Vísir - 29.01.1960, Blaðsíða 7

Föstudaginn 29. janúar 1960
Vf SIR
Hádegisakstur.
Mörg ár enn verður kvosin
milli hafnarinnar og tjarnár-
innar segull viðskiptalífs og
umferðar.
Menn og konur starfandi þar
verða áður en langt um líður
að sætta sig við að skilja einka-
bifreiðina eftir heima eða borga
að öðrum kosti töluvert fé fyrir
geymslu hennar á stæðum eða
húsi í nánd við miðborgina.
Sumir munu grípa til þess að
láta annan fjölskyldumeðlim
aka í bæinn og taka bifreiðina
heim aftur. Með því vinnst
tvennt, þ. e. a. s., bifreiðin upp-
en þeir hefðu hernumið landið.
Því má með nokkrum sanni
segja að vinstri aksturinn sé
styrjaldarfyrirbæri hér á landi,
sem enn standi.
Eg hygg að meirihluti þeirra,
Vinstri eða hægri akstur.
Meðal hinna ,,stærri“ um-
ferðarmálefna er eitt, sem ávallt
leitar á og virðist ætla að verða
þrálátt umræðu- og deiluefni
fagmanna jafnt sem almenn-
ings, ökumanna og gangenda,
þ. e. a. s. spurningin um það
hvort hyggilegt væri að breyta
úr „vinstri“ akstri í „hægri“
akstur.
Þetta atriði hefur verið tölu-
vert hugsað og rætt hér á landi
en um sjónarmið fagmanna
leyfi eg mér að vekja athygli á
greinargerð um málið sem' um sínum fara til útlanda þar
fylgdi frumvarpi að umferðar- J sem hægri akstur er og aka þar
tekur ekki dýrmætt svæði i lögunum nýju frá nefndinni, | meira eða minna. Fyrir þá væri
Fjölmargar bifreiðir koma
með ljósaútbúnað sem vísar til
hægri á lága geislanum, og þarf
að skipta um ljós áður en bif-
reiðin er tekin í notkun og fara
því verðmæti í súginn því slík-
sem um umferðarmálefni fjalla ur ljósabúnaður er ólöglegur.
fram yfir það sem almennt ger- Hvorugt þessara atriða kæmi að
izt, séu þeirrar skoðunar, að sök, ef breytt væri til.
æskilegt sé að breyta til, þrátt| Flestir, sem reynt hafa að
fyxár allan kostnað og alla þá aka með stýri hægra megin á
margvíslegu erfiðleika,
það hefði í för með sér.
miðborginni að þarflausu dag-
langt og eins hitt, að aðrir fjöl-
sem undirbjó það. | hagkvæmara að vera hægri
Nefndin gerði ekki ákveðnar akstrinum vanir að heiman,
VALGARÐ BRIEM, HDL.:

Síöari hiuti
HÚFUÐ-
BORGINNi
sem íslandi munu þeirrar skoðunar
að því fylgi kostir fremur en
Undanfaián ár hefur þeim gallar, og virðast kostirnir
mjög fjölgað, sem í sumarleyf- fremur aukast en minnka, þeg-
ar umférðin vex.
Eg vil í þessu sambandi
nefna eitt dæmi, sem er að
verða mjög áberandi í umferð
höfuðborgai-innar, en það
snertir framúrakstur á beinum
vegi. Þegar ekið er á eftir ann-
arri bifreið og sú fer hægar en
hæfilegt þykir, ér tilhneigingin
fyrir hendi til framúrakstui’s.
Ef ekið er nærri þeirri á
undan, þarf ökumaður bifreið-
ar með vinstiá handar stýri aðj
aka verulega út á akbrautina
skyldumeðlimir geta haft af-I tillögur til Alþingis, en stílaði enda þótt menn séu fuiðu fljót-
not af henni í stað þess að hún; allt frumvarpið upp á vinstri ir að tileinka sér hann.
sé óhotuð niðri i miðbæ. Margir
oiirkabílaeigendur munu kjósa
að fara til vinnu í strætisvagr.i
og eru þess nú þegar nokkur
dæmi að eigendur einkabíla
kjósi heldur að fara á vinnu-
stað í sti-ætisvagni en eigin
bifi'eið. Ef það yrði almennar
gert myndi bifi-eiðum, sem leita
stæða 1 miðbænum fækka svo
að þeir sem brýnni ei-indi eiga
kæmust auðveldar að.
Ein bezta umferðarbót fyrir
Reyltjavík í framtíðinni yrði
fjölgun matsöluhúsa í miðbæn-
um þar sem skrifstofu- og
verzlunarfólk getur fengið ó-
ódýra máltíð.
Heimakstur til máltíða á
miðjum degi er vani, sem verð-
ur að breytast.
Fyrir einstaklinga er þessi
Vani dýr, hvort sem fargjöldin
eru reiknuð í strætisvagna eða'
á annan hátt og fyrir þjóðfélag-
ið myndu sparast milljónir
kx-óna árlega ef sá háttur yi'ði ( sér.
lagður niður.
akstur, sem þó hefði verið auð-1 A sama hátt má gera ráð fyrir
velt að breyta, ef Alþingi hefði; með vaxandi straumi fei'ða-
kosið hægri akstur fremur. ■ tnanna hingað til lands, að öku-
Greinargerð nefndarinnar er;menn frá „hægri“ löndum akijstóri-ar bifreiðar er kominn
ef hægri handar akstur yrði
upp tekinn.
Endalaust má um það deila,
hvort breyta skuli yfir til hægri
eða ekki. Sjálfur er eg þeirrar
skoðunar að það verði gert fyrr
eða síðar og sé því betra að stíga '
það spor fyrr en seinna.
Þessum hugleiðingum um um-
fei'ðarmál höfuðborgarinnar lýk •
eg með því að benda á þá reynd-
ar öllum augljósu staði'eynd, að
til umfei-ðai-mála þarf að leggja
mikið meira fjármagn en nú ér'
gert.
Kaupa þarf lóðir í miðborg-
inni fyrir breikkun gatna og'
bætt umfei'ðarskilyrðd þar sem
hver fei’mtri kostar þúsundir
króna.
Sanngjarnt virðist vera að
setja á eignaaukningarskatt þar
sem slík bx-eyting gerir lóðir
eða lóðarhluta verðmætari en
áður og hefur það víða vei-ið
gert erlendis í endurskipulagn-
ingu stórboi’ganna úr í-ústum
styrjaldaiánnar.
Það sem eg hefi þó sérstak-
til að sjá, hvort skilyrði til lega í huga er sú fyi’irmynd sem
framúraksturs séu fyrir hendi. j er að finna í lögum um inn-
Á mjóum vegi er stór bifreið. flutningsgjöld á benzíni tit
komin verulega yfir á hægri Danmerkur.
vegarhelming áður en ökumað
ur sér fram fyi’ir og þá er ým-
ist að of seint sé að auka hi-að-
ann eða jafnvel árekstur orð-
inn við bifreið með gagnstæða
stefnu.
Suðurlandsbrautin er ein-
kennandi fyrir þessa hættu af
tveim ástæðum. Akbraut henn-
ar er svo mjó að ökumaður
ítarleg en af því helzta, sem
þar kemur fram má nefna eft-
irfarandi.
Nefndarmenn voru sammála
um að frá umferðarlegu sjónar-
miði sé æskilegt að koma hér á
sömu akstui-sreglum og gildi í
flestum nágrannalöndum vor-
um, ,en af fjárhagsástæðum
treysti hún sér ekki til að mæla
einróma með bréytingunni.
Taldi nefndin að kostnaður
við breytinguna myndi vei’ða
um 5.6 milljónir, sem hún lagði
til að ríkissjóður greiddi, ef úr
hér bifreiðum, og þótt segja
megi, að þeim sé ekki voi-kunn
að læra vinstri regluna, er því
ekki að neita að slysahætta er
aukin meðan ökumenn eru að
venja sig við breytinguna.
verulega yfir á hægri vegar-
helming áður en hann sér fram
fyi-ir breiða vöru- eða áætlunai'-
bifi-eið á undan.
Um brautina aka farartæki
með mjög mismunandi akstui-s-
Eg vildi við þessi sjónarmið haða, sambland mjög kraft-
bæta tveim atriðum, sem eg tel i mikilla smábifreiða og þungra
nokkru máli skipta. j vöruflutinga bifreiða, oft ung-
Bifi-eiðir eru keyptar til hlaðinna, jafnvel með auka-
landsins frá „hægri“ sem kálf í eftirdragi.
„vinstri löndum, þó mikið meirj Staðsetning stýrisins vinstra
síðustu ái'in frá „hægri“ löndum megin í bifreiðinni gei-ir m. a.
og eru líkur til að svo verði enn framúrakstur hættulegan, en
um skeið. Flestar bifreiðir eru, hæggengasta ökutækið skammt-
Samkvæmt þeim er dönsku
kaupstöðunum ætlaður veruleg-
ur hluti af benzínskatti til að
bæta umferðai-skilyrði. Hafa
stórvirki vei'ið unnin í um-
ferðai-málum Kaupmannahafn-
ar fyxár þennan tekjustofn á
undanföi-num árum.
Ekki liggja fyrir ábyggilegar
tölur um það, hve mikiuxn
hluta alls benzíns, sem til
landsins er flutt, er brennt á
götum höfuðboi-gai-innar, Ó-
hætt mun þó að fullyi-ða, að sá
hundraðshluti sé mun stæri-i
en sem nemur hluta þeim, sem
til Reykjavíkur rennur af ben-
zinskattinum.
Væri naumast hæ«t að icalla
það fjandskap við aðrar byggð-
ir iandsins, þótt hlutur Reykja-
víkur yrði bættur frá því, sem
nú er.
Hér má ekki láta togstreitu
milli landsfjórðunga, sýlna eða
sveita þyrla skýi moldviðris
breytingunni yrði. Var talið að ^ í hægri löndum fi-arnleiddar j ar hi-aða alli-a, sem á eftir koma, j yfir þá meginstaðreynd, sem eg’
breytingin gæti varla komið til j með stýri vinstra megin og með sé teljandi umferð úr gagn- benti á í upphafi þessarar
framkvæmda fyrr en 114—2 Ijósabúnað sem slær lægri ’ stæðri átt. Því má oft um há-jgreinar, að þjóðfélagið allt hef-
árum eftir lagasetninguna. j geislanum út'til hægri og er við degið og í-eyndar öðrum tíma j ur hagsmuni af því að umferð
Því er ekki að leyna að það miðað, að hann lýsi upp sjá eina vörubifx-eið með allt: höfuðboi-garinnar sé gi-eið og
breyting frá vinstri í hægi-i vegarbrúnina. upp í 20 bifreiðir í kjölfarinu. ; örugg engu síður en höfuðboi-g-
hefði gífui’legt rask i för með
sem gera
léttari á
er í sam-
Lokun sölubúða.
Onnur bi-eyting,
myndi umferðina
mestu annatímum
bandi við lokunartíma verzlana.
Umferðin er tafsömust á laug-
ardögum á síðustu 2 stundum
áður en veizlanir loka. Úr
þessu mætti mjög bæta með því
að ákveða að sölubúðir' í út-
hverfum yx-ðu opnar lengur á
laugardögum en sölubúðir í
miðbænum.
Til jöfnunar fyrir starfsfólkið
mættu úthverfavei-zlanirnar
loka fyrr einhvern annan dag
vikunnar.
Þessi háttur er hafour á víða
ex-lendis og þykir til mikiis hag-
ræðis fyrir borgarana.
Ráðstöfun í þessa átt myndi
létta stórlega á umferð mið-
Gatnagei-ð í Reykjavík hefur
undanfarin ár verið miðuð við
ríkjandi ástand, svo sem hring-
torg, útskot strætisvagna o. fl„
einstefnuakstur og önnur boð
og bönn miðast við það sama.
Eftir því sem lengra líður
verður kostnaðarsamara að
breyta og við það bætist hið ó-
skaplega verkefni ef af breyt-
ingunni yrði, að kenna umferð-
ari-eglurnar að nýju og fá veg-
' farendur til að tileinka sér
breytinguna.
j Af þessum sökum og mörgum
j öðrum má ætla að almenn at-
kvæðagi-eiðsla færi hér, eins og
í Svíþjóð nýlega, á þá leið að
meirihlutinn vildi óbreytt á-
stand.
I þessu sambandi má þó
minna á að ái'ið 1940, rétt fyrir
hernám Breta í upphafi síðustu
styrjaldar. hafði breytingin
verið samþvkkt á Alþingi og
boi-gai-innar á mestu annatím-; væri komin til framkvæmda, ef
um hennar. I einhver önnur ófriðarþjóðanna
Flestar bifreiðir má fá með j Öllum má vera Ijóst, að hægri! arbúar hljóta að hafa hag af
stýri hægra megin, en það kost- handarstýri gæfi ökumanni þvi að sveitir landsins fái vegi
ar sérstaklega fyrirhöfn og betri möguleika til framúrakst- j og' ár séu brúaðar.
aðrar fást alls ekki með hægri- urs og sama væri raunin fyriri Þær þjóðir, sem lengst hafa
handarstýri. vinstri handar stýris ökumenn, • náð á sviði iðnaðar og efnahags-
Umferðarnefnd Reykjavíkur. Talið frá vinstri: Einar Thoroddsen, bæjarfulltrúi, Aðalsteinil
Richter skipulagsstjóri, Valgarð Briem, Sigurjón Sigurðsson, lögreglustjóri. formaður nefndar-
innar, Einar B. Pálsson, fulltrúi S.V.Í. og Þór Sandholt, skólastjóri.