Vísir - 14.12.1960, Page 102

Vísir - 14.12.1960, Page 102
Leikfimi í Miðbæjarskóla 1914. Kennari Steindór Björnsson frá Gröf. virkari þátttakendum með sjálfstæðu starfi t. d. vinnubókum o. fl. Hins vegar hafa ýmis ný kennslutæki og hjálpargögn verið tekin í notkun. í reglugerð frá 1908 eru talin upp þau kennslutæki, sem hver fastur barnaskóli skuli hafa, og var það allmikið: landakort, veggmyndir i kristinfræði og náttúrufræði, hnattlíkan, hjálpartæki við reikningskennslu o. fl. Þessi tæki eru að sjálf- sögðu notuð enn, auk segulbanda, skugga- mynda og kvikmynda, sem aðallega hafa kom- ið síðustu 15 árin. Segulbönd eru einkum notuð við kennslu i erlendum málum. Flestir skólar í Reykjavík eiga bæði kvikmynda- og skuggamyndavél. Nokkurt safn skuggamynda er í skólunum sjálfum, en auk þess hefur Fræðsluskrifstofa Reykjavíkur safn skugga- og kvikmynda til útláns. Eru það um 1100 myndræmur og 125 kvikmyndir. Fræðslumála- skrifstofan hefur einnig stórt safn kvikmynda. Eru þetta vafalaust einhver beztu kennslutæki, sem kennarar hafa fengið til þessa, einkum í landafræði, náttúrufræði og sögu. Nemendur. Haustið 1910 innrituðust 830 nemendur i Barnaskóla Reykjavíkur, þar af 648 fræðslu- skyldir, þ. e. 10 ára eða eldri, en 182 innan fræðsluskyidualdurs eða 7—10 ára. Af þessum 182 börnum munu 53 hafa fengið ókeypis kennslu, en samþykkt var að veita 3 börnum eftirgjöf á hálfu skólagjaldi. Það skilyrði var sett fyrir viðtöku 7 ára barna, að eigi þyrfti að fjölga kennslustundum. Þá voru ibúar bæjarins 11449 að tölu og nemendur þvi rúmlega 7% af ibúunum. Samtímis vexti bæjarins óx nem- endatalan jafnt og þétt þannig, að i haust er áætlað að tala nemenda í barna- og gagnfræða- skólum bæjarins verði 12100 eða um 16,5% af íbúatölu bæjarins. Á eftirfarandi töflu sést þessi aukning, og eru nemendur gagnfræða- skóla teknir sér. Nemendur i einkaskólum eru ekki meðtaldir. Einhver brögð munu hafa verið að því, að utanbæjarbörn hafi sótt skóla hér, enda sam- þykkir skólanefnd á fundi 31. ág. 1910 að fela borgarstjóra að ráða i hverju einstöku til- íbúar í Nem. i barnask, Ár. Reykjavik Tala % 1910 11449 830 7,25 1920 17450 1378 7,89 1930 28052 2419 8,62 1940 37897 4188 11,05 1950 56251 4857 8,63 1959 70853 8087 11,41 feili, hvort börn, sem eiga heima utan Reykja- víkur, skuli fá inngöngu i barnaskólana og þá með hvaða kostum. Á árunum 1910—1920 verða nokkrar breyt- ingar á, hvernig skólabörn skiptast eftir aldri. Yngri börnunum fækkar smátt og smátt, því að vegna þrengsla i skólahúsinu verða þau að víkja sess fyrir þeim eldri. Má geta þess, að 1913 var auglýst, að þau börn, sem væru yngri en 8% árs, gætu ekki vænzt skólavistar. Skólanefndin ræddi iðulega um ýmsar ráðstafanir til þess að koma sem flestum börnum fyrir i skólahúsinu, t. d. að fækka kennslustundum, kenna hverjum bekk aðeins annan hvern dag o. s. frv. En niðurstaðan mun ávallt hafa orðið sú, að alltaf var troðið fleirum i húsið, svo að jafnan sótti skólann tölu- verður hópur barna innan 10 ára aldurs. Skólagjöld lögðust niður 1908 með setningu fræðslulaga fyrir fræðsluskyld börn, en héldust fyrir yngri börnin til 1930, þá lögðust skóla- gjöld niður með öllu. Síðustu árin nam skólagjaldið 20 krónum á ári, en var 12 rd. árið 1830, er skóli tók hér fyrst til starfa. Árið 1910 voru, eins og fyrr segir, 830 nem- endur í 31 bekkjardeild i barnaskólanum eða 26,8 að meðaltali í bekk. Sl. vetur voru i barna- og gagnfræðaskólum bæjarins 11755 nemendur í 431 deild eða 27,3 að meðaltali. Eftirfarandi tafla sýnir tölu nemenda og fjölda deilda á tímabilinu 1910—1960. Ár Nem. Deildir Meðaltal 1910 830 31 26,8 1920 1378 47 29,3 1930 2795 97 28,8 1940 4730 175 27,0 1950 6869 265 25,9 1959 11755 431 27,3 Kennarar. Fram að 1909 voru engir kennarar fastráðnir nema skólastjóri og aðstoðarkennari hans. En það ár var lagt til á skólanefndarfundi, að stofnaðar væru 2 fastar kennarastöður með 1000 kr. árslaunum. Að fenginni sam- Nem í gagnfr.sk. Nemendur alls. Tala % Tala % 830 7,25 1378 7,89 376 1,34 2795 9,96 542 1,43 4730 12,48 2012 3,67 6869 12,30 3668 5,18 11755 16,59 þykkt bæjarstjórnar voru stöðurnar auglýstar, og 18. sept. voru þær Laufey Vilhjálmsdóttir og Thora Friðriksson ráðnar til starfsins. Thora Friðriksson sagði lausu starfi sinu frá L nóv. sama ár, og næsta ár var séra Bjarni Hjaltested ráðinn fastur kennari. Haustið 1910 eru þvi 4 fastráðnir kennarar við skólann. Morten Hansen skólastjóri, Sig- urður Jónsson aðstoðarkennari, siðar yfirkenn- ari, auk þeirra tveggja, sem fyrr voru nefnd. Ennfremur eru ráðnir 32 stundakennarar, og og voru þvi alls haustið 1910 36 kennarar starfandi við skólana. Eðlilega leita stundakennararnir brátt eftir að verða fastráðnir, en mikil tregða er hjá skólanefndinni i þvi máli. Það er ekki fyrr en 1917, að fastráðnum kennurum fjölgar, en þá voru ráðnir 16 fastir kennarar, og 1920 er 31 fastur kennari við skólann og 8 stunda- kennarar. Samfara vexti bæjarins og fjölgun nemenda fjölgaði kennurum. Sl. skólaár voru starfandi 236 fastir kennarar við barnaskóla bæjarins og 44 stundakennarar. Við gagnfræða- skólana voru 148 fastir kennarar og 95 stunda- kennarar. Aiis störfuðu þvi 523 kennarar við barna- og gagnfræðaskóla bæjarins, þar af 384 settir eða skipaðir. Fyrst lengi vel voru konur í meiri hluta í kennaraliði skólans. Haustið 1910 störfuðu, eins og fyrr segir, 36 kennarar við skólana, þar af 15 karlar og 21 kona. Tíu órum siðar er tala kennara 39, þar af 18 karlar og 21 kona. Eftir það fer hlutfallið að breytast, þann- ig að 1930 voru af 79 starfandi kennurum 41 karl og 38 konur. Skólaárið 1958—59 voru af 375 föstum kenn- urum aðeins 143 konur en 232. karlar. Árið 1910 munu fastalaun skólastjóra hafa verið kr. 2000.—, aðstoðarkennara kr. 1500.— og laun annarra fastra kennara kr. 1000.— eins og fyrr segir. Þetta haust var gerður sérstakur ráðningar- samningur við timakennara skólans, og fjallar 3. gr. um kaupið og hljóðar svo: „Kaup fyrir hverja klukkustund er 60 aurar 2 kennsluárin fyrstu, þá 75 aurar 3 ár og 90 aurar upp frá þvi og að auki þóknun fyrir heimavinnu, við leiðréttingar isl. stila i 5., 6., 7. og 8 bekk og danska í 7. og 8. bekk, 3 aurar fyrir hvern nemanda á viku, ef kennarinn hefur það starf á hendi i fleirum en einum þessara bekkja.1) Næstu ár fara kennarar oftlega fram á hækk- un á stundakaupi, en því er synjað lengi vel. En á striðsárunum 1914—18 hækkar kaupið þannig, að árið 1920 eru árslaun skólastjóra kr. 3000.—, laun yfirkennara kr. 2600.—- og laun kennara frá kr. 1500.— upp i kr.2000.— eftir starfsaldri. Kaup stundakennara var þá 1.20 kr. á kennslustund auk dýrtíðaruppbótar og 10 aurar á verkefni i stað 3ja aura 1910. Nú eru launakjör skólastjóra mjög mismun- andi eftir þvi hvers konar skólar það eru, sem þeir stjórna en árslaun kennara eru i mörgum flokkum, eftir því við hvaða skóla- stig þeir starfa. Byrjunarlaun barnaskólakenn- ara eru kr. 46.206.96, eftir 4 ár eru laun kr. 64.275.72, stundakennarakaup kr. 38.57 á klukkustund. Byrjunarlaun kennara við gagnfræðastig eru kr. 50.251.20, en full laun kr. 68.949.96. Stundakennarakaup er kr. 51.22 á kennslustund. Ár Barnaskólar Gagnfræðaskólar Fastir Stk. Alls Fastir Stk. Alls 1910 4 32 36 1920 31 8 39 1930 69 10 79 9 41 50 1940 99 25 124 10 46 56 1950 135 23 158 67 53 120 1959 236 44 280 148 95 243 Erfitt er að bera saman laun kennara þá og nú. Hitt er vist, að kennarar telja sig enn mjög lágt launaða miðað við aðra starfshópa. Ekki skal hér farið nánar út í það mál, en vissulega ber brýna nauðsyn til, að launakjör kennarastéttarinnar séu þannig, að árlega hverfi ekki margir ágætir starfskraftar frá skólunum að öðrum störfum, sem eru betur Kvennaskólinn er talinn með gagnfræðaskólunum. 102 VÍSIR 50 ÁRA Afmælisblað VÍSIS
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.