Vísir - 14.12.1960, Side 91

■ ' WHiiþr
* N\ •
Ti • ái ^
' ' :\Æ
'fífifj1 ■ ;
BRÝNIÐ FYRIR BÖRNUNUM AÐ
FARA YARLEGA MEÐ ELDINN.
ÞAÐ HEFUR MARGSANNAST, SEM
MÁLTÆKH) SEGIR: OFT VELDUR
LÍTBLL NEISTI STÓRU BÁLI.
ATHUGIÐ, AÐ HAFA TRYGGINGAR
YDAR ÁVALLT í SAMRÆMI VIÐ
VERÐLAG.
a I m e n n a r
ALMENNAR TRYGGINGAR H. F.
PÓSTHÚSSTRÆTI 9 — SÍMI 17700.
honum þó að draga upp ógleymanlegar mynd-
ir af íslandi: Áfcingar, en bezt að túlka hug
sinn til æskustöðva og ævistarfs: Á Rauðsgili,
1 Árnasafni. Að fágun forms og Ijóðrænni
fullkomnun taka fáir honum fram. Af núlif-
andi skáldum minnir Heiðrekur Guðmundsson
þó einna mest á Stein i beiskri þjóðfélags-
ádeilu og sálfræðilegri innsýn. Þar mun samt
vera fremur um andlegan skyldleika að ræða
en áhrif.
Sérstæð og ólík öðrum að efni og stíl eru
Ijóð Guðfinnu frá Hömrum. Þau eru náskyld
hljómlist, kliðmjúk, fáguð og frábærlega
hrein. Guðfinna var mjög tónmenntuð-, ann-
aðist söngkennslu meðan heilsa leyfði, en and-
aðist fyrir aldur fram. Hið undurfagra kvæði,
Með sól, var siðasta kveðja hennar til lífsins.
Á mörkum rótfestu og nýjabrums virðast
Ijóð Halldóru B. Björnsson vera, og mun þó
gamli tíminn eiga þar sterkari ítök, eins og
bezta kvæði hennar, Á Þjóðminjasafninu,
ljósast sýnir. Á svipaðan hátt togast hefðbundið
form og laust um Kristin Pétursson; sbr. t. d.
kvæðin Gamalt vorstef og Vor ökuför i Sól-
gull i skýjum. Margrét Jónsdóttir kveður „hefð-
bundið", m. a. fagra sálma, en Jakohina Sig-
urðardóttir ádeilurömm landvarnarljóð._
ÁHRIF ÖG ÞRÓUN
Ástsælasta ljóðskáld timabilsins og aldarinn-
ar til þessa er Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.
Davíð er Eyfirðingur að uppruna, hefur alla
ævi átt heima við Eyjafjörð og virðist hvergi
annars staðar geta þrifizt. Um leið og hann
öllum skáldum norðlenzkari, sem nú eru uppi,
en jafnframt þvi svo þjóðlegur sem verða má,
enda þjóðskáld i þess orðs réttu merkingu.
Enginn núlifandi Ijóðasmiður hrífur lesandann
i slikar hæðir sem DaVíð. Um hann sameinast
allir. Áhrif á yngri Bragabræður hefur enginn
haft sem Davið. Með þeim fyrstu, sem virðast
hafa orðið fyrir áhrifum af Davið, er Jón
Magnússon, og var hann þó flestum sjálfstæð-
ari. Jón var sunnlenzkt skáld. Andlega skyld-
astir Davið eru þó ýmsir Norðlendingar. Sem
dæmi má nefna Guðmund Frímann, er hefur
lýst heimþrá kaupstaðarbúans í sveit sina og
um leið óslitanlegum tengslum hans við mold-
ina flestum betur. En þessi huglæga frænd-
semi eða áhrif — oft er örðugt að gera sér
grein fyrir, hvort heldur er — ná einnig vest-
ur á firði. í Ijóðum Guðmundar Inga kemur
fram sams konar eða hliðstæð aðdáun á gróður-
lífi og virðing fyrir sveitastörfum, sem er
svo snar þáttur í skáldskap Davíðs. Munurinn
er þó gagnger, þar sem Guðmundur Ingi rækt-
ar kál sitt og sauðfé sjálfur i mótsetningu við
flest önnur meiri háttar nútímaljóðskáld vor,
að nafna hans Böðvarssyni einum undanskild-
um. En svo að einnig sé seilzt til Austurlands,
þá grunar mig, að Fagraskógarskáldið hafi
ekki látið hörpuleikara eins og Þorstein Yaldi-
marsson, því siður Kristján frá Djúpadæk,
ósnortna. Eða skyldi suðrænan, sem er gædd
sömu töfrum á öllu svæðinu milli Vatnsskarðs
og Dimmafjallgarðs hafa verið hér að verki?
Og nú kemur mér i hug eitt af yngstu skáld-
unum, Skagfirðingurinn Hannes Pétursson.
Snertir ekki þjóðsagnatónninn frá langspili
hans svipaðan streng i sál lesandans og gigju-
grip Daviðs af þeim toga?
Breytingarnar í ljóðagerð þessarar hálfu
aldar endurspeglast þó hvergi eins vel á ein-
um stað og í kvæðum Jóhannesar úr Kötlum.
Meðal Ijóðskálda tímabilsins hefur Jóhannes
sérstakastan og áþreifanlegastan þroskaferil.
í fyrstu bókum sínum er hann rómantískur
sem 19. aldar skáld og kveður hefðbundið,
sem kallað er, en verður æ raunsærri, þegar
hann kemur fram undir miðjan aldur, gerist
róttækur i skoðunum, kastar jafnvel stuðlum
og rimi fyrir borð um skeið. Fá af skáldum
þessarar aldar hafa gert söguefnum jafn djarf-
leg skil, né heldur ort skarpari þjóðfélags-
ádeiluljóð en Jóhannes. Oft er sem islenzk
náttúra fái ynnilegt mál, ekki sízt i ljóðum
hans frá siðari árum. Þannig er þróun Jóhann-
esar táknræn fyrir umbrötin i íslenzkri ljóða-
gerð um meir en þrjá áratugi, síðan Bí, bi og
blaka kom út 1926: frá rómantik til raunsæis-
kenndrar ádeilu, gegn auðvaldi fyrst, en siðan
styrjöldum og loks til náttúrudýrkunar.
Og þó að Jóhannes sé ekki óskeikull í smekk-
vísi, þá hafa fá núlifandi ljóðskáld meiri
spennividd eða þanþol á strengjum.
Áþekk þróun og lífsskoðun sem hjá Jóhann-
esi, rammislenzk og alþjóðleg um leið, birtist
i ljóðum Guðmundar Böðvarssonar bónda á
Kirkjubóli i Hvitársiðu. í fyrstu bók hans,
Kgssti mig sól, gætir mjög rómantikur sveita-
lífsins, að visu tregablandinnar. En skáldið
leitar ekki mikið út fyrir héraðið og hug-
myndaheim sögu og sagna. Siðan orkar styrj-
öldin mjög á hann, bæði hin raunverulega
og eins kalda stríðið með afleiðingum þess:
dvöl setu- og varnarliðs i landinu. Hann kviðir
áhrifum á þjóðerni, tungu, manndáð og heiðar-
leik fólksins. Guðmundur Böðvarsson er hvorki
svo byltingagjarn i skoðunum né formi sem
Jóhannes. Til þess er hann e. t. v. of tengdur
Framhald á bls. 109.
EINUNGIS
URVALS
VORUR

Skólavörðustíg 2 & Vesturveri
Áfmælisblað VlSIS
VÍSIR 50 ÁRA
91