Vísir - 14.12.1960, Qupperneq 19

Vísir - 14.12.1960, Qupperneq 19
rétt að geta þess, aS um þetta leyti var liafin vinnsla á fiskimjöli úr fiskúrgangi og vinnsla lýsis og mjöls úr síld, en langur tími leið áður en þessi vinnsla fengi nokkra verulega þýðingu. Að þvi er síldina snerti var aflinn lengi vel, að mestu saltaður og veiðin takmarkaðist oft af því hvað unt var að selja af saltsíld. Hag- nýting sjávaraflans hefir tekið miklum breyt- ingum, að nokkru á árunum fyrir seinni heims- styrjöldina en þó einkum eftir að henni lauk. Hafa þœr breytingar miðað fyrst og fremst að þvi að nýta til hins ýtrasta þann afla, sem á iand kemur, þannig að helzt fari ekkert til spillis. Skal liér fyrst minnst á sildina. Eins og áður segir var söltun síldarinnar frá upphafi hin helzta aðferð til hagnýtingar síldarinnar en tiltölulega snemma var þó einnig tekið að frysta síld og geyma þannig til beitu. Hafði það mikla þýðingu fyrir þorskveiðarnar með linu. Enda þótt saltsíldarframleiðslan hafi ávallt verið þýðingarmikil og sé enn, með þvi að sú hagnýting skapar mun meira verðmæti en ef um vinnslu mjöls og lýsis úr sildinni er að ræða, þá hefur þó ávallt verið svo, að sölu saltsildarinnar voru takmörk sett. Hin mikla aukning, sem orðið hefur á afiamagninu á þessu timabili var einungis hugsanleg með því, að síidin yrði unnin i verksmiðjum til fram- ieiðslu mjöls og lýsis. Sú starfsemi hófst að visu nokkuð á þriðja tug aldarinnar en nokkur skriður komst þó fyrst á hana þegar Síldar- verksmiðjur ríkisins hófu starfsemi sína árið 1930. Nokkru síðar réðust svo einstaklingar i það að byggja afkastamiklar sildarverksmiðjur. Næsta stóra skrefið i uppbyggingu síldarverk- smiðjanna var stigið að lokinni síðari lieims- styrjöldinni aðallega með byggingu nýrra verk- smiðja á vegum síldarverksmiðja ríkisins. Hér hefir hinsvegar aflaleysið á síldveiðunum á tímabilinu eftir styrjöldina komið afar þungt niður á þessum iðnaði, sem hefir ekki getað nýtt verksmiðjurnar nema að örlitlu broti. Á næstu mynd er sýnt hvernig afkastageta síld- arverksmiðjanna hefir þróast á tímabilinu, þ. e. þeirra verksmiðja, sem byggðar hafa verið til vinnslu sumarsildarinnar. Um allt land eru hinsvegar nú til verksmiðjur, sem geta unnið feitan fisk, svo sem síld og karfa, en þær hafa byggt tilveru sína á vinnslu fiskúrgangs og teljast þvi ekki hér til hinna eiginlegu síldar- verksmiðja. Undanfarin 10 ár getur ekki heitið, að um nýbyggingar á sviði síldarverksmiðja hafi verið að ræða, en nokkrar eldri verksmiðjur hafa verið fluttar til þangað, sem meiri von var til, að síld veiddist. Hinsvegar hafa átt sér stað endurbætur á eldri verksmiðjum, sem einkum eru í því fólgnar að nýta soðvatnið en með því eykst afurðamagn verksmiðjanna til muna. Má það raunar nú orðið teljast eitt frumskiiyrði fyrir liagkvæmum rekstri slíkra verksmiðja, að þær séu búnar soðvatnstækjum. Mönnum varð það snemma ljóst, að síldin sem veiddist fyrir Norðurlandi var óvenju gæðarik til söltunar, bæði vegna stærðar og fitu. Við upphaf þessa tímabils, sem hér um ræðir var saltsildarfram- leiðsla löngu orðinn fastur liður í liagnýtingu sildarinnar og fór vaxandi. Mjög var þó Afkösi síldarverksmiájanna 74000 74000 1915 1935 1940 1950 1960 misviðrasamt á sviði saltsíldarframleiðslunnar lengi vel. Kom þar til, að aflabrögð á veiðunum hafa jafnan verið miklum sveiflum liáð, eins og áður var getið og einnig liitt, að markaðir hafa oft verið breytilegir og ótryggir. Ýmsar tilraunir hafa verið gerðar til að koma meiri festu á um framleiðslu og sölu saltsíldarinnar. Má þar t. d. nefna Síldareinkasöluna, sem sett var á stofn árið 1928 og starfaði í 4 ár. Tókst sú tilraun iila. Frá 1934 hefir sildarútvegsnefnd lengstaf haft með höndum saltsildarsöluna og er svo enn. Auk saltsíldarframieiðslunnar á Norðurlandi og nú á seinni árum einnig á Austurlandi, hefir allt siðan 1935 átt sér stað tölverð síldarsöltun á Suðvesturlandi. Fyrst framanaf var þessi framleiðsla þó ótrygg, bæði vegna misjafnra aflabragða og ótryggra markaða. Á seinni árum hefir orðið breyting á. Síldveiðarnar á þessu svæði eru nú stöðugri en áður og sala salt- síldarinnar hefir einnig komist á fastari grund- völl. Saltsíldarframleiðslan hefir og sýnt er i eftirfarandi yfirliti. Norðurl. Suðvestiirl. Jnís. tn. ])ús. tn. verið eins Samtals þús. tn. 1925 254 — 254 1930 180 — 186 1935 82 52 134 1940 90 .—- 90 1945 77 18 95 1950 55 132 187 1955 175 94 269 1959 218 52 270 Hagnýting aflans á þorskveiðum hefir verið meiri breytingum háð en að þvi er síldar- aflann snertir. Eins og áður er getið var lengi svo, að meginhluti aflans var saltaður, utan þess, sem flutt var lit ísvarið, en sá útflutn- ingur hófst þegar fyrir fyrri heimsstyrjöld. Miklir erfiðleikar á saltfisksölunni, sem urðu á árunum eftir 1930 gerðu mönnum ljóst hvílik hætta var samfara þvi að hafa svo einhæfa framleiðslu og tekið var að athuga möguleika á X Slippfélagið ífReykjavík h.f. Símar: 10-123 (5 línur): Símnefni: Slippen. 1 Verzlunin Skipavörur Byggingavörur Verkfæri o. fl. Málningar verksmið j an Hempels-málning til skipa og húsa. Vitretex-málning (P.V.A.), innan- og utanhúss. Timbursalan Trjáviður til skipa og húsa. Vélahúsið Fullkomnar vélar fyrir alls konar trésmíði. Slippfélagið í Reykjavík h.f. Afmælisblað VlSIS VlSIR 50 ÁRA 19
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.