Vísir - 14.12.1960, Qupperneq 6

Pyrstu vikurnar var Visir nefnilega ekki dag-
blaS, aðeins „Vísir að dagblaði“. Annað tölu-
blað kom út föstudaginn 16. desember og það
þriðja mánudaginn 19. desember, fjórða mið-
vikudaginn, er vika var liðin frá stofnun blaðs-
ins, og þá tvö tölublöð næstu tvo daga. Visir
var þess vegna raunverulega dagblað aðeins
þessa þrjá daga — 21.—23. desember.
Þar hefir jólaskapið hlaupið í Einar eins og
aðra, svo sem m. a. má sjá af auglýsingu
frá söluturninum. Þar nægja hvorki meira
né minna en sex fingur til að henda á kosta-
vöru fyrirtækisins!
Síðan lá útgáfan niðri til 14. febrúar 1911, en
þá segir í tilkynningu frá ritstjóranum: „Vísir
kemur dræmt út þennan mánuð, sökum pappírs-
vöntunar. Verður fyrst í fullu fjöri marsmánuð.
Til marsmánaðarloka koma út að minsta kosti
25 blöð og kosta þau fyrir áskrifendur 50 aura
í Reykjavík, 60 aura send út um land og 70
aura (eða 20 cents) til annarra landa. Einstök
blöð kosta 3 aura.“
Um leið og Visir fór að koma út aftur, hafði
nafni hans verið breytt lítilsháttar — framvegis
hót blaðið einungis Vísir. Einar Gunnarsson
virðist þá sannfærður um af undirtektum al-
mennings, að framtíðin sé svo trygg. að úr verði
dagblað.
Eftir þetta kom blaðið svo út fimm sinnum
i viku hverri — sunnudag, þriðjudag, miðviku-
dag, fimmtudag og föstudag, og verður ekki ann-
að sagt, þegar litið er á tækni þeirra daga, að
furðanlegt var, að þetta skyldi auðnast. Þannig
kemur Visir svo út allt árið 1911 og fram til
19. júni 1912, en þá er tilkynnt, að blaðið komi
út alla virka daga klukkan 12 á hádegi.
(
Þegar Vísi er flett, er greinilegt — eins og
þegar segir — að Einar Gunnarsson hefir fylgzt
vel með því, sem almenningur vildi helzt lesa,
og hann hefir fljótlega orðið þess visari, að
framhaldssögur eru ótrúlega vinsælt efni i
blöðum. Sést það bezt á þvi, að Visir var fljót-
lega farinn að birta tvær sögur að staðaldri.
En vitanlega var það engan veginn nóg, og
það sér á frá upphafi, að stofnandinn hefir gert
sér grein fyrir, að fólk hafði mikinn áhuga fyrir
fregnum utan af landi. Einari tókst að skipu-
leggja ótrúlega gott fréttakerfi, þegar tillit er
tekið til allra aðstæðna.
Næsta stórbreyting á blaðinu verður með
333. tölublaði, sem út kom mánudaginn 1. júli
1912. Þá er brotið orðið mun stærra en áður,
þvi að nþ verður lesmálsflöturinn 23 sm. á
ánnan veginn en 38 á hinn. Þó verður Einar
að tilkynna, að 4ra siðu blað af þessari stærð
geti ekki komið út nema annan hvern dag —
hinn daginn verði lesendur að láta sér nægja
tveggja síðu blað. Það er prentsmiðjan og af-
kastagetn hennar, sem þarna ræður.
Þegar gerður er samanburður á þvi efni, sem
blöð flytja yfirleitt nú, og Vísir bauð þá les-
endum sínum, verður ekki annað sagt en að fjöl-
breytnin hafi verið litlu minni. Einar og að-
stoðarmenn hans voru ötulir menn i alla staði.
V.
Hér hefir nokkuð verið greint frá upphafi
stofnunar Visis og fyrstu gerð hans eftir þvi,
sem unnt cr í orðum einum. Saga blaðs verður
aldrei skráð í stuttri grein, þvi að blaðið er
sjálft að skrá hana alla daga, sem það kemur
út. Hér verður þvi að fara fljótt yfir sögu.
Þegar Vísir var kominn vel af stað og byrj-
unarörðugleikar margir að baki, að ætla mætti,
vildi Einar selja blaðið og gerði. Var það sum-
arið 1914. Tók nýi eigandinn við blaðinu 1.
september. Þetta var Gunnar Sigurðsson frá
Selalæk, sem enn lifir, og segir hann m. a. svo
um þetta í grein, annarsstaðar i þessu blaði:
„ — Næsta haust (1913) lét ég innrita mig í
Háskóla fslands, gaf upp lög, en las lítið. Áhug-
inn beindist þá meira að pólitík, því þá var
allmikill hiti í ýmsum pólitískum málum, eins
og þeir vita, sem þann tíma muna.
Sumarið 1914 bauð góðkunningi minn, Einar
Gunnarsson, að selja mér Vísi, og varð það úr,
að ég keypti blaðið og tók við ritstjórn þess 1.
september.
Ég var sá einfeldningur að halda, að ég gæti
stundað laganám samhliða, en sá vitanlega brátt,
að það var ómögulegt. Það var því aðalástæðan
fyrir því, að ég seldi blaðið árið eftir. Nú hafði
ég ákveðið að taka próf í lögum, enda gerði
ég það þrem árum síðar.
Blaðið seldi ég hlutafélagi, en ritstjóri varð
Hjörtur Hjartarson lögfræðingur, er naut
skammt við, því að hann dó á sama ári.“
í stjórnmálum og öðru beitti Gunnar háði
og skopi, svo sem fram kemur við lestur blaðs-
ins frá þessum tima. En hann ætlaði sér ekki
af, þar sem hann hugðist jöfnum höndum vera
ritstjóri, berjast fyrir áhugamálum sinum á sviði
stjórnmála og stunda laganám við Háskólann.
Hann varð þvi fljótlega að selja blaðið, en kaup-
andi var hlutafélag, Vísir. Um líkt leyti var
ráðinn nýr ritstjóri að blaðinu, Hjörtur Hjart-
arson iögfræðingur, er tók við því starfi 1. apríl
1915.
Hjörtur Hjartarson
Ekki naut Hjartar Hjartarsonar þó lengi við,
því að hann veiktist að kalla um leið og hann
hóf hið nýja starf sitt. Hafði hann aðeins haft
umsjá með einu tölublaði, það er að segja blað-
inu laugardaginn fyrir páska þetta ár, þegar
hann veiktist, þvi að hann lagðist banaleguna
á páskadaginn. Hjörtur andaðist 15. april tæpra
27 ára gamall (fæddur 11. júlí 1888).
Þá var starfandi við blaðið Andrés Björnsson,
skáld og leikari, og er hann skráður ritstjóri
blaðsins frá 20. apríi, en fjóra daga kom blaðið
út, án þess að ritstjóra væri getið. Siðan fóru
eigendur að svipast eftir nýjum ritstjóra og bar
ritstjóraleitin þann árangur, að Jakob Möller
bankaritari var ráðinn að biaðinu i jiili 1915
og starfaði siðan sem ritstjóri þess til 6. júní
1924. Með hinum nýja ritstjóra fékk Vísir hinn
vopnfimasta mann, þvi að fáir stóðu Jakobi
Möiler á sporði i rökræðum og deilum, hvort
sem var á prenti eða mannfundum.
Hér verður ekki rakinn stjórnmálaferill
Jakobs Möller, þótt hann væri að sjálfsögðu
nátengdur Vísi. Þegar Jakob hafði gerzt rit-
stjóri blaðsins, veitti almenningur báðum meiri
athygli og menn sáu, að þar var bardagamaður
á ferð, enda var Jakob kjörinn á þing 1919 og
sat til 1927. Hann var kjörinn aftur 1931 og sat
á þingi til 1945, er hann varð sendiherra
i Kaupmannahöfn, hinn fyrsti eftir skilnaðinn
við Dani.
Snemma árs 1918 gerðist svo enn breyting
á högum Visis, þvi að þá varð Jakob einn eig-
andi hans. Á þessum árum tók Jakob sivaxandi
þátt i opinberum málum, en árið 1924 var hann
skipaður eftirlitsmaður banka og sparisjóða.
Gátu ferðalög i sambandi við það starf ekki
samrimzt ritstjórninni, þvi að slik störf verða
ekki höfð i igripum, ef vel á að vera. Hann
leitaði því eftir öðrum ritstjóra, og tók nýr
maður við 7. júní 1924.
Þá varð ritstjóri Páll Steingrímsson, sem hafði
þá starfað í pósthúsinu frá því um aldamót,
og um leið varð hann meðeigandi Jakobs i
Vísi. Jakob hélt þó áfram að skrifa í blaðið
eftir því sem hann hafði tíma til, enda studdi
blaðið hann og Frjálslynda flokkinn. Fylgi
flokksins byggðist lika að mestu ieyti á foringj-
anum og blaði hans, og þess minnast þeir, sem
nú eru komnir nokkuð til ára sinna, að oft var
vegið ótt og títt en ætíð drengilega.
S'ama máli gegndi eftir að Frjálslyndi flokk-
urinn og íhaldsflokkurinn höfðu gengið í eina
fylkingu, Sjálfstæðisflokkinn, og Visir gerðist
stuðningsblað hins nýja flokks. Eftir að Fram--
sóknarfiokkurinn efldist — eða frá 1927 —
harðnaði baráttan á stjórnmálasviðinu til mik—
illa muna. Er ekki kostur á að rekja hér alla>
þá sögu, en þótt Vísir væri jafnan i lausari-
tengslum við Sjálfstæðisflokkinn en ýmis önn-
ur blöð, sem stutt hafa flokksstefnuna, hefir-
hann ekki verið lélegri eða óvopnfimari liðs-
maður, þegar hann hefir beitt sér. Hinu er þó
ekki að leyna, að hann hefir stundum tekið:
sjálfstæða afstöðu til sumra mála og jafnan
verið frjálslyndari en blöð almennt hér á landi,.
VI.
Þegar harðna tók í ári eftir að heimskreppan
mikla skall á, varð starfræksla blaða á margan
hátt erfiðari. Þau blöð komust þá bezt af, sem>
höfðu að bakhjarli félög eða flokka, og vegna
þess var hafizt handa nm stofnun hlutafélags,
er tæki að sér rekstur Vísis.
Blaðaútgáfan Vísir hf. var stofnuð árið 1936,
og fengu eigendur Björn Ólafsson, stórkaup-
mann, i lið með sér við stofnun félagsins. Var
Björn kjörinn fyrsti formaður stjórnarinnar-
og gegndi formennskunni þar til á siðasta ári,
er við tók Gunnar Thoroddsen. núverandi fjár-
málaráðherra, en þá hætti Björn þessu starfi
að eigin ósk.
Árið 1938 urðu enn ritstjóraskipti við blaðið.
Páll Steingrimsson hafði frá unga aldri átt við
vanheilsu að stríða, sem ágerðist er á leið, svo
að hann gekk ekki heill til skógar árum saman
og báru tilraunir hans til að leita sér lækningar
ekki árangur. Hann lét þess vegna af ritstjóra-
starfi i marzlok 1938, en við tók Kristján Guð-
laugsson, hrl., frá 1. april. Hafði hann staðið
framarlega i röðum ungra Sjálfstæðismanna.
Jafnframt þessu voru gerðar ýmsar breyting-
ar á útliti og fyrirkomulagi blaðsins, sem eigi
voru færar áður, og við tilkomu hlutafélagsins
var t. d. fengið fast fréttasamband við United'
Press, sem síðan hélzt árum saman og var Visi
til mikils gagns og álitsauka. Vegna aukinna
anna var því sú breyting ge-rð á ritstjórninni,
að á miðju ári 1942 var ráðinn aðstoðarritstjóri
Kristjáns Guðlaugssonar, .og var það Hersteinn
Pálsson, sem verið hafði fastur starfsmaður frá
miðju ári 1936. Voru þeir síðan saman ritstjór-
ar til ársins 1953, er Kristján Guðlaugsson lét
af störfum, og liefur Hersteinn siðan verið
ritstjóri einn. Nú hefur Gunnar G. Schram
og verið ráðinn ritstjóri við blaðið.
Hefir ekki verið um ne-inar stórbreytingar
á blaðinu að ræða, þegar frá er talin sú, er
varð haustið 1944. Þá var fengin prentvél af
annarri gerð en áður hafði verið notuð, og
blaðið stækkað, svo að það hefir ýmist verið
átta eða tólf siður siðan. Óhætt er að segja,
að reynt hefir verið að halda i horfinu, að
því er snertir fréttir og aðra þjónustu við les-
endur, og er það von blaðsins, að fremur hafi
þar þokað fram en aftur.
Þó er það einna mesta breytingin, að blaðið
er nú nánar tengt Sjálfstæðisflokknum, en áður,
þar sem hann á fulltrúa i stjórn þess, en auk
þess hefir Vísir tengzt böndum við iðnrekendur,
þar sem framtakssamir menn í þeirri stétt eru
nú meðal hluthafa. Mun það sannmæli, að hver
um sig væntir mikils styrks frá hvorum
hinna á komandi timum--------------til að gera
Visi stærra blað, betra og víðlesnara, svo að
6
VÍSIR 50 ÁRA
Afmælisblað VÍSIS