Vísir - 14.12.1960, Síða 105

svo komið, að lús er aS mestu óþekkt fyrir-
brigSi meSal skólanemenda, hafa sennilega
fáir þeirra séS lús nema á mynd, og er þaS
vel fariS.
I barnaskólunum eru ljósastofur, þar sem
þau börn fá ljósböS, sem skólalæknir telur,
aS hafi þörf fyrir þau. Eru þaS aSallega kvef-
sækin og táplítil börn eSa grannholda. Stund-
um hafa allt aS 40% nemenda fengiS ljósböS.
LjósböS þessi hófust fyrst áriS 1938 i Austur-
bæjar- og MiSbæjarskóla, en nú eru ljósastofur
í 6 skólum.
Sama áriS og fyrsta hjúkrunarkonan var
ráSin aS MiSbæjarskólanum, lét skólanefndin
kaupa tannlækningatæki og setja upp í skól-
anum. Vilhelm Bernhöft tannlæknir var þá
ráSinn aS skólanum, 1 stund á dag. Á svo stutt-
um tíma gat tannlæknirinn aSeins sinnt tann-
pínusjúklingum. SkólaáriS 1925—26 var i fyrsta
sinn framkvæmd skoSun á tönnum alls þorra
skólabarna og reyndust .96% hafa skemmdar
tennur. HaustiS 1927 var ráSinn fastur tann-
læknir viS MiSbæjarskólann, og eru nú tann-
læknastofur starfandi í flestum barnaskólum
bæjarins.
Samkvæmt lögum frá 1957 um heilsuvernd
i skólum hefur HeilsuverndarstöS Reykjavíkur.
tekiS viS heilbrigSiseftirliti í skólum Reykja-
víkur, en áSur féll ]3aS undir skólanefndir eSa
fræSsluráS.
ViS skóla gagnfræSastigsins var heilbrigSis-
eftirlitiS lausara í reipunum en í barnaskól-
unum, þar var ekkert húsnæSi fyrir heilbrigS-
isþjónustu og engar hjúkrunarkonur starfandi.
Nú á síSustu árum hefur þetta breytzt til batn-
aSar, og i öllum nýjum skólabyggingum er
séS fyrir rúmgóSu húsnæSi fyrir heilbrigSis-
eftirlitiS.
ÁriS 1910 hófust fyrst matargjafir í barna-
skólunum, og voru þá veittar til þess um 700
krónur. Matargjafirnar hófust 12. jan., og var
skammturinn haframjölsgrautur meS pela af
mjólk. Upp frá því héldust matargjafir i ýmsu
formi fram á síSari styrjaldarár, en virSast
oft ekki liafa byrjaS fyrr en eftir nýár.
Á tímabili var gefinn heitur matur og stund-
um mjólk og smurt brauS. Ekki fengu öll
börn ókeypis mat, heldur eftir tilvísun frá
fátækrafulltrúum. Önnur börn gátu fengiS
keyptan mat. SíSustu árin var aSeins veitt
mjólk, einn peli, og jíá ókeypis handa öllum.
Stundum hefur veriS vakiS máls á því aS
hefja matargjafir á ný, en tillögur um þaS
hafa ekki fengiS stuSning skólayfirvalda né
skólalækna.
Skömmu eftir 1930 voru teknar upp lýsis-
gjafir í skólunum, en haustiS 1954 var fariS
aS gefa vítamínpillur í staS lýsis.
HaustiS 1920 byrjar Jón Þorsteinsson iþrótta-
kennari sjúkraleikfimi fyrir hryggskökk börn.
bá voru send til hans 10 börn úr barnaskól-
unum, en aSstandendur þeirra greiddu allan
kostnaS af kennslunni.
Fyrri hluta vetrar 1931—32 samþykkti skóla-
nefnd aS semja viS Jón Þorsteinsson um
sjúkraleikfimi fyrir þau skólabörn, sem skóla-
læknir taldi hafa þörf fyrir slika hjálp, en
hæjarstjórn samþykkti aS greiSa kostnaSinn.
Hófst sjúkraleikfimin samkvæmt þessum
samningi 1. febr. 1932 og hefur haldizt óslitiS
síSan. Fá nú öll fræSsluskyld börn, 7—15 ára,
úkeypis sjúkraleikfimi, ef skólalæknir ráS-
loggur þaS. Veturinn 1949—50 samþykkti bæj-
arstjórn aS greiSa einnig sjúkraleikfimi vegna
llsiSs, og hefur þaS haldizt síSan.
HaustiS 1935 tók Heimavist Laugarnesskóla
111 starfa undir stjórn Vigdísar G. Blöndal,
Sem hefur veriS forstöSukona þar siSan. Þang-
að
eru tekin veikluS börn úr barnaskólum
æjarins, og ákveSa skólalæknar og hjúkrunar-
v°nur, hvaSa börn skuli fá þar vist. Börnin
slunda nám i Laugarnesskóla.
1 febrúar 1946 tók til starfa heimavistar-
ol1 a<5 JaSri fyrir drengi, sem ekki eiga
samleiS meS öðrum börnum í barnaskólunum.
^vólinn starfar frá 1. sept. — 31. maí ár
Vert, og þurfa aðstandendur ekki að greiða
valarkostnað. Sumir drengjanna dvelja aðeins
^fmælisblað VÍSIS
Umboðsmenn: H.F. HAMAR, Reykjavík
hluta úr vetri, aðrir einn eða fleiri vetur
eftir því, livernig aðstæður þeir búa viS heima.
Hér aS framan hefur verið drepið lauslega
á ýmsa þætti heilbrigðis- og heilsuverndar-
mála i skólum bæjarins. Sjálfsagt mætti á margt
fleira minnast. En af framangreindu má nokk-
uð sjá, að jafnan hefur veriS stefnt aS þvi
að bæta eftir föngum heilsufar nemenda.
Ýmislegt.
Skólarnir veita einstökum nemendum oft
ýmiss konar aðstoS. Einnig bjóða þeir nem-
eendum sínum margt til skemmtunar og til-
breytingar. Verður liér sagt frá hinu helzta
af þessu tagi.
Félagslif er nokkurt bæði í barna- og gagn-
fræðaskólum. í barnaskólunum halda einstakar
deildir stundum smáfundi eða skemmtisam-
komur bæSi til að efla félagsþroska og einnig
til að afla fjár til skólaferða. í sama skyni
eru gefin út blöS, efnt til happdrættis o. fl.
Síðasta skóladag fyrir jól er haldin vönduð
skemmtun. „Litlu jól“, og er þar margt til
skemmtunar. Að loknu barnaprófi fara nem-
endur i eins til tveggja daga ferðalag, og efsti
bekkurinn fer einnig i eina skðíaferð á vetri.
BæSi þessi ferðalög eru styrkt af Reykjavíkurbæ.
í gagnfræðaskólunum eru nemendur eldri
og félagslíf því fjölbreyttara en í barna-
skólunum. Algengastar eru danssamkomur meS
skemmtiatriðum, einnig eru haldnir málfundir,
gefin út skólablöð, farið i skiðaferSir og aS
loknum prófum farið í ferðalög að vorinu.
Helzti viðburður skólaársins er árshátiðin,
þar sem venjulega eru fjölbreytt og vönduS
skemmtiatriði, oftast flutt af nemendum
sjálfum.
Listkynning í skólum á vegum menntamála-
ráðherra kynnir fyrir nemendum listamenn,
einkum rithöfunda og tónskáld.
Lúðrasveitir barna og unglinga úr skólum
bæjarins hafa starfaS síðan 1956. Eru þær
tvær og leika t. d. á jólaskemmtunum skólanna,
við barnaguðþjónustur og víðar.
Bókasöfn og lesstofur. í fjórum elztu barna-
skólunum eru lesstofur fyrir nemendur. Bæjar-
bókasafn Reykjavikur sér þeim fyrir bókum
og er aðsókn jafnan mikil.
í mörgum barnaskólum eru sérstök bekkjar-
bókasöfn með mörgum eintökum bóka. Þá hafa
barnaskólarnir safn lesflokka. Bækurnar eru
keyptar fyrir bókagjald, sem nemendur greiða,
en bæjarsjóður veitir nýjum skólum nokkurn
styrk til þeirra. Samtals eiga skólarnir nálægt
30 þús. bóka i slikum flokkum.
Málgallar ýmiss konar finnast vitanlega í
svo stórum hóp sem skólabörnin i Reykjavík
eru. Tíðni þeirra er ekki mikil, en þeir eru
oft mikil kvöl viðkomandi barni, og hefur því
verið hafizt handa um að lækna jm. í marz
1954 hófst talkennsla i skólunum, framkvæmd
af sérmenntuðu fólki. Njóta flest börn kennslu,
sem talin eru þurfa þess með eða um 100
börn á ári.
Sérkennsta Börn og unglingar, sem ekki
geta vegna veikinda eða af öðrum ástæðum
sótt skóla um lengri tíma, fá kennslu ýmist
ein sér eða fáein saman. Vangefnir nemendur,
sem ekki eiga af jjeim sökum samleið með
öðrum börnum i skóla, fá einnig slíka kennslu,
ef talið er, að þeir geti notið hennar.
Sérdeild starfar á gagnfræðastigi fyrir nem-
endur, sem ekki ná barnaprófi.
Vinmiskóli Regkjavikur var stofnaður vorið
1951. Var hann beint framhald unglingavinnu,
sem var hafin á vegum Reykjavikurbæjar sum-
arið 1948. MarkmiS vinnuskólans er að gefa
nemendum kost á aS taka þátt í fjölbreyttri
vinnu, læra meðferð véla og verkfæra og fá
fræðslu um verkefnin. Verkefni hafa verið
fjöldamörg, hirðing skrúðgarða, skógrækt,
gæzla á leikvöllum, framræsla lands, hand-
færaveiðar o. fl. Kaup fá nemendur 13 ára
kr. 6,65 á klst., 14 ára kr. 7,45 og 15 ára kr.
8,25 á klst. Vinnutími drengja er 42 stundir
á viku, stúlkna 36.
Skólagardar -Regkjavikur voru stofnsettir
1948. Tilgangur starfseminnar er að skapa
þeim börnum og unglingum, sem ekki njóta
sumardvalar i sveit, skilyrði til að kynnast
ræktunarstörfum, vekja áhuga þeirra á gróðri
og glæða tilfinningu hjá þeim fyrir verndun
hans. Auk jæss njóta þau þeirrar ánægju að
færa heimilum sínum blóm, grænmeti og ýmsa
aðra garðávexti, sem þau sjálf hafa ræktað.
Garðarnir eru nú i AldamótagörSunum, sunn-
an Hringbrautar.
Yfirstjórn skólamála Reykjavikur.
Fræðsluráð Reykjavíkur var i fyrsta sinn
skipað árið 1936, samkvæmt ákvæðum fræðslu-
laganna, sem sett voru þaS ár. Hélt það fyrsta
fund sinn 31. ágúst s. á. StarfaSi það síðan
iítið fram til ársins 1947, er því voru falin
störf skólanefnda, samkvæmt heimild fræðslu-
laganna frá 1946. Fram að þeim tima höfðu
skólanefndir starfað við hvern skóla i bænum
og annazt málefni hans.
HaustiS 1943 var stofnað embætti fræðslu-
málafulltrúa í Reykjavík með samningi milli
Reykjavikurbæjar og menntamálaráðuneytisins.
í lögum frá 1946 er það lögfest og heitir nú
embætti fræðslustjóra Reykjavíkur. Er
hann ráðunautur borgarstjóra og bæjarstjórnar
VÍSIR 50 ÁRA
105