Vísir - 14.12.1960, Page 72

lipp simainnheimta i Reykjavik meS not-
kun gatakorta og skýrsluvéla.
Últrastuttbylgju fjölsimi settur upp milli
Reykjavikur og Rorgarness (24 talrásir)
um Akranes.
1958 Sjálfvirka stöðin i Reykjavík stækkuð
um 1500 nr. 16-rása fjölsími tekinn í not-
kun milli Brúar (i Hrútafirði) og Akur-
eyrar.
1959 Últrastuttbylgjufjölsími (12 talrásir) tek-
inn i notkun milli Reykjavikur og Hafnar
í Hornafirði (með millistöðvum i Vest-
mannaeyjum og á Reynisfjalli) með bún-
aði fyrir flutning útvarps.
Póst- og símamálastjórnin verður með-
stofnandi að Samráði póst- og símamála-
stjórna Evrópu.
1960 Myndasíma-viðskipti opnuð við önnur
lönd um stuttbylgjusambandið.
12-rása fjölsimi settur upp milli Hafnar
og Reyðarfjarðar með búnaði fyrir út-
varpsrás, og flutningur á útvarpsdagskrá
frá Reykjavík til Austfjarða liafinn. Sjálf-
virkar stöðvar opnaðar i Keflavik, Gerð-
um, Grindavík, Sandgerði, og Innri Njarð-
vik, aRir með sjálfvirku sambandi milli
notenda þar og notenda i Reykjavík og
Hafnarfirði. Jafnframt var tekinn upp
sjálfvirkur gjaldareikningur eftir ná-
kvæmri tímalengd símtala milli Reykja-
vikur (og Hafnarfjarðar) annarsvegar og
Suðurnesjastöðvanna liinsvegar.
Sjálfvirka stöðin á Akureyri stækkuð um
500 nr. (úr 1500 í 2000 nr.)
16-rása fjölsima komið á miRi Akureyrar
og Húsavikur, og 8-rása fjölsíma þaðan
til Raufarhafnar.
Radiófjarritasambandi um síldveiðitím-
ann komið á milli Siglufjarðar og Raufar-
hafnar.
Undirritaðir formlegir samningar um tal-
sæsima til Bretlands og til Kanada.
Sjálfvirka stöðin i Reykjavik stækkuð
um 2000 nr. í lok ársins.
Sett upp tilraunasamband á últrastutt-
bylgjum milli Reykjavíkur og Akureyrar.
Fyrirhugað næstu árin.
1961 Opnað talsamband og skeytasamband
við önnur lönd um nýjan sæsima með
neðansjávarmögnurum milli íslands og
Bretlands (um Færeyjar), en gamli skeyta-
sæsíminn lagður niður.
Ný sjálfvirk stöð sett upp i Hafnarfirði
(2000 nr.).
Sjálfvirka stöðin í Reykjavik stækkuð
um 1000 nr.
Tekinn í notkun últrastuttbylgju fjölsimi
milli Reykjavíkur og Akureyrar.
1962 Nýjar sjálfvirkar stöðvar settar upp i
Vestmannaeyjum, Akranesi og Kópavogi.
Sjálfvirkt símasamband tekið i notkun
beint á milli notenda í Reykjavík og
á Akureyri.
Opnað tal- og skeytasamband við Amer-
íku um nýjan talsæsíma milli íslands og
Kanada (um Grænland).
Símstöðvunum fjölgaði ört framan af, eða
úr 22 í árslok 1906 upp í hámark, 502 stöðvar,
árið 1939. Siðan hefur þeim farið fækkandi
og eru nú 222 (þar af 8 sjálfvirkar). Fækkunin
stafar af þvi að þegar unnt var að fjölga lin-
um milli stöðva var hægt að tengja fleiri not-
endur við stærri stöðvar, er höfðu lengri þjón-
ustutíma, og jafnframt spara fé til starfrækslu
margra smástöðva.
Simum eða símatalfærum hefur farið si-
fjölgandi eins og línuritið á 1. mynd sýnir,
og voru þeir 37.274 í árslok 1959, og hafði þá
fjölgað um 85% undanfarinn áratug.
Af símum eru 67% nú sjálfvirkir.
Sveitasímar eru nú komnir á svo að segja
hverja ábýlisjörð i landinu.
Langiínusamtöl náðu 2,6 miljónum viðtalsbila
árið 1959 og hafði þá fjölgað um 12% frá
fyrra ári, en um 70% siðasta áratuginn. Þróun
þeirra er annars sýnd á linuritinu á 2. mynd.
Símtöl við útlönd jukust fyrst ört, eða úr
3637 minútum 1935 í 15.000 min 1939, en
stöðvuðust svo um striðsárin 1940—1945, en
hafa síðan farið vaxandi upp í 61.962 minútur
1958. Árið 1959 lækkuðu þau um 10%, og má
vera að það stafi af þvi, að þau hafi verið
sérstaklega mikil 1958 i sambandi við setningu
landhelgisreglugerðarinnar, en annars geta
mismunandi stuttbylgjuskilyrði ráðið mis-
mun viðskipta milli ára.
Almennum símskeytum innanlands fjölgaði
jafnt og þétt til 1930, en þá varð nærri þvi
kyrrstaða um 10 ára skeið. Síðan jukust þau
mikið um stríðsárin 1940—1945, en hafa svo
nærri staðið í stað eða þeim jafnvel fækkað,
nema árið 1959, er þeim fjölgaði um 12%.
Vera má, að aukningin standi í sambandi við
tvennar kosningar á því ári. Þróunin er hér
á landi svipuð og í öðrum löndum, eða sú að
viðskiptin færast meir frá símskeytum yfir á
simtöl og notkun fjarrita svo og yfir á bréf er
póstsamgöngur urðu hraðari. Þróunin er ann-
ars sýnd á línuritinu á 3. mynd.
Almenn skeytaviðskipti við útlönd fóru
jafnt vaxandi fram að striðsbyrjun, en jukust
þá mjög eða úr 56756 skeytum (um 2 milj.
orða) 1940 upp i 139.215 skeyti árið 1943, en
fækkaði síðan og náðu lágmarki, 64.735 skeyt-
um árið 1950. Siðan hafa þau yfirleitt farið
hægt vaxandi. Má gera ráð fyrir, að hinar
tiðu flugpóstferðir til útlanda hafi dregið úr
vexti þeirra á siðari árum.
Fjarskipti vegna alþjóðaflugþjónustunnar
hafa farið sívaxandi siðan þau hófust hér á
landi 1946. Á árinu 1959 afgreiddi stuttbylgju-
stöðin i Gufunesi 398.127 skeyti, en 214.297
árið 1952, og eru það samanlögð viðskipti
við erlendar flugradióstöðvar og við 10.860
flugvélar á því ári.
Simalínur og fjölsimar.
Siðan 1906 hefur símakerfið þanist út í
stórum skrefum, fyrst með loftlínum, en siðan
jafnframt með jarðsimum og svo með fjöl-
símum og radiósamböndum.
í landinu eru nú símatalrásir, sem eru sam-
tals um 140.000 km að lengd. Þar af eru 24.000
km i loftlínum, 91.000 km i jarðsímum og
og 23.000 km i fjölsímum og radiósamböndum.
Talrásir í notendakerfinu (linum milli sim-
notenda og næstu simstöðvar) eru alls um
90. 000 km að lengd, en langlínukerfið (talrás-
ir milli símstöðva)um 50.000 km.
Radióstöðvar.
Eftir að loftskeytastöðin í Reykjavík tók til
starfa 1918 bættust fleiri loftskeytastöðvar
við næstu árin.
Loftskeytastöðin í Reykjavik fékk stutt-
bylgjusendir 1926, og talsendir 1928 og á
næstu árum voru settar upp talstöðvar á nokkr-
um stöðum og voru orðnir 7 árið 1931.
Fyrsti radióviti (á Dyrhólaey) á vegum vita-
málastjórnarinnar var settur upp 1929, og
útvarpsstöðin að "Vatnsenda 1930, en fáum ár-
um áður hafði hlutafélag rekið litla útvarps-
s’töð í Reykjavik um tíma.
Árið 1934 hefur landssiminn smiði smátal-
stöðva fyrir skip og báta, og leigir þær út,
svo og ýms önnur radiótæki. Árið 1959 leigði
landssíminn þannig út um 600 talstöðvar i báta
og skip, 72 í bifreiðir, 44 á afskekta staði og
43 Lóran-staðarákvörðunartæki i skip.
Hús.
Landssiminn á nú hús á 50 stöðum i land-
inu að heildarrúmmáli um 90. 000 teningsmetr-
ar. Hinsvegar leigir hann húsnæði á 172 stöð-
um. Samfara liinni öru þróun viðskiptanna
hefur orðið að byggja ný hús, þar sem hús-
næði vantaði eða var orðið óviðunandi, og
eru þau þau flest jafnframt byggð fyrir póstinn.
Fjármál.
Tekjur og gjöld landssimans liafa farið si-
hækkandi í samræmi við viðskiptaaukningu
og verðlagsbreytingu. Á þessu ári eru rekstrar-
tekjurnar áætlaðar 123,5 milj. kr., en rekstrar-
gjöldin 116,6 milj. kr., og útgjöld til sérstakra
framkvæmda og afborgana 9,6 milj. kr., og
þar af er gert ráð fyrir, að ríkissjóður leggi
fram 2,7 milj. kr. Fyrir 40 árum eða 1920 voru
tekjur og gjöld símans ekki nema l%af því,
sem þau eru nú. Þá var framlag rikissjóðs um
25% af lieiddargjöldunum, en rúmlega 2% á
þessu ári.
Annars má nú sundurgreina tekjur og gjöld
símans í stórum dráttum þannig:
Tekjur: Gjöld:
Afnotagjöld 52% Kaupgreiðslur 52%
Skeytagjöld 12% Efni og aðfl.gjöld 25%
Símtalagjöld 32% Afborganir og vextir 13%
Annað 4% Annað (húsnæði,
prent, flutn.kost. o.fl.) 10%
Hér á landi hefur miklu minna fé veriÖ
varið til fyrningar og endurnýjunar en i ná-
grannalöndunum. Til dæmis hafa fyrningar
símans i Svíþjóð siðan 1952 verið reiknaðar
eftir áætluðu endurnýjunarverði á hverjum
72
VÍSIR 50 ÁRA
Afmælisblað VÍSíS