Vísir - 08.01.1960, Blaðsíða 3

Föstudaginn 8. janúar 1960
VÍSIR
l\ljólkurstríðinu á Laugarvatni
lauk með stórsigri neytenda.
Mjólkin reyndist í II. ilokki eða
enn lélegri.
Samt mun hún hafa verið harla
vel borguð.
Skólafólk á Laugarvatni og
aðrir Laugvetningar, sem dval-
ið hafa heima í jólafríinu,
kunna að segja frá mikilli mjólk
urstyrjöld, sem þar hefiur verið
háð að undanförnu, og nú er til
lykta leidd.
Styrjöld þessi hefur að vísu
staðið um nokkurt árabil og
henni lauk með algjörum sigri
skólamötuneytis héraðsskólans,
en þar eta einnig fæðisþegar
menntaskólans og íþróttaskól-
ans. Kvennaskólinn varð aftur
á móti að lúta i lægra haldi
fyrir Laugarvatnsbóndanum,
sem nú hefur lagt niður störf
sín við héraðsskólann en mun
vera formaður skólanefndar
húsmæðraskólans á staðnum.
Bjarni Bjarnason, fyrrver-
andi skólastjóri á Laugarvatni,
rekur viðamikið kúabú á staðn-
uim. Laugvetninga greinir á
um, hver eigi þetta bú, sumir
segja ríkið, aðrir sýslan, en
aðrir að Bjarni eigi það sjálfur
og er það raunar aukaatriði í
sambandi við mjólkurstríðið.
f Laugarvatnsfjósinu munu
vera milli 50 og 60 mjólkurkýr.
Fjós þetta mun vera algert
einsdæmi í heiminum og má í
þessu sambandi geta þess, að
Jónas frá Hriflu getur þess í
einhverju jólablaðanna, e.t.v. í
sambandi við fæðingu frelsar-
ans, mun einhver hugsa, en
Færeyingar segja að hann hafi
fæðst í Betlihems-fjös. Svo mun
þó varla vera, því í þessu fjósi
er víst engin jata. Hér mun
vera um að ræða svokallað
lausgöngufjós eða rimlafjós, að
vísu með algerlega sérstæðu
sniði.
Það sem fyrst og fremst
hefur hamlað upp á móti þvi
að fjós þetta kæmist í I., II.
eða III. flokk sem vistarvera
kúrnva mun einkum vera, að
útmoksturstæknin í sam-
bandi við mykjuna gleymdist
algerlega, með þeim afleið-
ingurn að fyrst fór fjósgólfi?
eða rimlamir í kaf og síðan
voru kýrnar smám saman að
kaffærast í sínu eigin fjósi
og sinni eigin mykju, og þá
kárnaði gamanið hjá kusum
Allt er þetta í raun og veru
aukaatriði, ef það hefði ekki
komið niður á neytendunum.
Mjólkursögunum frá Laugar-
vatni skal sleppt hér af þeirri
einföldu ástæðu, að þær eru
ógeðslegar í hæsta máta. En
þar kom að lokum, að neytend-
ur og kennarar stöðugt ekki
lengur mátið, enda var ekki
lengur sama yfirstjórn í fjósi
og matskála. Tóku menn sig ti]
og sendu 5 brúsa af Laugar-
vatnsmjólk niður í Miólkurbú
Flóamanna, til rannsóknar.
Gæðaprófun í Flóabúinu á
þessum 5 brúsum leiddi eftir-
farandi í ljós: í II. fl. fór einn
brúsinn, í III. fl. fór mjólk úr
þrem brúsanna og í IV. fl. úr
þeim fimmta.
Var þar með úr því skorið,
að mjólkin frá Laugarvatnsbú-
inu væri ekki manna matur
og aðrir heimilishættir upp
teknir í mjólkurmálum staðai--
ins. Var nú mjólkin fengin ger-
ilsneydd úr Mjólkurbúi Flóa-
manna, en kúabúið á staðnum
mátti bíta í það súra epli að
senda vöru sína til Flóabúsins.
Kvennaskólinn á Laugar-
vatni hefur hér þó sérstöðu,
eins og áður er að vikið.
Laugarvatnsbóndinn mun
vera í stjórn Stéttarsambands
bænda og því þungt lóð á vog-
skál framleiðsluráðs landbúnað-
arins. Mun hann um langt ára-
bil hafa fengið mjólk sína mun
betur greidda en nokkur annar
mjólkurframleiðandi í landinu.
Hann mun í fyrsta lagi
hafa fengið mjólk greidda á
útsöluverði hennar í Reykja-
vík. Síðan mun hann hafa
fengið greiddar allar mjólk-
uruppbætur, sem til greina
geta komið, og allt miðað við
I. fl. mjólk. Eftir því sem
næst verður komist telja fróð-
ir menn, að hann muni hafa
fengið um kr. 5.70 fyrir hvern
mjólkurlítra og auk þess
losnað við að greiða flutn-
ingskostnaðinn til mjólkur-
búsins, sem var um 30 aurar
á hvern lítra s.l. ár.
Meðal mjólkurverð til bænda
hefur verið um 3 krónur fyrir
lítrann og þegar miðað er við,
hve Laugarvatnsmjólkin hefur
verið léleg vara má gera ráð
fyrir að Laugarvatnsbóndinn
hafi fengið a.m.k. 200% meira
verð fyrir mjólkina en aðrir
bændur. Þó er rétt að taka
fram í þessu sambandi, að sé
miðað við mjólkurprufurnar,
sem sendar voru, er full ástæða
til að ætla að mikill hluti mjólk-
urinnar hafi með öllu verið
verðlaus.
Þrátt fyrir þetta geypilega
mjólkurverð og önnur gífurleg
hlunnindi, sem þetta bú mun
hafa átt við að búa á undan-
förnum árum, og hér verður
ekki g'ert að umtalsefni, mun
eigandinn hafa talið fram tap-
rekstur á búinu, svo tugum
þúsunda skiptir árlega, og það
sem verra er, kunnugir full-
yrða, að taprekstursframtalið
standist fyllilega á hverjum
tíma!
Sami bóndi hefur að undan-
förnu rekið fjárræktarbú á
öðrum stað í Laugardal, sem
nokkuð kom við sögu fyrra-
vetur í sambandi við fjárfelli
Þá mun að vísu einn af starfs-
mönnum kúabúsins hafa verið
talinn eigandi fjárbúsins um
stundarsakir.
Hér er að vísu ekkert gaman-
mál á ferðinni, en að lokum
má þó segja eina gamanfrétt
í sambandi við þetta mjólkur-
mál þeirra Laugvetninga.
Mikilsvirt kennarafrú hittir
kennara einn á förnum vegi
og spyr kennarann: Hvað er
eiginlega að þarna úti á búinu
hjá honum Bjarna? Kennar-
inn gaf Iítið út á það. Frúin,
sem er sérstalega orðvör og
hefur orð á sér fyrir að vera
afskiptalaus um annara hagi
bætti þá við: „Jú, það hlýt-
ur eitthvað að vera — hann
Jónas frá Hriflu er farinn að
vægsama það svo í blöðun-
um.“
Laugvetningur.
Að vestan:
Hagnýtum landið og
náttúrugæðin.
Ilugleidingai* við áramóí.
ísaf.. 2. jan. 1960.
Áramótapistill. — Hagnýtum
landið og náttúrugæðin.
Komið nýtt ár. Við skrifum
1960 um leið og blaðinu er
flett. Hvað boðar nýárs blessuð
sól? Hvað boðar hið nýja ár?
Margt skeður að sjálfsögðu á
því herrans ári sem öðrum, því
: hvorki tími né atburðarás
sténdur nokkru sinni kyrr.
Það sem næst liggur er að
sjálfsögðu hvernig okkur tekst
sameiginlega að komast frá
vanda efnahagsmálanna. Þar
liggur mikið við að sögn þeirra
sérfróðu og margra annarra.
Við höfum nú staðið í þessum
sömu vandasporum mörg und-
anfarin áramót, og margt hefir
verið reynt til lagfæringar og
læknisráða. Ekkert hefir dugað
til verulegs bata. Sjúkdómur
okkar hefir verið viðvarandi
Hvað er að? Þarf meiri rann-
sókn. Meiri athugun. Fleiri ráð
og tillögur. Ákveðnari og fast-
ari stjórnarstefnu.
Hver eru okkar aðalmein?
Er það ekki hin taumlausa ó-
Þoka og hraði
sök slyssins.
og það hagræði reikningnum
nokkuð. En mikið hlýtur að
vanta samt til að jafna hallann.
Verður þá næsta spurning:
Getum við flutt meira út af
framleiðsluvörum og selt þær
með samkeppnisfæru verði?
Það er að sjálfsögðu erfitt að
svara slíkri spurningu viðhlít-
andi. En tel óhætt að svara
henni samt játandi. Við eigum
vaxandi skipastól og sífjölgandi
tæknivélar, sem hefir öll eðli-
leg skilyrði til aukinnar fram-
leiðslu. Ekki er ósennilegt að
vonast mætti eftir framleiðslu-
aukningu á næsta ári, máske
allt að því 100—150 milljónum
króna. Takist það, hefir nokkuð
áunnizt, þó hvergi nærri nóg,
og það því aðeins að innflutn-
ingurinn aukist ekki að sama
skapi.
Sumir benda á þá leið í þessu
vandamáli, að skera verulega
niður innflutninginn a. m. k. í
bili. Sú leið er einnig fær. En
verði hún farin er þess að
gæta, að margar og margvís-
legar eru þarfirnar. Og það er
ekki unnt að lækka innflutning-
hófseyðsla, sem er einskonar inn verulega án þess að ýmsum
tízkufyrirbrigði hjá okkur ís- svíði nokkuð.
Flutningamálaráðherra Ítalíu
sagði í gær, að þoka o" of hrað-
ui akstur væru orsakir járn-
brautarslyssins, sem varð í
gærmorgun.
Lestin fór með yfir 75 km.
lendingum. Sumir telja, að þessi
almenna eyðsla sé tiltölulega
meinlaus. Hún sé bara ^fasa-
skipti milli einstaklinga og
milli þjóðfélagsins og einstakra
Eins og nú stendur vinnur
uppbóta- og niðurgreiðslukerf-
ið á móti aukningu framleiðsl-
unnar. Því mun nú ætlað að
syngja sitt síðasta vers nú um
þegna og hópa af þegnum. En áramótin, og mun margur
sé nánar skoðað hlýtur óhófs- segja: Far vel hosa. En hvern-
eyðslan alltaf að skilja eftir ig sem um það verður> hlýtur
mikil spor, ill og óhugnanleg. (áhrifa hins gamla kerfis að
Sé litið til verzlunarjafnaðarins|gæta nokkuð fram á komandi
vantar okkur nær því eina ár
miHjón krónur á hverjum degij Það er sýnt) að vig verðum
ársins. Er þar miðað við tölur'að auka framieiðsluna> og þá
hraða yfir bráðabirgðabrú, sem Hagstofunnar fyrir 11 mánuði verður sennilega auðveldast að
ekki mátti fara yfir nema með líðandi árs, og reiknað með að auka sjávarútvegsvörur, enda
10 km. hraða og var það rétt tuttugu milljónir bætist við
eftir að hún var komin yfir fyrir desember, eða verzlunar-
rýmst um markaði fyrir þær
vörur eins og stendur. Margt
hana, sem hún fór út af með, jöfnuðurinn 1959 verði alls ó- fleira kemur að sjálfsögðu til
þeim afleiðingum, sem frá var hagstæður um 360 milljón
greint í frétt í blaðinu i gær.
Eftir fregnum að dæma
greina, en 'vart í stærri stíl
nema með nokkrum undirbún-
ingi.
Það er nú svo, að við fáum
krónur. Af þessari upphæð eru
j innflutt skip fyrir um 40 millj.
morgun biðu bana færri en í krónur, sem ættu að dragast
fyrstu var talið eða 15, en með frá. Vera kann að birgðir af út-' nokkuð af duldum tekjum upp
yfir 70 manns var farið í, flutningsvörum séu einnig j ,haiia á innflutningi og út-
sjúkrahús. I meiri en á sama tíma í fyrra, flutningi> en hvorttveggja er,
að þessar duldu tekjur eru lítt
árvissar og hafa farið minnk-
andi undanfarin ár. Allt ber
því að sama brunni. Það er út-
flutningsframleiðslan, sem
stendur undir okkar þörfum.
j Hana verður því að efla á allan
hátt.
Inn á við eigum við íslend-
ingar eitt sameiginlegt boðorð.
Það er ekki nýtt, heldur hefir
, verið okkur sameiginlegt frá
fyrstu byggð lándsins. Boðorð-
ið er þetta: Hagnýtum náttúru-
gæði Iandsins. Það er nú fyrst
á nálægum okkar tíma, að þetta
mikilsverða og sjálfsagða boð-
1 orð hefir nálgazt uppfyllingu
að nokkru. Þegar eru nokkur
j fallvötn virkjuð og jarðhiti
í virkjaður að örlitlu leyti og
sem byrjun, upphaf á einu
stærsta verkefni þjóð'arinnar.
Sú byrjun, sem komin er í
þessum efnum, vekur nokkrar
Það er allt af nóg að gera í gróðurliúsunum. Myndin er tekin í gróðurhúsi í Danmörku nokkru
fyrir jólin. í þessu gróðurhúsi cru ræktaðar 50.000 begoniur og 20.000 jólastjörnur í einu —
og allt fór á jóiamarkaðinn.
Framh. á 9. siðu.