Alþýðublaðið - 19.06.1965, Qupperneq 7
ÐADAUÐINN I
DARÍKJUNU
ÞAÐ ER VÍÐAR en á íslandi og
Norðurlöndum, sem blaðaútgáfa
er erfið- Til dæmis er svo komið
í fjölmörgum borgum Bandaríkj
anna, að þar eru aðeins til tvö
blöð, morgunblað og kvöldblað.
Á þetta við um t.d. .Los Angeles,
Detroit og Cleveland.
í fjölmörgum borgum á sama
fyrirtækið og gefur út bæði blöð
in, t.d. í Minneapolis, Milwaukee
og Kansas City- Þetta gerir blaða
útgáfuna ódýrari, þar eð með
því móti þurfa pressurnar ekki
HANNES PÁLSSON
Ijósmyndari
MJÖUHLÍÐ 4
Síhií 23081 — Reykjavík
Vinnuvélar
til leigu
Leigjum út litlar rafknúnar
steypuhrærivélar. Ennfremur
rafknúna grjót- og múrhamra
með borum og fleygum.
LEIGAN S.F.
Sími 23480.
POLYTEX
plasSm^imrsæiin
Polylex plaafimdlning er varan-
legusi, áíeröarlallegusl, og létl-
ust f meölörum. WEjög Ijölbreyll
lltaval.
Polylex Innan
húss sem utan
Fullkomnlö verklð
með Polytex
að standa ónotaðar hálfan daginn
Tala dagbiaða í Bandaríkjunum
hefur farið mjög lækkandi á síð-
ustu árum, Er tala þeirra að kom
ast niður í 1700. Á árinu 1963
einu saman ,,dóu“ sex dagblöð
og átta sunnudagsblöð, og heild
arupplag dagblaða í landinu á dag
lækkaði um eina milljón eintaka
er nú um það bil 58 milljónir.
Auglýsingatekjur dagblaða
hækkuðu bseði árið 1963 og 1964,
en hækkandi útgáfukostnaður
gerði meira en éta upp þá tekju
aukningu. Heildartekjur af auglýs
ingum nema nú um það bil 3,8
milljörðum dollara á ári.
Helztu orsök blaðadauðans er
að finna í sveiflum í tekjum og út
gjöldum. Nú er orðið svo dýrt
að stofna ný blöð, að það er ekki
á færi annarra en margmilljón
unga að gera slíkt og þá er tekju
vonin svo vafasöm, að tæplega
er við því að búast, að menn vilji
leggja fé sitt í svo vafasamt fyrir
tæki. Sem dæmi má nefna, að á
öllu árinu 1964 voru aðeins stofnuð
tvö ný daablöð í Bandaríkiunum,
,,Atlanta Times“ og „Oklahoma
Journal“. Þau byrjuðu með 100.
000 og 70 000 áskrifendur og verða
því enn að teljast smáblöð og
TrlQmtíð þeirra er mjög óvis^.
Mörg blöð í Detroit, New York
og Pbrtland, Oregon, urðu að
hætta útkomu vegna langvinnra
verkfalla-
,,Týpiskt“ dæmi um stórfyrir
tæki á sviði blaðaútgáfu er „Minn
eapolis Star and Tribune Comp
any“ í Minnesota. Þétta félag
gefur út morgunblaðið ^Star" og
kvöldblaðið ,,Tribune“. Gjöld fé
lagsins nema 40 milljónum doll
ara á ári og standa auglýsinga
tekjur undir tveim þriðju hlut
um kostnaðarins, en lausasala und
ir afgangnum. Laun nema um 1
milljón dollara á mánuði og papp
írs og klissjukostnaður næstum
milljón.
Fréttadeild og ritstjórn kosta
um 3 miiljónir á ári, þar eð
blöðin eru áskrifendur að frétta
þjónustu Associated press, United
Press Intemational, Reuers og
sömujlciðis frétt/aþjái’(ustu (,New
York Times“í N. Y . Herald Tri
bune“, Chicago Daily News“, og
„Dow Jones1- Auk þess hafa blöð
in fimm fasta fréttaritara í Was
hington, einn í London og einn
í Hong kong.
i Næstum helmingur fjölskyldna
í Minnesota eru áskrifendur eða
kaupa annaðhvort eða bæði blöð
in-
Margir harma mjog hjnn milda
blaðadauða, en hann virðist vera
óhjákvæmilegur, a.m.jk. u.pp að
vissu marki, á meðan blöðin eru
rekin sem fyrirtæki, er standa á
undir sér og jafnvel' græða. Ef
hessi tvö umræddu blöð í Minnea
polis væru t.d. gefin út af sinn
; •'; ••>•• 111 j
Þau blöff, sem lifa af samkeppnina í USA, verffa æ stærri, svo að’
þaff þarf talsverffa vöffva til aff bera hverja útgáfu þeirra inn í hús.
hvorum aðilanum, mundu þau
mjssa kosti stórfyrirtækisins. Svo
er líka á það bent, að amerísk
blöð hafi batnað við það að stækka
og séu komin langt frá því stigi
sem þau voru á fyrir 40 til 50 ár
um; þegar þau voru fleiri og
smærri og Upton Sinclair réðist
harkalega á „gulu pressuna', sem
lá opin fyrir valdi auglýsenda og
gerði sig seka um alls konar að
gerðir, sem nú þekk.iast ekkj leng
lengir í blaðamennsku vestur
þar-
Þessar þvinganir auglýsenda til
að fá blöðin til að skrifa, eins og
þeim líkaði, eru nú að vevulegu
leyti horfnar. Útgáfufyrirtækin
eru orðin svo stór og auglýsinga
magnið svo mikið^ að blöðin láta
ekki lengur kaupa sig, auk þess
sem fyrirtæki auglýsenda hafa.
gert sér ljóst, að lesendur bera
meira traust til blaða, sem birta
fréttirnar hlutlaust og láta mis
munandi skoðanir koma fram hlið
við hlið-
Við -þetta bætist svo aukin sam
keppni utan frá — frá smáblöðum
í útborgum, útvarpi og sjónvarpi
og frétta- og vikublöðum, eins og
t. d. Newsweek og Time — og svo>
innri samkeppni milli blaðanna.
Þess má t.d. geta, að mikil sam
Tceppni er milli fyrrgreindra 2.
dagblaða í Minneapolis, sem hvort
um sig hefur sitt eigið starfs-
lið á ritstjórn.
E F N A V E R.X 5 M l Ð J A N S)6E>
NÁMSSKRAIN FRA 1960
BLAÐIÐ Tíminn hefur
síðustu vikur og mánuði
rætt skólamál af miklum
áhuga. Ber að fagna því,
að Framsóknarflokkurinn
skuli nú hafa fengið vax-
andi áhuga á skólamálum
og menningarmálum yfir-
leitt.
Slíks áhuga hefur ekki
gætt að neinu ráði, síðan
Jónas Jónsson frá Hriflu
var í forustu fyrir flokkn-
um, fyrr en nú upp á síð-
kastið. Hins vegar er það
miður farið, að ýmiskonar
misskilnings gætir í skrif-
um Tímans um skólamál.
Það er t. d. endurtekiö i
sífellu, að íslenzkum skóla
málum sé mjög ábótavant
vegna þess, að heildarlög-
gjöfin um þau efni sé frá
árinu 1946 eða orðin nær
20 ára gömul. Þeir, sem
þessum málum eru kunn-
ugir, vita hins vegar, að
skólalöggjöfin frá 1946 er
fyrst og fremst ramma-
löggjöf, sem veitir gott
svigrúm til margs konar
breytinga í framkvæmd.
Hafa slíkar breytingar
verið gerðar í ýmsum atr-
iðum og er raunar stöð-
ugt verið að gera þær. Það
er ennfremur ekki lengra
síðan en nokkur ár, að
heildarathugun fór fram á
öllu núgildandi fræðslu-
kerfi og framkvæmd þess-
Hinn 12. júní 1958 skipaði
ég fjölmenna nefnd í
þessu skyni,- og starfaði
hún alllengi. í henni voru
embættismenn á sviði
fræðslumála og fjármála,
fulltrúar kennarasamtaka
og sveitarfélaga og allra
fjÖgurra þingflokkanna.
Formaður nefndarinnar
var dr. Halldór Halldórs-
son prófessor. Nefndin
gerði ýmsar merkar til-
lögur um breytingar á ein
stökum atriðum í fram-
kvasmd skóíamálanna, en
hdn taldi ekki ástæðu til
neinnar grundvallarbreýt-
irigar á sjálfri löggjöfinni
frá 1946. Úm þetta var full
trúi Framsóknarflokksins,
Páll Þorsteinsson, alþm.,
sammála öðrum nefndar-
mönnum. Hitt er svo ann-
að mál, að svo orar breyt
ingar verða nú í þessum
efnum, að full ástæða er
til þess að athuga allt
fræðslukerfið enn frá vís-
indalegu sjónarmiði, og er
nú unnið að þvi, að svo
verði gert.
Þá virðist það algjörlega
hafa farið fram hjá þeim,
sem um skólamál rita í
Tímann, að í september
GYlfl Þ. GÍSLASON
LAUGARDAGSGREIN
1960 var gefin út ný
námsskrá fyrir alla nem-
endur á fræðsluskyldu
aldri. Kom hún til fram-
kvæmda á skólaárinu
1960—’61, að því leyti sem
við varð komið, en að
fullu á skólaárinu 1961—
1962. í þessari námsskrá
er að finna lieildarleið-
beSningar fyíir kennara
og skólastjóra um starfs-
tilhögun og námsefni í
hinum ýmsu námsgrein-
um, og gefur námsskráin
jafnframt heildaryfirlit yf-
ir allt námsefni skóla
sk.vldunámsstigsins. Náms
skrána ber ekki að skoða
sem ófrávíkjanleg fyrir-
mæli um námsefni og
kennslutilhögun, þar eð
nauðsynlegt er að miða
námskröfur við aldur og
þroskastig nemendanna-
Með námsskránni var þó
tilætlunin að koma á betra
samræmi í starfi hinna
ýmsu skóla en verið hafði.
Námsskráin tekur til alls
skyldunámsins og er byggð
upp sem ein heild, stig af
stigi í hinum einstöku
greinum í barnaskólum og
unglingaskólum þéttbýlis-
ins. En einnig er tekið til-
lit til þeirra skólahverfa,
þar spm skyldunámi lýkur
um 14 ára aldur. Náms-
skráin er auðvitað meðal
vegur. Gert er ráð fyrir
frávikum, bæði viðbót við
námsefnið fyrir dugleg-
ustu nemendur og stytt—
ingu námsefnis fyrir þá
nemendur, sem seinfær- i
astir eru í námi. Enn
fremur er skólunuiu
frjálst að skipuleggja
starfsemi sína með sér-
stökum hætti, þar sem
skilyi'ði eru til meiri eða
fjölbreyttari kennslu, t.d.
í verklegum efnum, en
námsski-áin gerir ráð fyrir. i
Námsskráin frá 1960 er :
fyrsta heildarnámsskráin,
sem gefin er út um allt
námsefni skyldunámsins.
Segja má því, að námsefni
allra skyldunámsskólanna.
hafi verið ákveðið fyrir fá-
um árum. Sjálft skóla '
starfið hvílir því engan .
veginn á 20 ára gömlum
grunni, þótt grundvallar-
löggjöfin sé orðin tveggja
áratuga gömul heldur hvíl
ir það á tiltölulega mjöft
nýrri námsskrá. En þótt
hún sé tiltölulega ný, \
þarfnast hún eflaust enn
endurbóta og breytinga,
og mun verða séð til þess^’ .
að hún verði jafnan endun
skoðuð í samræmi við
breyttar aðstæður og kröf-
ur nýrra tíma.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 19 júní 1965 J