Vísir - 04.03.1959, Blaðsíða 6

«
VÍSIB
| TTSfpil
Miðvikudaginn 4. marz 1959
WÍSXR
DAGBLAÐ
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Vísix kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Fálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00,
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 25.00 í áskrift á mánuði,
kr. 2.00 eintakið í lausasölu.
| Félagsprentsmiðian hj.
Hvaí er fólkið ai flýja?
Hinn sífelldi flótti og flótta-
tilraunir fólks frá löndum
þeim, sem Rússar og leppar
þeirra ráða yfir, hefur vald-
ið mörgum fylgismönnum
kommúnista í frjálsum
iöndum miklum heilabrot-
um, og sumir hafa læknast
af sjúkdómnum við þá
íhugun.
Allt sæmilega skynsamt fólk
hlýtur að sjá, að eitthvað
meira en lítið muni vera at-
1 hugavert við þjóðskipulag
og stjórnarháttu, sem menn
hætta svo miklu til að kom-
ast frá. Enginn gerir það að
gamni sínu, að yfirgefa föð-
urlapd sitt, heimili, eignir,
ættingja og vini, til þess að
halda út í óvissuna. Flótta-
tilraunin getur misheppnast
og gerir það oft. Saga þeirra,
sem nást á flóttanum, endar
venjulega með skelfilegum
hætti — þeir eru annað
hvort fluttir í nauðungar-
vinnu í námum eða annars
konar þrælabúðir. Sumir
j eru skotnir strax, og það
hlutskipti munu víst flestir
flóttamenn austan tjalds
kjósa fremur en að vera
fluttir heim aftur fangar.
En hvað er það sem neyðir
fólkið til þess að leggja út í
þessa hættu? Hvað rekur
það burt frá fósturjörð sinni
141 ókunnra landa? Það er
hin andlega kúgun, hið
kommúnistiska eignarhald,
sem lagt er á sálir manna,
hin skilyrðislausa krafa for-
ingjanna um að fólkið hugsi,
tali og hegði sér í einu og
öllu eins og þeir vilja, eða
réttara sagt: eins og þeir í
Moskvu vilja.
Enda þótt fjárhagsleg afkoma
manna austan járntjalds sé
á engan hátt sambærileg við
það sem gerist í lýðfrjálsum
löndum, þá er það alls ekki
vonin um bættan efnahag,
sem fær fólkið til að flýja.
Menn þrauka lengi á sinni
gömlu þúfu, þótt efnin séu
lítil, ef þeir eru nokkurn
veginn frjálsir. Ungur iðn-
verkamaður frá Austur-
Þýzkalandi, sem nýlega
komst, ásamt konu sinni, til
Vestur-Þýzkalands, • segir á
þessa leið:
„Við flýðum ekki til þess að
bæta aðstöðu okkar fjár-
hagslega. Við höfðum auð-
vitað heyrt að lífskjörin
væru miklu betri í Vestur-
Þýzkalandi, en þau hafa
skánað svo mikið þarna fyr-
ir áustan tjaldið upp á s'ð-
kastið, að eg hygg að þeir
L séu fáir, sem flýja þaðan aí
þeim ástæðum. Eg er raf-
virki og hafði sæmileg viku-
laun auk nokkurra fríðinda
og konan mín vann í sæl-
gætisgerð. Nei, við flýðum
eingöngu vegna þess, að við
þoldum ekki þvinganir
flokksins, hið stöðuga eftir-
lit, beinar og óbeinar hótan-
ir við alla, sem ekki ganga
harðstjórninni skilyrðis-
laust á vald. Fyrir okkur var
aðeins um tvo kosti að velja:
Að flýja eða missa vitið.“
Síðan 1949 hafa 2V2 milijón
manna flúið frá Austur-
Þýzkalandi. Þetta er um það
bil Ve íbúanna. Á nálega
hverjum degi komast 200—
300, og stundum upp í 1000,
yfir landamærin. Upp á síð-
kastið hefur flóttinn aukist
stórkostlega, vegna orðróms,
sem gengur þar eystra um
að austur-þýzka stjórnin sé
að undirbúa nýjar aðferðir
til þess að stöðva flótta-
strauminn vestur.
Af skiljanlegum ástæðum er
auðveldara að flýja frá
Austur-Þýzkalandi en öðr-,
um leppríkjum Rússa. Kom-
ist menn- til Berlinar, eru
yfirgnæfandi líkur til að
þeir séu sloppnir, en það
getur stundum verið erfitt
að komast þangað, því að
allra leiða inn í borgina er
vel gætt. Hið óhamingju-
sama fólk, sem býr í öðrum
leppríkjum kommúnista, á
yfirleitt fáar útgöngudyr,
nema einn og einn maður,
sem atvikin eru sérstaklega
hliðholl. Þegar svo þar við
bætist, að lífskjörin í þeim
löndum eru víðast hvar
miklu verri en í Austur-
Þýzkalandi getum vér
myndað oss hug milljón-
anna sem þrá frelsið, en sjá
nú sem stendur enga færa
leið- til þess að brjótast
undan okinu. En þrátt fyrir
það, að öll sund mega heita
lokuð, eru hundruð eða þús-
undir manna að reyna að
komast til hins frjálsa heims
á hverjum degi. Flestum
mistekst tilraunin, og þá
bíður þeirra þrældómur og
dauði, eins og áður var sagt;
en samt heldur fólkið áfram
að reyna að flýja.
Væri það ekki tilvalið íhug-
unarefni fyrir saklausar ís-
lenzkar sálir, sem kommún-
istar hafa vélað til fylgis við
sig, hvers vegna þetta fólk
fyrir austan járntjaldið
stofnar sér í svona mikla
hættu til þess að komast
þaðan burt? Hvað er það að
flýja? t :
40. ársþing Þjóðræknisféiagsins
haitfið í Winnipeg.
Lesfraríéloguiii vesíra liefur i‘ækk>
að mn ív« þriðju lilula.
Frá fréttaritara Vísis.
í VVinnipeg .
í dag kl. 10 að morgni var
fertuasta Þjóðræknisfélag ís-
lendinga í Vesturiieimi sett af
forseta þess, dr. Rieliard Beck,
próf. við University of Nortli
Dakota í Bandarikjunum.
Fyrst var sunginn sálmurinn,
nr. 53 í sálmabókinni, „Hjart-
kæri Jesú, af hjarta ég þrái“ eft-
ir Valdimar Briem. Þá flutti dr.
Valdimar J. Eylands bæn, en á
eftir var sunginn no. 670 „Trúðu
frjáls á Guð hins góða“, eftir
eftir Matt. Jochumsson. Þá flutti
forsetinn skýrslu sína af mikl-
um skörungsskap og málsnilld.
Skýi-ði hann frá stofnun Þjóð-
ræknisfélagsins, hverjir hefðu
verið stofnendur þess, og skrif-
arar fyrr á árum og ýmsum öðr-
um sem lengst og bezt voru riðn
ir við stjórnartaumana og bar-
ist heitast fyrlr þjóðræknisstarf-
seminni og heillyndri samvinnu
milli austur- og vestur-lslend-
inga. Hann fór nokkrum velvöld
um orðum um starfsemi og
þroskun félagsins fram á við,
hvernig því með ári hverju óx
fiskur um hrygg samfara þvi
sem það beitti sér fyrir, viðhaldi
íslenzkra erfða, fi'æðslu og út-
breiðslumálum víðsvegar um
byggðir Islendinga í Kanada og
sunnan línunnar, sem og ýmsum
öðrum mikilsvarðandi íslenzkum
heimildum til eflingar og sam-
tengingar þjóðarbrotinu vestan
hafs. Að margar íslenzkar deild-
ir og lestraríélög voru um skeið
sem næst í hverju byggðarlagi
Islendinga. Um nokkur ár voru
, kringum þrjátíu lestrarfélög
starfandi, en sem á síðari árum
hefur fækkað allt að því um tvo
þriðju. Staifssviðið var stórt og
erfitt að sækja alla heim.til þess
að kveða dug og dáð í deildirnai',
sem þurftu stuðnings við og
hvatningar, sem og ýmiskonar
leiðbeiningar til þess að gera
betur en að halda í horfinu. Það
var lika undravert hvað vel þeim
sóttist um margra ára skeið, og
þótt mikið sé farið að halla und
an fæti er enn barist hinni góðu
baráttu til eflingar íslenzkri
tungu, og í skýrslum frá ýmsum
deildum má sjá að víða hefur is-
lenzku nám barna borið allgóðan
árangur- á síðast liðnu ári og
ýmsir hafa tekið að sér að kenna
ungmennum íslenzku í heima-
húsum í vetur og heíur það einn
ig borið furðu góðan árangur.
Próf. Haraldur Bessason hafði
um seytján nemendur í auka-
kennzlu heima hjá sér og frú
Hólmfríður Daníelsson hafði
einnig nokkra, er því hér um að
ræða meiri þátttöku í ís’enzku-
námi en verið hefur um mörg
undangengin ár.
Lítið ber á því að íslenzkir
kommúnistar vilji komast
austur fyrir járntjald til
langdvalar. Og sagt er að
sumum þeirra hafi ekki þótt
allt þar eins gott og girni-
legt þegar þeir sáu það með
eigin augum. En*þeir halda
þó áfram áróðri sínum fyr-
ir Rússa. Hvaða launum er
þeim heitið fyrir að svíkja
þjóð sína og fósturjörð?
| Margir fulltrúar ýmisra deilda
i voru ekki komnir á þingið þeg-
ar það var sett, en þó var von
á mörgum fleirum í dag.
| Það voru um sjötíu manns við
þingsetninguna, og er það góð
þátttaka í byrjun þings, því vana
I lega streymir fólkið á þingið
síðari tvo dagana. Einnig til þess
að geta verið á samkomunum,
sem haldnar eru að kvöldinu
þessa þrjá daga, sem þingið
stendur yfir.
| I kvöld fer fram miðsvetrar-
mót þjóðræknisdeildarinnar
,,Frón“ i Winnipeg. Fer þar
fram einsöngur, tvisöngur, pi-
anóleikur Snjólaug Sigurðsson,
upplestur, kveðjur og ræða, sem
hinn ungi prestur, sem nýkom-
inn er frá Islandi flytur, séra Jón
Bjarman. Heimir Thorgrímsson,
sonur séra Adams Thorgríms-
sonar er forseti „Fróns“, því
hinn vinsæli forseti „Fróns“ um
nokkurra ára skeið Jón Jónsson,
varð bráðkvaddur fyrir nokkr-
um vikum síðan og var hans
mikið saknað, þvi hann var svo
ósérhlífinn, duglegur og einlæg-
ur Islands vinur.
Annað kvöld (þriðjudag) held-
ur Icelandic Canadian Club sina
samkomu og fer hún fram á
ensku, þar verður einnig ýmis
konar söngur til skemmtunar og
fíólin. En aðalræðumaðurinn á
þeirri samkomu verður Guð-
mundur Grimsson dómari.
Þriðja kvöldið (miðvikudag)
verður lokasamkoma Þjóðrækn-
isfélagsins. Verður skemmt þar
með söng, pianóleik upplestri o.
fl. En aðalræðumaðurinn það
kvöld verður Valdimar Björns-
son, fjármálaráðh. Minnesota-
ríkis í Bandaríkjunum.
Davíð B.jörnsson.
Verzlunarmenn á Akur-
eyri opna skriistofu.
Frá fréttaritara Vísis.
Akureyri í morgun.
Verzlunarmannafélagið á
Akureyri mun á næstunni opna
skrifstofu í húsnæði sínu við
Gránufélagsgötu.
Á skrifstofunni er ætlað að
þar liggi frammi allar upplýs-
ingar sem félaginu berast,
bæði að heiman og erlendis frá.
Þar á meðal eru launasamn-
ingar, reglugerðir um verclag,
verzlunarsamningar milli
ríkja, svo og ýmsar tilkynning-
ar, sem þvi kunna að berast frá
Verzlunarráði íslands.
Félagið hefir ákveðið að hafa
sem nánast samband við með-
limi sína meðal annars með
því að senda út. dreifibréf um
málefni sem snerta verzlun og
hagsmunamál verzlunamianna
Núverandi stjórn Verzlun-
armannafél. Akureyrar skipa
eftirtaldir menn: Tómas Stein-
grímsson stórkaupm., Gunnar
H. Kristjánsson kaupm., Helgi
Pálsson bæjarfulltrúi, Ólafur
Benediktsson framkvstj, og
Jón E. Sigurðsson v.erksmiðju-
eigandi.
Keltnesk áhrif.
I merku riti, „Myths and Leg-
ends of the Celtic Race“, eftir T.
W. Rolleston, en rit þetta konx
út í átta útgáfum á árunum 1911
—1929, og síðan a. m. k. tvívegis
í endurskoðaðri útgáfu, er því
haldið fram í formála, að menu
hafi almennt ekki gert sér nema
óljósa grein fyrir skaþandi áhrif
um keltneska kynþáttarins I
sögu, bókmenntum og listum
þjóðanna, sem byggja Bretlands-
eyjar, notkun orðsins ,,engil-sax-
neskur" hafi villt mönnum sýn,
réttara væri „engil-keltneskur“,
ekki aðeins um þjóðirnar, sera
byggja Bretlandseyjar heldur og
meginstofninn í Norður-Ame-
ríku. Rúm leyfir eigi að rekja
þetta hér, en þegar mér fyrir
skömmu barst þessi stórfróðlega
bók í hendur að gjöf frá írskura
vini, minntist ég þess við lestur
hennar, sem ég haíði lesið fyrir
fjölda mörgum árum í hinir á-
gæta riti Jóns Aðils prófessors,
„íslenzkt þjóðerni", og fór að.
glugga í það á ný, og finnst ekki
úr vegi, að nota þetta tilefni tit
að minna á eftirfarandi úr þess-
ari ágætu bók, sem allt of fáir
nú hafa kynni af:
Víkingaferðii'.
„Þeir (þ. e. Norðmenn) herj-
uðu aðallega vestur á bóginn, í
, vesturveg eða vesturvíking, sera
kallað var, Það var lika eðlilegt
| að þeir leituðu helzt i þá átt. Frá
vesturströnd Noregs, Hörðalandi
t. d„ var ekki nema tveggja daga
haf vestur til Hjaltlands. Þaðart
1 sér í skíru veðri hylla undir.
j Orkneyjar, og frá Orkneyjiun er
aðeins kippkorn til Suðureyja-
Á þeirri leið gátu þeir haft lar.d-
sýn af vesturströnd Skotlands,
og þegar sunnar dró lá austur-
strönd Irlands og Bretlands eða
, Walés opin fyrir þeim. Þessi leið
lá fyrir þeim eins og rakið spor.
( Uin allar þessar slóðir hyg'gði sái
þjóðflokkur, sem kallaður er,
Keltar.“
Bygg'ing' fslands
og' Vesturlönd.
Jón Aðils rekur ítarlega í ritf
sínu hve „Islands byggð er ínjög
við Vesturlönd riðin,“ og segií
svo: „Þegar þetta er dregið sans-
an þá kemur það upp úr dúrn-
um, að fimm þing á landinu eru
mestmegnis numin vestan ura
haf, og í flestum hinum þingur.-
um má finna nokkra vestan að.
Það eru því varla neinar öígar,
þótt sagt sé að fullur helraingur
íslands byggðar sé kominn tií
landsins vestan um liaf“" (auð-
kennt af höf). Nokkrir voru ai-
keltneskir að kyni, aðrir af
blönduðu kyni. Ræðir höf. og it-
arlega, að þegar landnámsmenr,-
irnir fluttu hingað tóku þeir
ekki aðeins með sér fjölskyldtir
sínar, írændur og fylgisveina,
heldur einnig skuldalið allt o.'
þjónustufólk, sumt frjálst og
vistráðið, sumt ófrjálst — ma i
— annað hvort hernumið eð\
keypt. ,,í fornritum vorum er oft
getið um man, bæði þræla og
ambáttir, og um margt af þvi er
tekið fram, að það hafi verið af
írsku kyni .... Nú mega meni
ekki ætla, að þetta man hafi allt
verið þýborið, eða yfir höfúð a£
auðvirðilegum uppruna. Það vrr
oft af göfugum ættum — jafn-
vel jarl — eða konungborið" —
og nefnir þessa mörg dæmi.
Blönduð keltnesku blóði.
„Það er lítt hugsanlegt annað
en að þjóðin hljóti að vera tals-
vert blönduð keltnesku blóði, r t
geta menn varla hjá þvi komi::t
að veita því eftirtekt, ef þeir lesa