Vísir - 14.12.1960, Síða 84

Vísir - 14.12.1960, Síða 84
HASKOLI ÍSLANDS Háskóli íslancls. Aðdragandi cið stofnun háskóla. Einn liður í sjálfstæðisbaráttu íslendinga var krafan um stofnun hóskóla. Jón Sigurðsson bar fram tillögu um stofnun „þjóðskóla“ á binu fyrsta endurreista alþingi 1845 og sést af nafninu, hvað fyrir honum vakti: að búa ekki aðeins til einbættismannaskóla, heldur einnig stofna til háskóla, þar sem kennt væri flest af því, sem þjóðinni mætti til gagns verða. I þessum anda var stofnuð atvinnudeild há- skólans 1937, er hafa skyldi á hendi rannsókn- ir um fiskveiðar, landbúnað og iðnað, og síðar fyrir. Bar hann frumvarp sitt um stofnun þótt svo hafi ekki orðið ennþá. Með tillögu Jóns Sigurðssonar var fyrst lireyft liugmynd- inni um háskóla, er Benedikt Sveinsson barðist síðar fyrir. Bar hann frumvtrp sitt um stofnun háskóla fram 1881, og var það samþykkt á þinginu 1883, en synjað staðfestingar. Siðan var þessu máli oft hreyft, og loks kom að þvi, að háskólafrumvarp var samþykkt 1909 og staðfest af konungi 30. júli s. á. Þá höfðu 3 embættismannaskólar verið starfandi: Presta- skóli íslands frá 1847, Læknaskóli íslands frá 1870, en kennsla i læknisfræði hófst þó 1862, og loks Lagaskóli íslands frá 1808. Þegar há- skólinn var stofnaður á aldarafmæli Jóns Sig- urðssonar 17. júní 1911, voru þessar þrjár deildir sameinaðar í háskólanum og var bætt við nýrri deild, heimspekideild, og urðu þá kennarar og dósentar 11, en aukakennarar voru 7 og starfsiiðið ]ivi 18, en auk þess nokkr- ir menn aðrir, þar á meðal A. Courmont, er varð fyrsti erlendi lektorinn við háskólann. Háskólanum var fengið húsnæði á efstu hæð Alþingishússins, og voru þar 4 kennslustofur auk kennarastofu. Fyrsti rektor var prófessor dr. Björn M. Ólsen, og innritaðir stútentar voru 45. Þetta var ekki stór stofnun, en kunnugt er um ýmsa erlcnda háskóla, er hófust frá örfáum neinendum og fáum kennurum til vold- ugra stofnana. Verst var, að Háskóli íslands varð að hírast í sinum húsakynnum fram til 17. júní 1940, er nýja háskólabyggingin var vígð, eða samtals i 29 ár. Þróun háskólans. Þróun háskólans hefur verið mjög ör, sem sést m. a. á því, að stúdentum fjölgaði jafnt og þétt. Þeir voru 1911 aðeins 45, eins og sagt var frá, en 1936 voru skrásettir stútentar 182 1946 ” ’> ” 488 1958 ” ” ” 789 Samtímis fjölgaði kennaraliði háskólans mjög, og eru á þessu ári nál. 100 kennarar starfandi. Það leikur ekki vafi á því, að þessi öra þróun er að ýmsu leyti að þakka stofnun happdrættis háskólans 19. júni 1933, og var með því veittur einkaréttur til peningahapp- drættis til byggingar fyrir háskólann. Sumum óx í augum stærð háskólabyggingarinnar og héldu, að hún myndi duga 600 ár fram í tím- ann, þótt sannleikurinn sé, að byggingin er orðin of lítil fyrir starfsemina, og er í undir- búningi að reisa m. a. sérstakt hús fyrir lækna- deild, auk náttúrugripasafns rikisins, er há- skólinn hefur skuldhundið sig til að koma upp fyrir ágóða af fé happdrættisins, auk annarra bygginguna. Þegar þingmönnum var boðið að skoða háskólabygginguna 1940, liafði einn þeirra á orði: Getur nokkur maður ratað um þessa byggingu? (i henni munu vera nálægt 100 herbergi). Happdrættisleyfi háskólans var veitt til nokk- urra ára i byrjun, en hefur verið framlengt, Dr. Alexander Jóhannesson. og er siðasta framlengingin liundin við næstu 15 árin (frá 1959). Háskólanum ber þó að greiða fyrir þetta sérleyfi 20% af nettóárs- arði, og hefur sú upphæð numið nál. 4 millj- ónum króna á fyrstu 25 árunum, en 16 millj- ónir runnið til háskólans. Þótti mörgum há- skólamönnum þetta hörð kjör, þareð happ- drætti háskólans er langsamlega bezta liapp- drætti landsins (greiðir 70% af veltunni i vinninga), en önnur happdrætti, sem bjóða verri kjör, greiða engan ríkisskatt. Margar aðrar byggingar hafa risið upp: Gamli stúdentagarðurinn, er var vígður 1934, Atvinnudeild liúskólans 1937, Nýi stútcnta- garðurinn 1940 og íþróttahús háskólans 1945 —49. Auk þess hefur verið reist Rannsóknai•- stofa háskólans við Barónstig og þar rétt hjá og i nánu sambandi Dlóðbankinn auk Tilrauna- stofnunariiuiar i meinafræði á Iveldum (vegna húsdýrasjúkdóma), er Rockefellerstofnun Bandaríkjanna og ríkisstjórn Islands létu reisa í sameiningu. í nánu sambandi við liáskólann er Þjóðminjasafn íslands, er stendur á há- skólalóðinni, eins og fyrirhugað er um Náttúru- gripasafnið. Þá liafa verið innréttaðar rann- sóknarstofur í kjallara háskólabyggingarinnar fyrir lyfjafræði lyfsala, rannsóknarstofa í lifeðlisfræði, en tilraunastofur í eðlisfræði og efnafræði hafa verið innréttaðar í viðbótar- byggingu íþróttahússins, og rannsóknarstofum fyrir náttúrufræðirannsóknir og væntanlegt Náttúrugripasafn hefur verið komið fyrir i húsinu nr. 105 við Laugaveg, en háskólinn hefir keypt þar hæð (nálega 605 fermetra) i stórhýsi. Atvinnudeildin hefir vaxið hröðum fetum, og er fiskideildinni komið fyrir i leigu- húsnæði við Skúlagötu 4, Dyggingaefnarann- sóknum á Lækjarteigi 2, og Dúnaðardeild hefir samvinnu við nokkrar stöðvar uppi í sveit. Loks er verið að reisa Kvikmyndahús háskótans, sem á um leið að verða hljómlistar- höll Reykjavikur og kemur í stað Tjarnarbíós, sem hefir verið rekið um áraskeið til að afla háskólanum tekna. Þá eru enn fyrirhugaðar ýmsar byggingar, þegar um hægist, m. a. Félags- heimili stúdenta og nýr slútentagarður (lijóna- garður, þvi að mjög margir* stúdentar kvæn- ast nú, meðan á námi stendur). Deildir háskólans og kennsla. Deildirnar eru guðfræðideild, læknadeild, laga- og viðskiptadeild, heimspekideild og verkfræðideild. Er þeim raðað eftir aldri. í guðfræðideild eru 4 prófessorar, 1 dósent og 2 aukakennarar. Læknadeildin er þrískipt: 1. læknisfræði, og eru þar 9 prófessorar, 10 dósentar, 5 lekt- orar, og auk þess kenna þar 3 læknar. Er enn áformað að bæta við einum prófessor i geð- sjúkdómafræði, er um leið sé yfirlæknir á Kleppi. 2. 1 tannlæknafræði er einn prófessor, en auk þess kenna þar 7 aðrir, er ýmist eru nefndir aukakennarar, dósent (1) og lektor (1). 3. Lyfjafræði lyfsala kenna 1 dósent og 3 aðrir. Samtals kenna þá i læknadeild um 40 manns. 84 VÍSIR 50 ÁRA Afmælisblað VÍSIS
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.