Vísir - 04.03.1959, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 4. marz 1959
VlSIR
Landhelgismálið og aðgerilir Breta.
Vestfirðingar hafa löngum setið mest fyrir
ágangi og ofbeldi Breta.
Allt frá því að Bretar hófu
tagveiðar hér við land hafa
Vestfirðingar orðið mest fyrir
ág'angi þeirra og ofbeldi.
Nú er því veifað að Bretar
vegna
sýslumanni mjög þrekuðum
upp í togarann. Eftir þessar
hetjulegu aðfarir Bretans
sigldi skipið brott.
Máske þykir mörgum þetta
ófögur mynd og segja sem svo:
Bretar hafa auðvitað beðið af-
sökunar á þessu framferði
og
Ekk-
i —---------- ^<-a var krafizt.
í Þar vísaði hver frá sér. Brezka
orðin tóm. íslendingar
Reykjavík fengu heimsókn á 'stjórnin vísaði á útgerðarfé-
brigðilega staðháttu
fiskveiða íslendinga.
En Bretar gátu ekki þolað,
að Danir eða íslendingar
l fengju að ráða því hvernig
virði og vilji standa við gerða reglugerðin yrði. Því viidu boðið fram fyllstu bætur. Ekki
saminga. Þeir vilji hlýða lög- þeir algerlega fá að ráða sjálf- 'aldeilis. Engin afsökun.
Tim en ekki yfirtroða lög og ir. Þar var ekki látið sitja við'ert bótaboð. Bóta
rétt.
En fullyrða má, að íslend-
ingar hafi lítt kynnzt þeirri, ,fínu“ brezku herskipi, þarjlagið. Útgerðarfélamð á skip
hlið Breta að hlýða ekki lögum sem aðmíráll gekk á land ogstjórann. Hann bæri einn alla
og yfirtroða lög og rétt. I tilkynnti landshöfðingja, aðjábyrgð. Bak við skipstjórann
I því sambandi ei rétt að hann væri til þess kominn, að var svo hringur brezkrar virð-
rifja upp hvernig Bretar efndu leggja síðustu hönd á reglu- ingar, sem sá um að fra hon-
fiskveiðisamninginn við Is-'gerðina. Nærri má geta, að um fengizt ekki neitt. Gat
land fiá 1901, sem Bietar og landshöfðingja hefir þótt þettajBretum borið að bæta líf ís-
Danir geiðu sín á milli, án að- kynleg heimsókn. En hvað gat 'lendinga og miska við þá9 Þeir
ildar íslands, og þriggja mílna hann gert? Var hann ekki í svörðu
landhelgin var samþykkt af
Bretum og Dönum.
Sagt er að Bretar hafi náð
þessum mikilvægu samning-
um með því að rýmka um sölu
á dönsku smjöri og dönsku
fleski. Sú saga er út af fyrir
sig, en sýnir aðíerð Breta.
Ákveðið var í þessum samn-
gæti fjölgað veiðiskipum á ís-
landsmiðum þótt íslenzkir út-
gerðarmenh og sjávarbændur
þyrftu að hrökklast frá jörð-
um sínum? Að minnsta kosti
voru þá, eins og nú, engar op-
inberar kærur bornar á Breta.
Landhelgisveiðarnar, innan
þriggja mílna markanna, og
sumir íslenzku aflakóngarnir
létu sér sæma að fylgja í slóð
Stóra-Bretans. Sumir íslend-
ingar studdu einnig þessa iðju
með því að gefa bendingar og
upplýsingar um ferðir gæzlu-
skipanna, svo veiðiþjófarnir
! gætu stundað iðju sína óáreitt-
ir. —
Við, sem munum og þekkj-
um þessa sögu landhelgisveiða
á fyrstu árum togaraútgerðar
við ísland, undrumst þá ó-
dæma þolinmæði, sem forustu-
menn þjóðarinnar hljóta að
vera gæddir, að hafa ekki fyr-
ir löngu beitt sér fyrir algerri
sjálfir eindregið nei.
svipaðri aðstöðu eins og mús Bretar voru alltaf í fullum
undir fjalaketti? Stór-Bretinn ' rétti. Þeir voru að veiða ensk-
skipaði og réði. ' an fisk í íslenzkri höfn. Hvað
Sagt var að nökkur átök hafi kom íslendingum það við?
orðið milli landshöfðingja og I Skipstjórinn á Royalist fékk
brezka foringjans um togveið-'svo mikið hól í Bretlandi fyr-
ar á bátamiðum í Faxaflóa. j ir frammistöðu sína við íslend-
Viídi landshöfðingi halda fram inga, að honum þótti sér allt
rétti og nauðsyn landsmanna. fært. Nú sneri hann stöfnum
ingi að ákveða skyldi i reglu- En Bretinn sagði nei eins og að danskri landhelgi. Þar tók
gerð nanar um ýms atriði nn ísiendingar áttu þá hvorki hann danskur varðbátur flutti
sammngsins. Reg'lugerðma attu rétt né nau£syn fremur en nú. jhann til Esbjerg Eftir nokkur
dönsk stjórnarvöld að setja og Um rétt Breiðfirðinga, Vest- j réttarhöld gufaði hetjumóður
Stór-Bretans upp. Hann varð
bljúgur sökudólgur og útgerð-
semja. Fólu þau landshöfð- fh-gingaj Norðlendinga og Aust-
ingjanum að setja smiðshöggið firðinga Var ekki rætt. Bretar .............. _ u
a reglugerðma sem þeim em- tö]du sig þá sem nú eiga Vest- arfélagið brezka bað&st griða.
bættismanm,^ er ^ægast atti aö firði Þar mátti ölIu stela bóta-jEn dýrð skipstjórans á Royal-
laust- Au§a landshöfðingjans ist stóð enn. Brezka útgerðarfé-
llagið bauð honum nýtt skip til
afla sér kunnugleika um af-
landnámssögu vora og fornrit
með athygli. Hér skal ekki gerð
nein tilraun til að grafast frek-
ara fyrir ræturnar á þjóðerni
voru, enda er það ekki á aljra
meðfæri að greiða sundur þann
náði tæplega þangað.
Ætla' mætti að nú hefðu Islandsveiða.
Bretar verið ánægðir. Samn- ' skipstjóirnn
ingur var undirritaður um I skyldi haldið í íslenzka land
breytingu í þessum efnum. Nú!
er naumast lengur að tala um
landhelgisveiðar íslenzkraí
botnvörpuskipa. íslendingar
hafa á undanfrönum árum sótb'
meira og lengra út á hafið, ogj
fengið aukinn afla, eins og vi35
mátti búast. . Á yfirstandandí
ári hefir togaraflotinn íslenzki
veitt að miklu leyti vestur S
Ameríku, á Nýfundnalands-
miðum. Þýzki togarflotinn við!
ísland er úthafsfloti og leitar,
sjaldan á grunnmið, en Stórr!
Bretinn er við bæjardyr Vest->-
firðinga og annarra íslendinga1
undir herskipavernd. Ham*
þykist enn vera að sækja ensk-
an fisk að íslandsströndum,
sem endilega verður að drepa-
vegna brezkra hagsmuna.
Saga Breta á íslandi er meiri
en þetta. Þeir hafa um langani
aldur komið milvið við málefni!
íslendinga.
Framh. í næsta blaði. ,
Slys af völdum rafmagns
í nýbyggingu.
Auðvitað
því boði.
tók'
Enn1
þriggja mílna landhelgi og^úelg'i. Hváð komu honum við
reglugerð staðfest, eins og þessar þrjár sjómílur, sem
Bretar vildu hafa hana. Bretar Bretar höfðu skuldbundið sig
vef. En þótt erfðalögmálið sé i fengu þannig allar sinar kröf- ' til að virða? Hvað varðaði hann
sinu innsta eðli svo dularfullt, °--------- ------- • 1
að engum hafi enn tekizt að gerð hlutu þeir að virða
ur. Svona samning og regiu- um þetta mjóa belti, sem Bret-
ar höfðu af náð sinni skilið
En það varð öðru nær. Blek- eftir handa íslendingum?
ið á samningnum og reglugerð- j Hanri fiskaði þar sem honum
skilja það til fulls, þá þekkjum
vér þó á hinn bóginn svo mikið
til þess, að vér vitum, að þegar . ,
tveir kynstofnar blanda blóði, þá ,inni heflr varla verið fullþorn- syndist, eins og sannur Breti.
tekur afkvæmið einkenni sin i að þeSar Bretar byrjuðu að ^Áfram var haldið þangað til
arf frá báðum, og því fjölhæf- haga sér og veiðum sínum eins nýja skipið sprakk sundur á
ari og fjarskyldari sem þessir
stofnar eru að upplagi, því meiri
líkur eru til, að út af þeim
spretti þróttmikil og fjölhæf
kynslóð. Þetta kemur vel heim
við forfeður vora, enda mætti
telja mörg rök því til stuðnings,
ef rúm leyfði, að þjóðernið hér
á söguöldinni var hvorki né
norskt né keltneskt, heldur ís-
lenzkt, þ. e. blöndun af hvoru-
tveggna.1
Menning Kelta á
víkingaöld.
Höf. spyr hvað Norðmenn hafi
getað sótt til Keltanna og hvað
þeir hafi getað grætt á samband-
inu við þá og telur bezt leyst úr
þeirri spurningu með þvi að líta
yfir menningu Kelta á vikinga-
t og þeir væru ekki neinum | skeri við íslandsströnd
og
ekki á því, að hætta hinum ó-
löglegu veiðum. Hann hélt á-
fram eins og ekkert væri.
öldinni. 1 lok stórfróðlegs kafla Þegar sýslumaður og félagar
um þetta vikur Jón Aðils að
samningi bundnir né reglu- j fórst með allri áhöfn
gerð. Ofbeldi þeirra og yfir-
gangur var svo taumlaus, að
öllum liunnugum blöskraði.
Hvað kom þeim við einhver
þriggja mílna lína? Þeir voru
að sækja hingað fisk, sem
Bretar áttu. Landskunnar og
af mörgum ógleymdar eru að-
farir Hulltogarans Royalist við I
Iiannes Hafstein sýslumann og
fylgdarmenn hans. Togari
þessi var á veiðum, svo að segja
í höfninni á Dýrafirði marga
daga í senn. Þegar sýslumacur
kom að togaranum var hann I
og breyttu við Breta sem
Þessir atburðir urðu Bret-
um hvorki aðvörun né áminn-
ing. Þeir Jiéldu áfram land-
helgisveiðum innan þriggja
mílna markanna hvar sem þeir
gátu við komið. Ósjaldan kom
það fyrir við austurströnd ís-
'lands, að togveiðiskipin eltu
göngufiskinn upp í svartn sand
og strönduðu með veiðarfærin
útbyrðás. Oftast gátu íslend-
ingar bjargað fleiri eða færri
af áhöfnum skipanna. Þeir
lögðu fram allt sem þeir gátu
því, að upp úr blönduii Norð-
manna og Kelta i Normandi hafi
sprottið riddaraskáldskapur mið
aldanna.
hans vildu ná uppgöngu á skip-
ið voru gömlu og nýju sjóræn-
ingjavopnin á lofti. Sveðjur,
axir og sjóðandi vatn. Afleið-
ingarnar skiptu engu máli.
Stór-Bretinn varð að sýna sig.
Þegar bátnum hvolfdi af völd-
um togarans var Bretinn ekki
á því, að rétta hönd til bjarg-
Forníslenzkar
bókmenntir.
„Alveg hið sama er að segja
nm Norðmenn og Kelta á fslandi
— upp úr þvi sambandi spruttu
forníslenzkar bókmenntjr. Það
vorublóðtengdirnar við Kelta,
sem gerðu bað að verkum, að
skáldskapur og sögulist varð svo j inni frá ’skrúfu togarans þótti
rótgróin á fslandi." — I.
^ bræður.
En landhelgisveiðarnar við
ísland héldu áfram með öllum
dugnaði og seiglu Bretans.
Viss svæði, einkum í Vest-
fjörðum (og einnig út af þeim)
voru svo urguð með botnvörpu
fram og aftur, að allur fiskur
varð þar uppurinn og kom ekki
aftur í mörg ár. Blómlegar
byggðir nær því aleyddust af
þessum aðförum. Má t. d. nefna
ar. Það var íslendingum nógu j Arnarfjörð, og síðar Aðalvík.
gott að drukkna í sínum sjó.
Fyrst þegar þrír fylgdarmenn
voru drukknaðir í straumröst-
Eftirfarandi grein birtist i síð-
asta tbl. af Timariti iðnaðar-
manna, og leyfir A'ísir sér að
taka liana upp, þar sem liún á
tvimælalaust erindi til fleiri en
iðnaðarmanna einna, eins og hög
um er háttað i byggingarmálum
okkar:
„Það syls vildi til í nýbygg-
ingu i siðastliðnum september-
mánuði, að maður, sem var að
hræra steypu á steinsteyptu
gólfi, fékk gegnum sig , raf-
straum og slasaðist.
Nánari tildrög voru þessi:
Tveir menn voru að steypa stein
steypu i gólf i ófullgerðri ibúð.
Annar þeirra ætlaði að hræra
steýpu á eldhúsgólfi, og liinn ætl
aði að vinna í baðherbergi, en á
milli var gangur. Þetta var að-
faranótt sunnudags um mið-
nætti, og var þvi orðið dimmt. í
baðherberginu var vinnuljós, en
þegar þeir félagar komu i húsið,
vantaði vinnuljós í eldhúsið. Til
þess að bæta úr þvi, fundu þeir
i húsinu gúmtaug, um 7 metia
langa með tengikló á öðrum
endanum, og á öðrum stað i hús
inu fundu þeir lampahöldu með
slœrmi á taug eða einangruðum
vírspottum, tengdum í lampa:
hölduna. Síðan tengdu þeir vir-
ana frá lampahöldunni við vir-
ana i gúmtauginni. þannig að
endarnir voru snúnir
hvorir um sig og einangrunar-
bandi vafið um bæði samskeytin.
Að því búnu var tengiklónni
stungið í tengil, sem komitin var
í íbúðina. Þar með hafði maður-
inn, sem ætlaði að vinna í eld-
húsinu einnig fengið ljós. Tóku
þeir nú til vinnu sirínar, livor á
sínum stað. En eftir stutta stund
heyrði maðurinn, sem vai'^að
vinna í baðherberginu, hljóð úr
eldhúsinu. Hann áttaði sig ekki
á þvi i fyrstu, en rétt á eftir
heyrði hann aftur hátt óp, sem
siðan lognaðist út af. Þóttist
hann þá vita, að eitthvað hefði
orðið að og flýtti sér yfir i eld-
húsið. Þar var þá myrkur inni,
en maðurinn, sem var þar að
vinna, lá á gólfinu og sást í fæt-
En hvað var um að tala. Attu f urna á honum innan við eldhús-
ekki brezkir hagsmunir að; dyrnar. Hinn manninn grunaði
sitja í fyrirrúmi á íslandi? Var ( þegar, að raftækin, sem þeir
það ekki miklu meira virði, að voru að fást við, hefðu þarna
Bretanum ástæða til að bjarga ,brezk útgerð blómgaðist og valdið slysi. Hann flýtti sér fram
og kippti tengilklónni úr tengl-.
inum og fór síðan aftur inn tiff-
slasaða mannsins, sem var að
brjótast um og missti síðan me®
vitund. Var nú i skyndi hringt,
á lögreglu og sjúkrabíl. Komut
þeir að vörmu spori, og var hin-
um slasað manni ekið á slysa-
varðstofuna, og lá hann þar umn'
nóttina. Hann hafði brennzt a
vísifingri og löngutöng vinstrl,
handar og var frá vinnu nokkrar,
vikur á eftir.
Það er ekki fyllilega ljóst,
hvernig slysið þar að höndum,
en eftir likum að dæma, er
sennilegt að skóflan hjá mann-
inum, sem slasaðist, hafi lent i
raftauginni þegar hann var atf
hræra steypuna á gólfinu, eðai
hann e. t. v. sjálfur stigið á
taugina, og báðir vírarnir fari®
i sundur um samskeytin, er þeir
félagar voru nýbúnir að ganga
frá. Við það hefur ljósið auðvit-
að slokknað, en maðurinn orðiðl.
þess var, hvað skeð hafði, og,
beygt sig niður til þess að taka
raftaugina upp, en i myrkrinur
viljað svo til, að hann hefur tek-
ið um bera endana, og þá ekki
ólíklegt, að hann hafi bæði feng-
ið straum milli víranna um hend
ina og gegnum likamann tit
jarðar. Annars hefði verr farið.
Frá þessu slysi er skýrt með
saman j það fyrir augum, að það ætti að'
vera áminning um að umgang-
ast ávallt rafmagnið með varúð,
og á það ekki sizt við um bráða-
birgðalagnir i nýbyggingum, en
á slikum stöðum .er e. t. v. hætt-
ara við óvandvirkni um ír'"ang
á raflögnum en víðast annars
staðar.
Um bráðabirgðaraflagnir gilda
ákveðnar reglur í reglugerð um
raforkuvirki (71.—73. gr.i, en
með bráðabirgðalögnum er að-
jafnaði átt við lagnir, sem eigi
eru notaðar lengur en 4 mánuði.
Það ber að hafa hugfast, að þótt
um bráðabirgðalagnir sé að
ræða, skal fylgja hinum almennu
ákvæðum reglugerðarinnar um
jarðtengingar og varnir gegn
skemmdum á raflögnum og
búnaði. Og sérstaklega kynni að
vera ástæða tíl þess að minna á,
að reglugerðin mælir svo fyrir,
að „Rafvirki sá, er leggur raf-
Frh. á 11. s.