáttir
um það, að æskilegt sje, að allir hafi
sömu stafsetningu. Og nú er svo
komið, að aðeins örlítið ber á milli.
Skólarnir hjer í Reykjavík vilja losna
við z-una, en sætta sLg að öðru leyti
við Blaðamanna ritháttinn
Vegurinn til þess að skólartiir og
Blaðamenn mætist eru þá tveir: að
blaðamenn komi sjer saman um að
sleppa z-unni til að koma til móts við
óskir skólanna, eða að skólarnir beygi
sig alveg fyrir þeim, sem henni vilja
halda — viljugir eða nauðugir. Vilj-
ugir gera þeir það ekki, en nauðugir
gætu þeir orðið að gera það, ef stjórn-
in valdbyði Blaðamannarit.iátt óbreytt-
an, í öllum skólum landsins. —
Um það atriði urðu talsverðar um-
ræður á kennarafundinum. Voru spá-
dómar um það, að stjórnin hefði í
hyggju að valdbjóða Blm. stafsetning-
una í landskólunum, þeim skólum,
sem landsjóður kostar að öllu leyti,
og sem liggja beint undir stjórnina. —
En hví ekki þá í öllum barnaskól-
um líka?
Sumum fundarmönnum þótti kent
hafa gjörræðis í afskiítum stjórnarinn-
ar af stafsetningu á Lesbókinni, þar
sem hún vjek þaó frá Blaðam. staf-
setningunni að rita skyldi je, en sleppa
z — án þess að leita álits kénnara
eða höfunda Blm.stafsetningarinnar
um það. Á hinn bóginn þótti flest-
um ábati í því að sleppa z-unni, en
skiftar skoðanir um að rita je, en
ekki é.
Út af þessu var borin npp tillaga
til fundarályktunar, og samþykt með
ÍQ atkv. gegn 1:
Fundurinn telur ekki heppilegt, að
stjórnin geri neinar ráðstajanir um
það, hvcrri stajsetningu sje fylgt í
skólunum, nema þá eftir tillögum kenn-
ara. —
Einum fundarmanni var falið að
ílytja þetta erindi fundarins fyrir stjórn-
inni.
^ ~w*
A trjeskom.
Já, ekki nema það þó! Að ætla að
fara að orða það við okkur hjerna í
Reykjavík, að ganga á trjeskóm eins
og Jótar og að láta börnin ganga á
trjeskóm.
Nefna má það nú samt sem áður.
Og hugsa má um það, hvort tillagan
sje svo fráleit.
Götur Reykjavíkurbæjar eru auð-
vitað nokkurnveginn þurrar í langvar-
andi þurkum, en ekki þarf langvar-
andi úrkomu til þess að þær verði
biautar og óhreinar. Og úrkoman er
mikil í Keykjavík; götarnar því injög
oft blautar.
Efnaða fólkið flýr til útlendra skó-
hlífa; þær eru dýrar og endast ekki
mjög lengi. Börn efnaða fólksins eru
og látin ganga í útlendum ytri skóm.
En fátæka fólkið og börn þess, gösl-
ar hálf vott í fætur á ósútuðum ein-
földumskinnskóm — íslenskumskóm —
hverju sem viðrar og hvernig sem
göturnar eru, þó að forin sjeyfirskó-
varp.
Petta finna menn að er óþægilegt,
hafa jafnvel grun um að það kunni
ekki að vera sem hollast að ganga
dag eftir dag með vota fætur.
Allir, sem einhver ráð hafa, reyna
því að fá sjer útlendan skófatnað.
Skósmiðanna tala í keykjavík er »legio«,
og þeir eru víst flestir vel bjargálna.
Og þó smíða þeir líklega ekki tíunda
hluta þess skótatnaðar, sem Reykvík-
ingar slíta. Ógrynnin öll eru seld af
skófatnaði alútlendum — sem saum-
aðurer í útlöndum. Vjer íslendingar,
erum ódeigir að borga útlendingum
verkalaun.
Verkamenn ganga almennast á út-
lendum skóm úr sútuðu leðri, konur
þeirra og börn aftur á móti á íslensk-
um skóm. Alt »fína« fólkið gengur
náttúrlega á útlendum skófatnaði.
Ressi útlendi skófatnaður er kosinn
af því að hann þykir halda fótunum
betur þurrum, af því að hann er tal-
inn vatnsheldur. F'að þarf hann að
vera hjer í Rvík; en hann er það ekki.
En trjeskórnir eru það, og þeir halda
fótunum þurrum.
En vatnleðurskór. Eru þeir ekki
vatnsheldir? Vatnsleður er oft vatns-
helt, óg vatnsleðurskór eru það stund-
um, meðan þeir eru nýlegir. En þeir
hætta því brátt, þegar farið er að gera
að þeim. Beir eru dýrir að kaupa þá,
dýrt er að láta botna þá.
Gúmmí-skór eru og dýrir, og þeir
eru ónýtir, þegar komið er gat á þá.
Hjer kann líka enginn skósmiður að
gera að þeim.
Hjer þarf að líta á, hvaða skófatn-
aður er ódýrastur, þœgilegastur og
hollastur. En þetta er auðvitað erfitt
að sameina alt.
Trjeskórnir eru líklega ódýrastir.
Nýir trjeskór kosta ekki mikið í sam-
anburði við skó úr sútuðu leðri. En
svo er það annað, sem gerirþáódýr-
ari til notkunar. Og það er það, að
hver sem hefir nenningu til þess, get-
ur sjálfur gert að þeim og haldið þeim
við. Það lækkar skóarareikninginn
meira en margan grunar. En þeir
eru stirðir að ganga á, fyrir þá sem
talsvert langt þurfa að ganga daglega.
Og þeir þykja aðallega fyrir þá sök
ekki eins þœgilegir og annar skót'atn-
aður. En þeir eru að öðru leiti holl-
ur skófatnaður, halda fótunum vel
þurrum, enda þó að staðið sje til
langframa í blautu í þeim. —
íslensku skórnir, skór úr ósútuðu,
einföldu, skinni eða leðri, eru að vísu
ekki mjög dýrir, en þeir eru afar end-
ingarlausir, og verða því dýrari til
muna én trjeskór, þegar öllu er á
botninn hvolt. Aðalkostur þeirra er
sá, að þeir eru Ijettir og þægilegir;
þeir eru t. d. góðir leikfimisskór, með-
að þeir eru nýlegir. En aðal ókostur
þeirra — auk þess sem þeir reynast
dýrir — er sá, að þeir halda fótunum
ekki nægilega þurrum, þegar blautt er
um Og þegar farið er að bæta þá,
leka þeir hvað lítið sem í blautt er
stfgið. Peir eru því ýfifMtt ófíolllir
skófatnaður.
Útlendurskófatnaður, úrsútuðuleðri,
sameinar þá tvo kosti best að vera
þœgilegur og hollur, og þó svo best
hollur óg rakalaus, að skóhlífar sjeú
utan yfir. En hann er of dýr fyrir fá-
tæklinga, og fyrir þá sem standa að
vinnu, sem heimtar mikið skóslit,
t. d. steinhöggvara, eða steinvfntíú-
menn yfirleitt, og fyrir þá sem vinna
að grefti eða öðrum grjótverkum og
moldar.
Prifnaðarins verður að gæta. Meiri
hluti þeirra óhreininda, sem éinatt
safnast í híbýlum manna, béfst inn
með skófatnaðinum, þar sem gðturn-
ar eru svo að segja síblautar og ó-
hreinar. Rví er nauðsynlegt að ganga
sem mest í tvennum skóm, þegar út
er farið, og skilja ytri skóna eftir í
anddyri, þegar inn er gengið. Retta
gera og þeir sem hreinlega vilja ganga
um hús sín.
Þetta geta allir gert, sem vilja, auð-
ugir og fátækir.
Inni við er hentugt og þægilegt áð
ganga á sem þynnstum og liðugUst-
um skóm. Til þess eru íslensku skórn-
ir ájgætir.
Utí við er um að gera að hafa skó,
sem eru endingargóðir ogþolavætu;
þá kosti sameina trjeskórnir.
Verður þá ekki hentugt að eiga sjer
íslenska skó fil að ganga á inni í
húsunum, en trjeskó til að smokka
sjer í, þegar út er farið, — hvort
sem gatan er blaut cða þur?
Rað eykur hollustu, sparar fje og
bætir þrifnað.
* *
*
En sjerstaklega skal rnáli þessu vik-
ið til skólanna. Allir kennarar karin-
ast við vandræðin að halda skófa-
stofunum hreinum. Rykið í þeim
stafar að mjög miklu leyti af óhrein-
indum, sem berast inn með skófatn-
aðinurr.. Pað má að mestu leyti vefðá
laus við með því að skipa svo fyrir
að öll börnin komi til skólans i tyenn-
um skóm; láta þau fara úr ytri skón-
um í skólaganginum, og ganga svo
í þurrum og hreinum skóm inn í
skólastofurnar. Til þess þarf að ætla
hverju barni ákveðin stað fyrir ytri
skóna, svo enginn ruglingur geti orð-
ið, og sem minst tímatöf af því að
fara í þá þegar út er hringt, eða leggja
þá af sjer, þegar inn er gengið.
Á þá að gera þetta í hverjum fri-
mínútum?
Já, að vísu. Pegar það er orðið