Vísir - 14.12.1960, Page 108

Magnús Víglundsson, ræðismaður
...UNZ HEIMAR
GLEYMA AÐ ELSKA
FÖGUR LJÓÐ.“
Einar Benediktsson.
Minnismerki Einars Benediktssonar
og starfsemi ÍJtgáfufélagsins BRAGA.
----00O00-----
Fyrir noklcru síðan hefur orSið hljóðbært,
að Útgáfufélagið Bragi hafi ákveðið að reisa
Einari Benediktssyni minnismerki. Það er
Ásmundur Sveipsson, myndhðggvari, sem tekið
hefur að sér að gcra þetta minnismerki, en
hann hefur lengi þróað mcð sér hugmyndir
um gerð þess.
Nú hafa hugmyndir ])essa ágæta listamanns
fengið fast form. Svo sem mynd á næstu bls.
ber með sér, er gert ráð fyrir sérstakri um-
gerð um sjálfan minnisvarðann, en liann er
í höfuðdrátlum gerður samkvæmt mynd, er
Asmundur gerði meðan skáldið var enn á
lífi, og er það þessi frummynd, sem hér er
hirt.
Umgerðin um minnisvarðann verður i liki
rammefldrar hörpu, og er annar armur hörp-
unnar um 5 metra há steinsúla (,,óbeliski“),
en á hlið súlunnar verða klappaðar táknrænar
setningar úr ljóðum skáldsins. Hinn armur
hörpunnar er svo drangur, sem einna lielst
minnir á íslenzkt stuðlaberg, sem og á stuðla
íslenzks skáldmáls. En hann minnir einnig á
skipsstafn, og má það teljast táknrænt um
víkingaferðir Einars Benediktssonar viða um
lönd, og frá strengjum hinnar miklu hörpu
hrynja tónar hinnar íslenzku tungu yfir skáldið.
Hvar verður minnismerkinu valinn staður.?
Til mála gæti komið að reisa minnismerkið
í Herdisarvík, einkum ef þar yrði komið upp
minjasafni, en Útgáfufélagið Bragi vinnur nú
að undirbúningi þess máls. Á þessu fornfræga
höfuðbóli dvaldi Einar Benediktsson siðustu
ár ævinnar, og þar bjó hin gáfaða og mikil-
hæfa kona, frú Hlín Johnson, skáldinu öruggt
heimili.
Og þaðan lagði skáldið upp i hina hinztu
siglingu yfir úthafið mikla. Um þá för hafði
Einar sjálfur sagt:
„.. . því handan þín enginn átti að búast
við höfnum.
„Eilifð og himinn er landsýnin þar fyrir
stöfnum.“
Á mildi og forsjón konungsins, sem handan
þessa hafs réði ríkjum, trúði Einar Benedikts-
son fast og örugglega, svo sem og kemur víða
fram i kvæðum hans, einkum á siðari árum
ævinnar. Honum hefur þar farið likt og Þor-
keli Mána, er á banadægri fól sig á vald þeim
guði, er sólina hafði skapað.
En þrátt fyrir þau rök, sem hníga kynnu
að staðsetningu minnismerkisins í Herdisarvík,
er liitt þó líklegra, að þvi verði valinn staður
í Reykjavík. Einar sá flestum betur fyrir mikil-
vægt hlutverk höfuðborgarinnar i lífi íslenzku
þjóðarinnar, og hann kvað fagurt og þrótt-
mikið lcvæði til Reykjavikur á Þjóðminningar-
daginn árið 1897. Þetta lcvæði mun um langar
aldir verða flutt á liátíðlegum stundum á ævi
höfuðborgarinnar. Skáldið trúði því staðfast-
lega, að Reykjavík myndi verða framvörður
og forsvari íslenzkrar menningar. Við garð
þcss virkis myndu bylgjur rótlausrar menning-
ar brotna. Hér var því ekkert að óttast:
„Nei, þegar öldin aldna flýr
„og andi af hafi kemur nýr
„að vekja land og líð,
„er víkka tún og breikka ból
„og betri daga morgunsól
„skín hátt um strönd og hlíð,
„skal sjást, að bylgjan brotnar hér . ..."
Svo mikinn metnað átti Einar Benediktsson
vegna Reykjavíkur, og Reykvíkingar munu án
alls efa gjalda honum bragarlaunin með þvi
að velja minnismerki hans hinn fegursta stað
i höfuðborginni.
Ásmundur Sveinsson hefur fyrir nokkru
lokið við að steypa mynd sína af Einari Ben-
ediktssyni í gips, og nýlega hefur útgáfufélag-
ið Bragi gengið frá samningum við heimsþekkt
fyrirtæki, The Morris Singer Company i Lond-
on, um að steypa myndina í varanlegt efni.
Skilmálar þessa fyrirtækis reyndust aðgengi-
legastir, er tilboða var leitað. Gipsmyndin
verður send utan nú um áramótin.
Eftir er þá að koma upp fótstalli og um-
gerð myndarinnar, er minnismerkinu hefur
verið valinn staður. Stjórn Braga stefnir mark-
visst að þvi, að þessum framkvæmdum öllum
verði lokið fyrir aldarafmæli Einars Bene-
diktssonar árið 1964
Svo sem að framan er skýrt frá, er það
félagið Bragi, sem hefur veg og vanda af fram-
kvæmdum í sambandi við gerð minnismerkis-
ins. Þetta félag var stofnað árið 1938, af nokkr-
um hollvinum og aðdáendum skáldsins. Skyldi
félagið „kaupa af Einari Benediktssyni eignar-
rétt á öllum verkum hans, og annast útgáfu
þeirra", svo sem segir orðrétt í stofnfundar-
gerð félagsins um tilgang þess.
Með breytingum á fyrstu samjjykktum Braga,
er gerðar voru á öndverðu ári 1957, er starfs-
sviðið fært út, og félaginu nú fengið það
verkefni „að halda á lofti minningu skáldsins
og hugsjónum með útgáfu á ritum þess, og á
hvern annan hátt lögum félagsins samkpœmt.
Skal öllu þvi, sem félagið hefur eignast eða
kann að eignast, varið samkvæmt þvi“, en
þannig eru þessar breytingar á starfsemi fél-
agsins færðar til bókar. Þykir mér það mikils-
vert, að þeir sem nú bera uppi starfsemi
Braga skuli hafa staðfest svo óumdeilanlega,
að í þeirra eigin sjóð muni aldrei renna neinn
hagnaður af útgáfu á verkum Einars Bene-
diktssonar, þótt að um slikan hagnað yrði
að ræða.
Okkur, sem nú stöndum að Útgáfufélaginu
Braga, en stjórn þess skipa auk min, þeir
dr. Alexander Jóhannesson próf., Jón Eldon
fulltrúi, og próf. Pétur Sigurðsson, háskólaritari,
er það efst í huga, að haga starfsemi félagsins
í einu og öllu í samræmi við yfirlýstan til-
gang þess, enda liefur aldrei verið uppi neinn
ágreiningur meðal forráðamanna Braga, svo
mér sé kunnugt. Félagið vinnur stöðugt og
staðfastlega að framkvæmd ýmissa mála í
samræmi við stefnuskrá sina, þótt ekki sé
þess kostur að ræða þau mál i einstökum
atriðum í stuttri blaðagrein. Þær umræður
bíða síns tíma og tækifæris.
„ . . UNZ HEIMAR GLEYMA AÐ ELSKA
FÖGUR LJÓГ.
Eitt þeirra mála, sem nú er ofarlega í huga
allra hugsandi manna, er síaukin útbreiðsla
108
VlSIR 50 ÁRA
Afmælisblað VÍSIS