Alþýðublaðið - 17.09.1965, Blaðsíða 15
Laxness...
Pramhald af 3. síðu
ur upp í leikritagerð en í skáld-
sagnagerð.
— Þetta eru allt tilraunir,
sem ég er að gera. Ég er ekki
ánægður með neitt af mínum
leikritum fremur en öðrum
yerkum, en mér finnst ég þurfa
að skrifa leikrit.
— Maður á bæði að lesa og
sjá leikrit, og ef það er lesið á
manni að finnast að allur þessi
djöfulskapur sé kominn inn í
húsið.
— Leikrit mín symbólsk? Ég
veit það ekki. Leikrit er fyrst
og fremst það sem fólk sér og
heyrir á sviðinu og ef það sér
symbólik þá það.
— Þegar ég sé leikrit kem
ég eins og asni og horfi á þetta
fólk sem komið er upp á senu
og ef mér líkar þetta, þá er það
gott. Mér finnst flest leikrit
slæm, sérstaklega mín eigin.
— Ég skrifa leikrit vegna
þess að skáldsöguformið full-
nægir mér ekki lengur. Skáld-
sagan er ákaflega mikið plægð-
ur akur. Mínar skáldsögur voru
orðnar svo líkar leikriti að spor-
ið var stutt yfir í leikritagerð.
Ég hef oft verið spurður hvort
ekki mætti leika Sölku Völku
og nýlega hef ég bannað að gerð
verði leikrit eftir Atómstöðinni,
bæði í Vestur-Þýzkalandi og
Moskvu.
Salka Valka var upphaflega
skrifuð sem kvikmyndahandrit
í Hollywood, en kvikmyndin var
aldrei gerð. Skáldsöguna gerði
ég síðar. Sagan var filmuð
löngu seinna, en hún var allt of
stórt verk til að kvikmynda,
þeir misstu allt út úr höndunum
á sér. Sumt var þó fallegt í
myndinni.
— Það er miklu erfiðara að
selja bækur en skrifa. Það er
bara skemmtilegt að skrifa þær
en mikil vinna og miklar þræt-1
ur við að selja þær.
— Hvers vegna var Upphafi
mannúðarstefnu hafnað í Prag
og hvernig líkar þér að greinar
sem beðið er um séu ekki gefn-
ar út?
— Þeir ráða hvað þeir prenta
mennirnir. Það eru afskaplega
margir ritstjórar við þetta tíma-
rit og ég geri ráð fyrir að þess-
ir ráðamenn séu teoretískir
menn. Annars gerðu þeir enga
sérstaka grein fyrir þessu. Þetta
er marxetískt tímarit.
Ég hef orðið var við að fjöldi
menntamanna og rithöfunda
austur þar hafa lesið greinina.
í Moskvu gekk hún fjölrituð
manna á meðal. Ég hef hitt þá
og þeim finnst miðaldirnar fá
slæma útreið í sambandi við
stalínismann og spurðu hvers
miðaldirnar eiga að gjalda.
Skáldatími er vel þekkt bók
í Sovétríkjunum þótt hún hafi
aldrei komið út þar. Ehrenburg
sagði mér að kaflar úr henni
gengju milli manna, en þeir eru
ekki tilbúnir að prenta hana.
Rithöfundasambandið í Rúss-
landi tekur þessu öllu saman
mjög vel. Rithöfundar þar eru
í vanda staddir, þeir þurfa að
breyta til, en verða að liðka fJl
með lagi. Þeir eru ekki tilbúnir
að hafna skipulaginu þótt þeir
hafi hafnað þeim aðferðum sem
áður tíðkuðust til að viðhalda
því. Það voru ekki skáld og rit-
höfundar sem stjórnuðu þeim
ósköpum. Það verður að mæt-
ast á miðri leið í heiminum nú
á dögum. Vonandi læra þjóðir
að taka upp það sem betur fer
hver hjá annarri.
— Ríkisrekstur á menningu?
— Ég hef enga trú á að hægt
væri að reka mig svoleiðis. Ef
einhver ætlaði að þjóðnýta mig,
hætti ég að skrifa, eins og
margir rithöfundar gerðu í Sov-
étríkjunum á Staiíntímtímun-
um þegar rithöfundar voru
virkilega ríkisreknir. En breyt-
ingar á hugsunarhætti eru mikl
ar. Ýmislegt sem óhugsandl
væri að birta í dag verður kann-
ski sannleikur á morgun.
— Ég veit ekki til að ég hafi
skrifað þjóðfélagslegar skáld-
sögur, en verið getur að maður
geti dregið upp myndir sem
vekja hroll hjá fólki og bæti
kannski eitthvert ástand. Mað-
ur skrifar oft af því að manni
blöskrar eitthvað fyrirbrigði
Oft. eru það þverstæður í þjóð-
lífinu sem skrifað er um. Fyrst
og fremst skrifa ég um fólk.
Það er algengt að menn komi
til rithöfunda og spyrja hvað
sé nauðsynlegast fyrir mennina
í dag.
Ég spyr: Hvaða menn? Ég fæ
ekki betur séð en að hver mað-
ur sé undantekning frá öðrum
mönnum.
Það er alltaf verið að spyrja
mig og ég fæ beiðnir frá ótal
löndum um að skrifa greinar
um ólíklegustu efni og gera
grein fyrir alls konar hlutum. í
vor lágu hjá mér beiðnir um
tólf stórritgerðir, sfn úr hvoru
landi. Ég mundi aldrei getað
annað öllu því sem beðið er um.
Þetta tefur frá öðrum verkum,
ég er lengi að skrifa grein, tek-
ur oft um mánaðartíma. Sífellt
er verið að tefja mann. Á sumr
in snjóar fólki úr fjarlægum
löndum inn í húsið, en ég sé
alltof lítið af mínum eigin lands
mönnum. Þeir sem harðast
sækja eru sjónvarpsmennirnir.
Grikkir eru gáfaðir menn, þeir
banna erlenda sjónvarpsleið-
angra.
— Ég er aldrei beðinn um að
skrifa í blöð hér á landi. Þess
vegna eru allar þessar greinar
skrifaðar í blöð 1 útlöndum.
Hér er alls ekki talað við okk-
ur þessa kúltúrellu ræfla, það
var þó gert áður, og menn
sakna ekki að hafa kúltúrsíðu-
laus blöð. Hugsið ykkur ef er-
lend blöð hættu að birta grein-
ar um kúltúr og að Observer
færi að segja frá barnaleikjum
við Tjörnina eða birta margar
myndskreyttar síður um hér-
aðsmót? Svoleiðis blöð myndu
bara gefa upp öndina í útlönd-
um. Eða allt þetta tal um síld.
Það hlýtur að vera sadismi. ís-
lendingum býður við síld og
vilja ekki sjá hana á sfnum borð
um, það er eins og að skrifa um
fjósaskít, sem er afskaplega
nauðsynlegur. Þessi fjölmiðlun-
artæki nú á dögum eru ekki
kúltúrintriseruð. Til dæmis
sjónvarpið gerir ráð fyrir mjög
lágum kúltúrellum samnefnara,
það virðist sækjast eftir efni
neðanfrá.
— Forsetaframboð?
— Þessi hugmynd er svo
langt fyrir utan mig að ég er
ekki búinn að ná í skottiöá
henni ennþá.
SMURSTÖÐIN
Sætúni 4 — Sími 16-2-27
Bíllinn er smurður fljótt og vel.
Seljum allar teguadir af smurolíu
Einangrunargler
Framleitt einungis úr
árvalsglerl — 5 ára ábyrgð,
Pantið tímanlega
Korkiðjan hf.
Skúlagötn 57 — Sírol 2326«
HjjólbarðaviSgeríHr
OPW ALLA DAGA
(LÍKA LAIIGARDAGA
OG SUNNUDAGA)
FBÁ Kl.BTU.a
Gúmmívinnustofan hi,
Skipholti 35, BeykJavOu
Simar: 31055, verkatœSiS,
S06S8, skrifatofan.
Trúlofunarhringar
Sendum gegn póstkröfn
Fljót afgreiðsla.
Guðm. Þorsteinsson
gullsmiður
Bankastræti 12.
Ávailt fyrirliggjandi. 1
i;
Laugavegi 178. — Sími 38000«
Röskir drengir
sem þekkja bæinn vel, óskast til sendiferða,
annað hvort hálfán eða allan daginn.
Umsækjendur komi á afgreiðsluna.
Keflavík
Börn óskast til að hera blaðið til kaupenda
í Keflavík.
Þeir, sem hafa áhuga á, að taka þetta að sér,
snúi sér til umboðsmannsins, Ásgeirs Ein-
arssonar, Suðurtúni 5, Keflavík, sími 1122.
ALÞÝÐUBtAÐIÐ - 17. seþt. 1965 I5.4