Alþýðublaðið - 17.09.1965, Síða 7
* *.
Texti og myndir: Grétar Oddsson
SANDGERÐI liggur vestan á
Reykjanesskaganum og er um
stuttan lágheiðarveg að fara frá
Keflavík, ekki er það meira en
svo sem tíu mínútna akstur. —
Heiðin er auðnarleg, eins og
Reykjanesskaginn allur, en efst á
henni er ratsjárstöð, með hvitum
kúplum, minnir í fljótu bragði á
ináríska virkisborg.
Það fyrsta sem maður sér í
Sand'gerði er urmull af nýjum og
fallegum íbúðarhúsum og þorpið
hefur yfir sér þokkalegan svip,
þrátt fyrir auðnarlegt og ívið
kuldalegt umhverfið.
Sandgerði er ekki gamalt pláss,
frekar en svo mörg önnur kaup-
tún á íslandi. Fyrstu drög að þorps
myndun á staðnum munu hafa ver-
ið gerð, þegar Matthías Þórðar-
son, faðir Ástþórs Matthiassonar
útgerðarmanns í Vestmannaeyjum,
stofnaði þar til útgerðar með vél-
báti rétt eftir aldamótin. Þá var
ekki önnur byggð á staðnum, en
jörðin Sandgerði og frá henni
mun hafa verið sóttur sjór frá
því hún byggðist. Hvenær það
var, veit enginn og ekki er vitað
til að hún sé landnámsjörð.
Mesta útræði í nágrenni Sand-
gerðisjarðarinnar var um alda-
raðir frá Stafnési. Þaðan var í-
við styttra á miðin, en sá litli
munur var mikill á tímum ár-
anna og seglanna. Þegar vélbát-
arnir komu til sögunnar var eng-
in leið að koma þeim við á Staf-
nesi, vegna þess, hve höfn er þar
ótrygg, en hins vegar er dágóð
smábátahöfn frá náttúrunnar
hendi í Sandgerði. Varð því úr
að útgerðin fluttist þangað, en
Stafnes lagðist af sem verstöð, þó
að þar hafi efalaust vérið ein allra
stærsta útgerðarstöð á landinu um
aldabil.
Skammt sunnan við Stafnes stóð
verzlunarstaðurinn Básendar, þar
til nóttina milli 8. og 9. janúar
1799, að staðurinn eyddist í ægi-
legu flóði, sem einnig eyddi þá
verzlunarstaðnum í Hraunhöfn á
Snæfellsnesi, þar sem nú standa
Búðir. Er þetta mesta flóð sem
um getur á Suðurnesjum og jafn-
framt það afdrifaríkasta. Það mun
hafa verið á Básendum, þar sem
Skúli Magnússon'síðar landfógeti
var innanbúðar hjá danskinum og
neitaði að pretta viðskiptavinina.
Næst kettiur það sögu Sand-
gerðis. að árið 1913 selur Matt-
hías Þórðarson Lofti Loftssyni
útgerðarmanni aðstöðu síná í ver-
stöðinni og skömmu síðar settist
Haraldur Böðvarsson þar að með
sinn útgerðarrekstur og einnig
fleiri. Haraidur var í Sandgerði
um skamma hríð milli þess sem
hann hætti útgerð frá Vogum á
Vatnsleysuströnd og flutti til
Akraness. Segir sagan að meðan
Haraldur stóð við, hafi verið hörð
keppni milli hans og Lofts um
útgerðaraðstöðuna í landi. ,
Ekki fer hjá því að öll þessí
umbrot í útgerðinni hafi kallað
á hafnarframkvæmdir og var
fyrst gerð trébryggja og bólverk,
en byrjáð var á núverandi hafn-
argarði einhvern tímann á árún-
UMBOÐ BRUNABOTM
FÉLAGS ÍSLANDS
$
Sandgerði
hefur Einar Axelsson.
Axelsbúð,
Sandgerði.
Sandgerði
Annast hvers konar NÝLAGNIR
og VIÐGERÐIR.
ÓSafur B. ErEingsson,
pípti lagningameistari.
Framhald á næstu síðu.
Samkomuhúsið
Símar: 7432 og 7481 — Sandgerði.
Framkvæmdastj.: Guðm. R. Þorkelsson. Sími 7481, heima. i
Kvikmyndahús — Samkomuhús
Verzlunin Nonni og Bubbi
Tjarnargötu 1—3. — Sími 7480 — 7406.
SANDGERÐI.
Sandgerðingar!
Þér fáið vöruna hjá okkur.
Sandgerði
Verzlunin Nonni og Bubbi
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 17. sept. 1965 J