Alþýðublaðið - 05.08.1965, Qupperneq 7

UM NÆSTU HELGI flytja
þúsundir Vestmannaeyinga og að-
komumanna í tjaldborg í Herj-
ólfsdal á Heimaey og halda þjóð-
hátíð. Áhyggjum hins daglega
lífs verður ýtt til hliðar, en lífs-
gleðin látin ráða, meðan hátíðin
Stendur yfir.
Vitrir menn hafa lengi skilið,
að það er manninum hollt að
sleppa stöku sinnum fram af sér
beizlinu. í þeim tilgangi eru
haldnar „þjóðhátíðir” víða um
lönd og eru með ýmsu móti. Vest-
mannaeyingar hafa fylgt þessari
ágætu reglu í nálega öld, eða síð-
an 1874, þegar minnzt var þúsund
ára afmælis íslandsbyggðar. Áður
fyrr var hátíðin endurtekin með
nokkurra ára millibili, en í seinni
tíð hefur liún verið haldin árlega
og verður án efa svo í framtíð-
inni.
Þjóðhátíðin dregur fieira ferða
fólk til Eyja en nokkuð annað,
enda lialdin á bezta tíma árs, í
byrjun ágústmánaðar. Má því
segja, að Vestmannaeyingar sjálf-
ir séu það aðdráttarafl, sem
sterkast er í Eyjunum, þótt margt
hjálpi til að gera þær paradís
ferðamanna. Náttúran ritar sína
sköpunarsögu í ásýnd mannfólks-
ins í Surti og Syrtlu. Fuglalíf er
stórbrotið í Eyjunum. Þá er kvikt
vel í liafinu úti fyrir Suðurlandi,
og hefur fiskveiðin dregið margan
manninn til Eyja, þótt flestir
þeirra séu ekki skemmtiferða
menn. Náttúrufegurð er slík í
Vestmannaeyjum, að þær mundu
ferðar virði, þótt þar væru engin
eldgos og fuglalíf fábrotið. Loks
hefur gerzt margvísleg saga í
Eyjum, sem ein gæti lokkað marg-
an íslending til að sigla þangað.
Fleira mætti telja, og er þó
ærið komið, sem Vestmannaeyjar
hafa umfram aðra staði, ekki að-
eins á landi hér, heldur á allri
jörðunni.
Vestmannaeyjar eru nú á dög-
um fjórða mesta byggð íslend-
inga, ef Stór-Reykjavík er talin
fyrst, Akureyri næst og Keflavík-
ursvæðið hið þriðja. í Eyjum búa
um 5000 manns og er öll byggðin
á Heimaey. Þar stendur einn
myndarlegasti kaupstaður lands-
ins, vel byggður og hreinlegur og
bæjarstæðið undurfagurt. Höfnin
er ekki aðeins ein hin fegursta,
í skjóli Heimakletts og Þræla-
eiðis, heldur ein hin bezta á land-
inu. Höfnin, bátaflotinn og fisk-
iðjuver er allt með þeim hætti í
Vestmannaeyjum, að það ber stór-
iðjusvip. Þar má sjá sterkustu
aflvöðva íslenzks atvinnulífs.
Vestmannaeyingar eru þrótt-
mikið og geðþekkt fólk. Þeir eru
vaskir til sjósóknar og miklir at-
hafnamenn. Ekki hafa þeir gert
mikið til að nota möguleika Eyj-
anna sem ferðamannaland, nema
helzt í sambandi við Þjóðhátíðina,
enda er velmegun þegar mikil í
Eyjunum og skortur á vinnuafli
allajafna í fiskiðnaðinum. Mætti
þó hæglega gera úr ferðamanna-
straumi ágætan sumaratvinnuveg,
ef lagt væri í dálítinn stofnkostn-
að.
★ FRÆGASTA
EYJAN.
Surtsey er ekki aðeins þekkt-
ust Vestmannaeyja, þótt hún sé
þeirra- næstyngst, heldur hefur
hún skapað landinu öllu nýja
frægð um viða veröld. Surtur hef
ur auglýst ísland svo rækilega, að
kosta mundi mörg hundruð millj-
ónir að skapa sambærilega land-
kynningu á annan hátt.
Það var að morgni 14. nóvem-
ber 1963, sem sjómenn urðu
fyrst varir við eldsumbrot á hafs-
botni sunnan og vestan við Geir-
fuglasker. Gusu óðum upp svartir
öskustrókar, og þegar næsta dag
lyfti ný eyja kollinum upp yfir
hafflötinn. Þar var óður um 130
metra dýpi. Fyrst í stað var ótt-
ast, að eyjan yrði ekki varanleg,
og hefði hún ekki orðið fyrsta eld
fjallaeyja, sem horfið hefði aftur
í hafið úti fyrir ströndum íslands.
En svo fór ekki. Surtur hélt áfram
að spúa ösku og gosmöl, unz eyj-
an náði um 170 metra hæð. Eftir
fimm mánaða gos tók að vella
hraun úr gígnum og þakti mikinn
hluta eyjarinnar, svo að hún jók
mótstöðuafl sitt gegn ágangi sjáv-
ar og veðra.
Eftir að Surtur hætti að gjósa,
brauzt út eldur skammt norðan
og austan eyjarinnar og tók þar
að hlaðast upp önnur eyja, sem
um skeið hvarf aftur í hafið, en
birtist á nýjan leik og hefur farið
stækkandi. Þar hefur verið mikið
öskugos, svo að ekki hefur verið
líft á Surtsey og vikurbreiður
hafa verið um allan sjó.
Samanlagt er hér um að ræða
eitt mesta náttúruundur vorra
tíma, þótt ekki sé það einsdæmi.
Surtur veitir vísindunum ein-
stakt tækifæri til rannsókna, er
fylgjast má með því stig af stigi,
hvernig nýtt land myndast og
hvernig líf berst til eyjarinnar og
þróast þar. Fyrir leikmenn eru
gosin ógleymanleg sjón og verða
að órjúfandi hluta af lífsreynslu
þeirra, sem þau sjá. Á það ekki
sízt við um íslendinga, sem búa
í eldfjallalandi.
★ FUGLALÍF
EYJANNA.
Hvergi á íslandi er auðugra
sjófuglalif en í Vestmannaeyjum,
og getur enginn fuglavinur lengi
lifað án þess að koma til Eyja til
að heilsa upp á hina fiðruðu íbúa.
Má skoða mikið með því eimi
að sigla um Eyjarnar og koma á
land í Heimaey, en kunnugir telja
tilkomumest að dveljast sólar-
hring í úteyjum um varptímann.
Þegar siglt er nærri Eyjum,
vekur súlan þegar athygli, enda
hefur hún verið nefnd „drottning
Atlantshafsins.” Hún er stærst
allra sjófugla á Norðurhöfum og
ærið tignarleg, er hún svífur yfir
bárum, skjannahvít, utanverðir
vængir þó svartir og smjörgulur
litur á höfði. Hátt úr lofti sér
hún bráð sína og steypir sér með
afturbeygða vængi í haf niður,
svo að strókur kastast upp, þar
sem hún snertir hafflötinn. — ó-
gleymanlegt er að sjú súlnahóp í
miklum fiski, er þær steypa sér
hver af annarri og strókar eru
um allan sjó. Súlan er frumstæð-
ur fugl og sjaldgæfur mjög, verp-
ir aðeins í Vestmannaeyjum og i
Eldey hér við land og á örfáum
stöðum við Bretlandseyjar.
í hinum mörgu fuglabjörgum
Eyjanna er krökkt af lífi á vorin
og sumrin, frá því fugl sezt upp
fram til ágústloka. Þar er mikið
um lundann, sem grefur holur sín-
ar í bakka og situr á bjargbrún
um. Mikil búbót hefur verið að
lundanum, og er talið, að 1856
hafi verið veiddir 331.000 fuglar,
en á síðari órum er talan e.t.v.
20-30.00f árlega. Þar var svartfugl-
inn, langvía, álka, teista og haf-
tvrðill sést, þótt ekki verpi hann
þar. Þarna kemur hafsvalan, hinn
undursamlegi úthafsfugl, sem
vill ekkert hafa með land að gera
nema rétt til hreiðurgerðar. Hún
grefur sér holur í jörð eins og
lundinn og flýgur aðeins að næt-
urlagi. Þá er fýllinn um öll björg
og skrofa oft á flugi, og mætti svo
lengi telja.
Fuglabjörgin veita skjól ogí
vörn, og uppstreymið er eins og
lyfta i háhýsi. Kann enginn betui*
að meta það er fýllinn, sem lætur
sig svífa meðfram klettum og
syllubrún. Bjargsig hlýtur að
verá undursamleg íþrótt þeim sem
það stunda, þótt það hafi til orð-
ið af nauðsyn í harðri lífsbar-
áttu fyrri ára. Nú er það að hverfa
úr sögunni, þar sem eggjataka
hefur litla efnahagslega þýðingu.
Þó hanga enn kaðlar úr bjargi
skannnt frá friðarhöfninni . á
Heimaey, og geta unglingar þar
svifið milli steina til að reyna
fyrstu tökin. Vonandi halda Vest-
mannaeyingar bjargsiginu lifandi,
og láta það ekki falla í gleymsku,i
þótt meira græðist á öðru nú á|
dögum.
Loftmynd af Vestmannaeyjakaupstað.

Framhald á næstu síðu.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 5. ágúst 1965
7