Skólablaðið - 01.06.1921, Blaðsíða 3

Júni 1921
SKÓLABLAÐIÐ
63
að „kenna þar meira af þjóðfjelagsfræði
og öðru því, sem kemur að beinu gagni
í lífinu“, o. s. frv.
Lífið getur að vísu gert okkur kenn-
urunum þá glennu, að leggja fyrir nem-
anda okkar margan þann vanda, sem
okkur datt síst í hug að búa hann und-
ir, en gefið honum lítinn kost á að
spreyta sig í því, sem við lögðum mesta
rækt við. Og þarna stöndum við þá eins
og glópar yfir ónýtu verki. því auðvit-
að á enginn að kunna flatarmál nema
hann þurfi að mæla flatir fyrir eitthvert
búnaðarfjelag. það á að læra það sem
,praktiskt‘ er. þess vegna hefir líka
ungt sveitafólk streymt til Reykjavík-
ur á haustin, búið þar við illan kost í
einhverri kytru og fengið sjer „tíma-
kenslu í tungumálum“, verið að læra
tungumál, dönsku og ensku. því það er
svo ,praktiskt‘ að kunna tungumál, þ.
e. a. s. önnur en sitt eigið. —
En nú er hjer við að fást þann alvar-
lega hlut, að Akureyrar-Jónsa leiðist
námið.Hann lærir ekki og skilur ekki,en
langar á bíó. Farskólarnir standa kaup-
staðaskólunum langt að baki að flest-
um ytri skilyrðum til að vera skemtileg-
ir. En þar situr Saurbæjar-Jónsi og
gleypir í sig málmyndalýsingu eins og
Hel j arslóðarorustu. Saurbæ j ar-Jónsi
hefir unnið og þreyst, hann hefir verið
einn og neyðst til að hugsa og sjá úr-
ræði, þungbær skyldustörf hafa oft ver-
ið á hann lögð og mikil ábyrgð. Akur-
eyrar-Jónsi hefir ekki þurft að labba
sig uppgefinn við lambær í glaðasól-
skini á vorin og hafa aldrei stundlegan
frið, ekki þurft að hrekjast úti um haga
votur og kaldur, eða vakna um miðja
nótt til að reka frá sjónum. Hann hefir
leikið sjer, sókst eftir að gera það sem
honum þótti gaman að, en látið hitt
ógert, ranglað úr einum stað í annan.
Hann er leiður á öllu nema n ý j u n g-
u m.
Hvernig á þá að gera skólann og
námið skemtilegt fyrir hann og vekja
áhuga hans? Ráðið er eitt, og að eins
eitt, ef ráð skyldi kalla. það er að í
skólanum sje sú alvara og andleg festa,
og sá ylur hjartans, að þau öfl megi
ósjálfrátt betur en eljanleysi Jónsa,
svo að hann ræki skólastörf sín eins
fyrir því, þó að honum þyki þau ekki
öll skemtileg.
það eru engar reglur til um það,
hvernig þetta megi verða, engar einhlít-
ar aðferðir, og munu aldrei verða til.
Kenslufræði og kensluaðferðir hafa
svipað gildi fyrir kennarann og brag-
fræði og bókmentaþekking fyrir skáld-
ið, og það er svipað um þær tvær synd-
ir, að búa til rím eða raða saman at-
burðum í stað skáldskapar, og að setja
kenslu-a ð f e r ð i r í staðinn fyrir
kenslu. það er ekki heldur með öllu ólíkt
um kenslugreinar og yrkisefni. Skáldið
skapar efnið í hendi sjer, og þarf ekki
að vera á sífeldum þönum eftir við-
fangsefni; en það er sama hvaða yrkis-
e f n i bögubósinn leitar sjer uppi; verk
hans er eins fyrir því einskis nýtt.
það er ef til vill alvarlegasta synd
nútíðarskólanna, og þá einkum barna-
skólanna í menningarlöndunum og ráð-
andi manna þar, hve mikið er gert úr
því ytra einu saman, kenslugreinum og
kenslusniði, eða hinum og þessum að-
ferðum, svo að heita má stundum að
gleymt sje sjálfri líftaug menningar-
starfsins, andlegum krafti og sálrænum
áhrifum, eða þeim þáttum menningar-
innar, sem síst verða með orðum raktir
eða hönd á fest, en er þó margvíslega
slungið frá kynslóð til kynslóðar og frá
sál til sálar, meira og minna ósjálfrátt
og óvitað.
því er mjög haldið fram, sem og rjett
er, að svo best sje alt nám, að það
spretti af áhuga nemandans fyrir efn-