Skólablaðið - 01.09.1912, Blaðsíða 1

SKOLABLAÐIÐ
SJÓTTI ÁRGANGUR
1912.
Reykjavik, 1. sept.
9. tbl.
Jean Jacques Rousseau.
Þessa dagana eru 200 ár liðin síðan maður þessi fæddist
í Genf. Margir nrunu minnast hans nú, og væri ekki úr
vegi að Skbl. gerði það Iíka.
Rousseau var bæði skáld og djúphyggjumaður. Þróttmiklar
tilfinningar og æstar einkenna hann. Það sem hann skrifaði
var þannig, að það snerti alla, — annaðhvort ergði eða gladdi.
Flestum samtíðarmönnum hans var líka lítið um hann gefið,
þótti hann einkennilegur og töldu hann jafnvel — bjána! Samt
voru rit hans meir lesin — og gagnrýnd — en nokkurs annars
rithöfundar á þeim tímum.
— Á einveldistímanum hafði franski aðallinn og prestarnir
lifað í svalli og siðleysi, er sogið hafði úr þeim merg og blóð.
Um miðja 18. öld voru þessar stéttir franska þjóðfélagsins orðnar
siðferðislega eyðilagðar. Skáld og spekingar víttu lifnað þeirra
og leituðu úrræða. Að lokum héldu þeir að skynsemin mundi
geta bætt úr öllu, — kæmist hún í hásætið mundi mannkynið
verða heilbrigt og hamingjusamt. Þessir inenn urðu því skyn-
samir en — kaldir. Þeir náðu þessvegna engum verulegum
tökum á fólkinu. — En svo keniur Rousseau, eldheiti tilfinninga-
maðurinn og ákafamaðurinn sem bræddi ísinn og braut sérveg
til — hjartnanna, hann lét fólkið finna til, — reif þannig niður.
En svo gerði hann meira, því R. var einmitt maðurinn sern vísað
gat fólkinu út úr ógöngunum og bent því á frelsis- og frama
leið; — hann bygði upp aftur.
Vísindastofnun nokkur setti upp verðlaunaspurningu: »HafB