Alþýðublaðið - 19.06.1965, Page 8

Voldugur kliður aldanna
og hylur líðandi stundar
; LEIÐIN austur yfir fjall er víst
Reykvíkingi aðeins spölur, en
gömlum Árnesingi vegurinn heim.
Mér hitnar um hjartarætur, þegar
ég sé af Sandskeiðinu fjöllin mín
út um gluggann á áætlunarbíl Ól-
: afs Ketilssonar, en ferðinni er
heitið að Laugarvatni. Við ökum
■ framhjá skíðaskálanum í Hvera-
I dölum. Oft hefur maður gert sér
hér glaðan dag á góðra vina
í fundi, og aldrei gleymi ég dansi
i færeyskra kunningja minna á
j þessu hlaði fyrir bráðum tveimur
! árum, siðfágaðri gleði þeirra og
1 geðþekku samsinni, hlýjum hand-
j tökum og þjálfuðum fótaburði. Og
j fyrr en varir erum við á Kamba-
• brún. Suðurland nýtur ekki sólar,
það er sveipað móðu, svo að gests-
augað sér ekki vítt eða hátt, þó
að stundin sé björt og fögur í
námundanum. Samt greiðist hita-
slæðan sundur niðri á flatlend-
inu, og þarna er Hveragerði, bær
blóma og annarra inniræktaðra
gróðurjurta, vinalegur og smá-
• fríður, þó að ég vildi ekki eiga
I þar búsetu. Mér finnst óhugnan-
legt að geta átt von á, að hver
komi upp í svefnherberginu ein-
hverja nóttina. Ég myndi selja ná-
’ grönnunum vestan fjalls Hvera-
gerði með sanngjörnum afborgun-
arskilmálum, ef Árnesþing væri
á mínu valdi. Kannski ræður úr-
slitum um slíka afstöðu sumarið
mitt í Ölfusinu, því að þá var
löngum skúr eða regn í Hvera-
gerði, ef maður kastaði mæðinni
og leit upp úr vegavinnunni.
Ölfusið er hins vegar kostasveit,
sem aldrei verður sniðin af Suður-
landi. Hér hafa verið gerðar æm-
ar jarðabætur og sum kotin
breytzt í höfuðból á nokkrum ár-
um, og þó er mikið ógert enn,
moldin bíður þess, að vélin og
mannshöndin leysi hana úr álög-
um og breyti fenjamýrinni í græn-
an og gróinn töðuvöll. íslenzkur
landbúnaður hlýtur að eiga sér
glæsta framtíð, þegar bóndinn
leggur frá sér deigan pál og skörð-
ótta reku og tekur skurðgröfu og
jarðýtu í þjónustu sína. Sá tími
mun í nánd, að byggð eins og
Ölfusið sjái þúsundum farborða.
Lágur er Kögunarhóll í samanburði
við Ingólfsfjall, en svipmikill
þætti hann í marflötu landi. Nú
ökum við framhjá Tannastöðum,
og áverki skriðufallanna gín við í
fjalli og túni, hér hefur margur
steinn hrunið og lýtt ásjónu um-
hverfisins. Mér er jafnan minnis-
stæð heimsókn mín að Tannastöð-
um forðum daga. Snjór var á
jörðu og kalt í veðri, enda vetur.
Ég gekk í bæinn ásamt félögum
mínum að frétta um færðina aust-
an Sogsins. Þórður heitinn sat í
baðstofu og las bók með vettlinga
á höndum. Hann var merkur sunn-
lenzkur fræðaþulur, sjóðfróður
um ættir og uppruna ungra og
gamalla samtíðarmanna, eftir-
minnilegur fulltrúi islenzkrar al-
þýðumenningar. Ég veit ekki um
efni hans, en hafi hann verið fá-
tækur, þá lét hann baslið aldrei
smækka sig, en kvaddi hversdags-
leikann og gisti óskaheim fræða
sinna, ef færi gafst. Þórður á
Tannastöðum var höfðingi í ríki
sínu undir þessu reista og van-
stillta fjalli.
Sogið er keppinautur Laxár í
Þingeyjarsýslu um fegurðarverð-
laun íslenzkra fljóta og minnsta
kosti helmingi vatnsmeira. Tóm-
as Guðmundsson hefur að verð-
leikum mært það fagurlega í
snjöllum ljóðum og goldið því
rausnarlega þakkarskuldina. Ég
rifja upp erindið góða úr kvæð-
inu Kvöldljóð um draum:
Því elfan — hún er æskuveröld
hans.
Öll ástúð sú, er bindur drengsins
hjarta
Valdabarátta í Kreml
ALLAR Iíkur benda til þess
að árá argrein í ,,Pravda“, sem
LEONID BRESJNEV
— vill efla þungaiffnað.
virtist vera beint gegn „gúllas-
kommúnisma" Krústjovs, hafi ver
ið liður í hinni nýju valdabar
áttu eftirmanna hans, Bresjnevs
aðalritara og Kosygins forsætisráð
herra sem eru á öndverðum meiði.
„Pravda“ hélt því fram, að
,,frums‘ætt“ væri að ski'greina
kommúnismann sem þjóðfélags-
KASTLJÓS
kerfi(. sem hefði þann eina til
gang, að fullnægja efnalegum
þörfum fólksins. Að einfalda til
gang kommúnismans með því að
halda því fram, að hann þjóni
þeim eina tilgangi að fullnægja
„þörfum magans“ og ioka aug
unum fyrir hinum breiðu sjón
deildarhringum framtíðarinnar og
hinum háleitu hug jónum ,mundi
vera alrangt“, sagði í grein í*
;,Pravda“.
Þar eð í greininni segir ,,mun|’i
vera“ gæti það bent til þess, að
málið sé ofarlega á baugi, jafn
vel þótt Krústjov sé ekki lengur
við völd. Hins vegar er þetta að
eins inngangur „Pravda“ að um
ræðum; sem gefa nær ótal vísbend
ingar um ágreiningsefni, sem eru
á döfinni. Blaðið lýsir þvi yfir, að
flokkurinn leggist gegn hugsunar
lausri starfsemi og bætir því við
að fólk sem dái slíkt fyrirbæri, sé
til „enn þann dag í dag“.
★ Hagfræði og
stjórmnál.
í greininni er ekki sagt, hvar
þetta fólk sé að finna, en áherzla
sú, sem „Pravda“ leggur á þörf
þess, að hafa kenningar flokks
ins í heiðri og gagnrýnina á bví
að einungis hagnýt afstaða sé tek
in til stjórnmála^ bendir til þess
að deila sé með þeim leiðtogum,
sem med f jalla um málefni flokks
ins oa beim mönnum, sem stjórna
ríkisbákninu og efnahgslífinu.
Þet’a kemur skýrast fram í leið
réttingu „Pravda“ á því ,,ranga
sjónarmiði", sem blaðið segir
hafa rikt fyrr á árum, að eirf
verkefníð, sem sé þess virði að
gefa gaum að, sé ,hin efnahags
lega forysta“ innan flokkssamtak
anna. Þet*a leiddi til þess, að svo
miög var ilítið gert úr stjórn
málastarfinu, að samtök flokk"ins
urðu stundum aðeins viðbóf við
stórar efnahagsstofnani’' og glöt
uðu þar með forystuhlutverki
sínu í stiórnmálunum- Ás*æða er
til að ætla. að hér hafi verið um
að ræða viðvörun til þeirra, sem
8 19. júní 1965 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
við yndisleik og auðn síns
fagra lands,
á upptök sín við fljótið
tunglskinsbjarta.
í hyljum þess hann þekkir
sérhvern stein,
hann þekkir öll þess hæðadrög
og slakka,
og ber í minni sérhvert gras
og grein,
sem grænum armi vefur fljótsins
bakka.
Eða verður betur að orði kom-
izt en Tómasi auðnast í ljóðinu
Fljótið helga?
Að haustnóttum einn ég að
heiman geng
því harms míns og gleði bíður
hið myrka fljót, sem við flúð
og streng
svo fallþungum niði líður.
Það kom hingað forðum
á móti mér
hvern morgun í sóldýrð vafið.
í kvöld á það sefandi söng,
sem ber
minn síðasta vordag í hafið.
Já, hér fann ég aldir og örlög hjá
í elfunnar niði streyma,
og hljóðum mér dvaldist við
hylji þá,
ALEKSEI KOSYGIN
'— vill meiri neyzluvöru.
„enn þann dag í dag“ reyna að
svipta_ flokkinn forystuhlutverki
sínu í stjórnmálunum.
Grein „Pravda" er beint svar
við kröfum embættisstjórnarinn
Framhald á 15. síffu
sem himin og stjöi-nur geyma.
Þar hvarf mér sú veröld, sem
vökunnar beið.
Þar varð mér hver ævinnar dagur
að heilögum söng, er um hjartaff
leið
svo harmdjúpur, sár og fagur.
Þá settust þeir töfrar í sál
minni að,
sem síðan ég mátti ekki verjast,
Og því lét mig ósnortinn
æðimargt það,
sem öðrum varð hvöt til að
berjast.
— Ég veld þeirri sök því ég veit
hver hún er,
sú veröld. sem fékk mín ei notið.
En hér fann ég ungur í hjarta mér
þann himin, sem ég gat lotið.
Og geiglausum huga ég held
til móts
við haustið, sem allra bíður.
Og sefandi harmljóð hins helga
fljóts
úr húminu til mín líður.
Eins veit ég og finn að það
fylgir mór
um firð liinna bláu vega,
er hníg ég eitt síðkvöld að
hjarta þér,
ó, haustfagra ættjörð míns trega. j
Tómas Guðmundsson velur sam-
líkinguna um haustið til að gera
listrænan boðskap sinn áhrifarík-
ari, en ég fagna sumrinu, þegar *
áætlunarbíllinn mjakast austur j
Grímsnesið. Annars er þessi
sveit ef til vill ógleymanlegust að
haustlagi þegar jörðin skrýðist
rauðum og brúnum lit og kjarrið
sortnar, en tiltektarsamir vindar
hranna dökkbláan himininn þung-
um skýjum. Víðförlir heimsborg-
arar undrast þá sýn og telja
Grímsnesið að vonum djásn á
barmi landsins. En sumarið á þess-
um slóðum er einna líkast fjöl-
breyttu málverki og margtóna
hljómkviðu, víða hefur guði al-
máttugum tekizt upp, þegar hann
skapaði Suðurland, en hvergi bet-
ur en hér, þar sem grasið bylgjast
á hefluðum teigi, hæðadrögin rísa
hvert af öðru og fjöllin gnæfa
skini lauguð eða skuggum vafin.
Mér er ávallt söm nautn og fyrsta
sinni að leggja leið mína um
Grímsnesið, bó að rætur mínar
séu niðri í Flóa. Hér vantar ekk-
ert nema fjöruna og brimhljóðið
til að ég sé kominn heim.
Laugardalurinn opnast fram-
undan með vötnunum tveim, aug-
að gleðst og minningarnar koma i
leitirnar eins og perlur, sem rekj-
ast á festi. Ákvörðunarstaðurinn
er skólasetrið að Laugarvatni og
ferðinni lokið. Mín bíður gest-
risni ágætra vina, og gott er tíl
þess að hugsa að eiga hér dvöl,
una sér í saklausu áhyggjuleysl
og endurnvia yndisleg kynni, sjá
að veröldin ilmar, glitrar og skín
sumarlangan dag og heyra áð
Framhald á 15. síffu