Alþýðublaðið - 22.12.1965, Blaðsíða 10

KsIclienAicl hrærivélineróska-
draumur hverrar húsmódur. Vélin fæst hjá
Dráttarvélum h.f. og kaupfélögum landsins.
jHÍI Véladeild
WESTINGHOUSE
. heimilistæki
Sænsk btöð
t'iaiuliaia úr opnn.
i ff
iitné^ður takmðrkuðust. Þessi
þróuh var ástæðan til þess, að
stjórþin bar fram frumvarp sitt
um ííkisstuðning við stjórnmála-
floiclíana, sagði Erlander.
★ MALAMIÐLUN.
Pörsætisráðherrann hefur í
nokkur ár margoft minnzt á það,
sem hann kallar gjarnan einokun
í blaðaheiminum, og lagt áherzlu
á nauðsyn þess, að þjóðfélagið
skerist í leikinn með stuðningi af
ýmsu tagi til þess að stöðva þró-
unina í átt til eiriokunar. Þetta
hóíst þegar blað jafnaðarmanna
í ^autaborg, 'Ny Tid, var lagt
niðor' 1963 eftir að verkalýðshreyf
ingbi’ hafði tckið fyrir fjárhags-
aðstoð sina við blaðið. Það var
eftit að þetta gerðist sem forsæt-
isráðherrann skipaði nefnd, er
fjalla skyldi um blaðastyrkina.
Meirihluti þessarar nefndar, sem
skipuð var tveimur jafnaðar-
möimum og einum fulltrúa Mið-
flokksins, lagði til, að rikið
, styddi blöðin fyrir milligöngu
1 stjórnmálaflokkanna, (það er að
flokkarnir skyldu skipta styrknum
milli málgagna sinna), og að rík-
isstyrknum skyldi ekki varið til
annarra þarfa en blaðanna.
Þessi tillaga mætti harðri mót-
spyrnu af hálfu stjórnarandstöð-
unnar, og mörg málgögn jafnað-
armanna lögðust gegn henni. Á
sama hátt höfnuðu svo að segja
allar stofnanir og íélagasamtök,
sem mál þetta var borið undir,
tillögu nefndarinnar, og dóm-
stóll nokkur varpaði fram þeirri
spurningu, hvort tillagan bryti
ekki i bága við ákvæði stjórnar-
skrárinnar um prentfrelsi.
Þessi harðvítuga mótstaða
leiddi til þeirrar málamiðlunar,
I áð ríkið skyldi veita stjórnmála-
flokkunum en ekki blöðunum
styrki. Samkvæmt endanlegu frum
varpi, sem samþykkt var með
miklum meirihluta á ríkisþing-
inu, geta flokkarnir varið pening-
unum að vild. Ljóst er, að flokk-
arnir munu verja fénu til venju-
legrar stjómmálastarfsemi, t. d.
til launagreiðslna handa flokks-
iStarfsmðrinum, en einnig et ljóst,
að flokksmálgögnin fá stóran
skerf.
★ FIMM BLÖÐ HÆTT AÐ
KOMA ÚT.
Mjög skiptar skoðanir ríkja um
ráð þau, sem stjórn jafnaðar-
j manna hefur beitt til þess að viS-
halda nægilega fjölbreyttum blöð-
um, ög einnig eru skoðanir skipt-
ar um hættu þá, sem er á ein-
okun í blaðaheiminum. Stað-
reyndirnar eru þessar:
Blöð, sem út koma í Svíþjóð í
dag, eru helmingi færri og ríf-
lega það en um 1920. Einokunar-
þróunin hefur orðið hraðstígari
og síðan 1948 hefur blöðum
fækkað um 35 til 40 af hundraði.
Síðan 1953 hafa um 55 blöð ver-
ið lögð níður, Flest þeirra voru
borgarablöð, en fréttin urh, að
hin tvö stórborgarblöð jafnaðar-
' manna, Stockholms-Tidningen og
Ny Tid yrðu lögð niður, hefur
vakið mesta athygli og komið
hinum áköfu umræðum af stað.
j Það «r ckki hvað sfzt Stokk-
hólmur, sem hofur Orðið fyrir
barðinu á biaðadauðanum. Síðan
1,1956 hafa fjögur morgunblöð ver-
ið lögð niður í Stokkhólmi (að
Stoekholms-Tidningen meðtöidu),
svo og eitt siðdégisblað. Þegar
Erlander forsætisráðherra talar
um einokunartilhneigingar á
hann fyrst og fremst við það, að
hið voiduga Bonnier-fyrirtæki er
nær allsráðandi á blaðamarkaðn-
um í Stokkhólmi. Fyrirtæki þetta
á stærsta blað Norðurlanda, síð-
degisblaðið Empressen, sem kem-
ur út í hálfri milljón eintaka, og
þar að auki stærsta morgunblað
Svíþjóðar, Dagens Nyheter, sem
kemur út í 400 þús. eintökum.
Ofan á allt saman á fyrirtækið
um það bil helming allra viku-
blaða, sem ut eru gefin í Sví-
þjóð, og eitt stærsta bókaforJag-
ið. 1 héruðum landsins eru einn-
ig rekin raunveruleg blaðafyrir-
tæki.
* VÍTAHRINGUR.
Stokkhólmsblöðin eru ætluð
Jandsmönnum öllum og dreifing
veldur tiltölulega litlum vand-
kvæðum, og stærstu blöðin ráða
yfir miklu fjármagni og tækni.
Spyrja má, hvernig það geti
gerzt, að blað, sem gefið er út
í litlu minna upplagi en t. d.
stærsta blað Noregs og hefur les-
endahóp, sem ætla má að sé allt
að hálf milljón, verður að hætta
að koma út. Orsakirnar eru senni-
Jega ýmislegar. Aðalorsökin er sú,
að enda þótt Stockholms-Tidning-
en hafi margar auglýsingasíður
daglega, hefur hlutdeild blaðsins
í heildarauglýsingum Stokk-
hólmsblaðanna minnkað til mik-
illa muna síðan verkalýðshreyf-
ingin tók við rekstri blaðanna.
Jafnaðarmenn hafa oft haldið því
fram, að atvinnurekendur hafi að
yfiriögðu ráði forðast að auglýsa
í blaði, sem er í eigu verkalýðs-
hreyfingarinnar, en erfitt er að
fullyrða, að hve miklu leyti þetta
er rétt og hvort ástæðurnar til
hins meinta ástands séu pólitísks
eða beinlínis viðskiptalegs eðlis.
Staðreyndin er að minnsta kosti
sú, að minnkun auglýsingatekna
og minnkun upplagsins hafa hald-
izt í hendur. Upplagið hefur
minnkað úr 184 þús. 1956 í 132
þús. í ár virka daga. Á sunnudög-
um hefur upplagið verið breyti-
legra. En síðan 1959 hefur
sunnudagsupplagið minnkað úr
243 þús. í 221 þús. Stockholms-
Tidningen komst inn í vítahring,
sem lýsti sér þannig, að fyrst
minnkaði upplagið ög þar með
fækkaði auglýsingum, síðan
minnkaði upplagið ennþá meir og
aftur fækkaði auglýsingunum o.
s. frv.
Á undanförnum árum hafa
margar tæknilegar og aðrar breyt-
ingar verið gerðar á Stockholms-
Tidningen. Þær hafa aðeins kost-
að nýjar milljónir án þess að
rjúía vítahringinn.
I
★ HÖRÐ GAGNRÝNI.
Verkalýðshreyfingin verður að
þola harða gagnrýrii þessa dag-
ana fyrir hinn misheppnaða
rekstur sinn á blaðinu, jafnvel af
hálfu jafnaðarmannablaða, sem
telja að verkalýðshreyfinguna
hafi skort alla innsýn í blaða-
mennskuvandamál. — Gagnrýnin
beinist að miklu leyti að hinum
volduga formanni sænsku verka-
lýðshreyfingarinnar, Arne Geij-
er, sem hefur verið formaður í
stjórn fyrirtækis þess, sem rekið
hefur Stockholms-Tidningen og
Aftonbladet. Hann getur að
minnsta kosti huggað sig við það,
að jaí'naðarmenn eiga ennþá Aft-
onbladet og að verkalýðshreyfing-
in hefur enn að minnsta kosti eitt
málgagn í höfuðborginni En á
því blaði hafa einnig rlsið upp
vandamál. Upplagið hefur staðið
í stað, gróðinn í ár hefur ekki
verið meiri en svo, að blaðið rétt
ber sig. ný útgjöld skapast þegar
Stockholms-Tidningen hættir að
koma út, þar sem þessi blöð hafa
haft með sér nána tæknilega og
efnaliagslega samvinnu og þessi
samvinna leggst nií niður, og loks
liafa aðalritstjórinn og allir stjörn
málafi’éttaritararnir ákveðið að
segja upp frá áramótum.
Dauði • Stockholms-Tidningen
hefur komið af stað nýjum um-
ræðum um blaðadauðann og
skyldu eða rétt samfélagsins til
að skerast í leikinn. Sumir draga
í efa livort rétt sé eða mikilvægt
að samíélagið grípi inn í með
stuðningi af vmsu tagi, aðrir telja
að Stockholms:Tidnineen Jiafi
sannað hve gagnslaust bað sé að
reyna að styrkja dasblöð. Síðasta
orðið hefur ekki verið sagt í þess-
um umræðum, en nú þegar virðist
ljóst, að yfirvöldin muni íhuga
hvað hægt sé að gera til að fram-
kvæma almennari stuðningsað-
gerðir. Hér er sem sé ekki átt vjð
beinan ríkisstuðning lieidur er ver
ið að athuga hvort ekki megi
draga meira úr g.iöldum blaðanna
til pósts og síma og annarra rík-
isstofnana, sem blöðin éru mjög
háð í starfi sínu, en hér er um
að ræða einhverja stærstu út-
gjaldaliði dagblaðanna. Það verða
sem sé gerðar nýjar tilraunir til
þess að spyrna gegn blaðadauð-
anum.
OÓÓOOOOOOOOOOOO<
Áskriffasíminn er 14900
oooooooooooooooc
fást hjá okkur
RafbúS S. I.S.
við Hallarmúla.
i »
< »
1
fWWMWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWHWW
,t\sk vör/,
0/1 ?
^ 1,0 22. íes. 1965 - ALÞÝ0UBIAÐIB
(ö.