Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 112

Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 112
Biörgvin ‘Jrtdrikscn Björgvin Frederiksen. Iðniræðsla og iðnskólar Iðnfræðsla og iðnskólar. Upphaflega beittu iðnaðarmannafélögin sér fyrir menntun iðnaðarmanna hér á landi. Eitt þessara félaga er Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík, en það var stofnað 1882 upp úr fyrsta félagsskap iðnaðarmanna, sem upphaf- lega hét „Handiðnamannafélagið“, en það var stofnað 3. febrúar 1867. Iðnaðarmannafélagið stóð að skólahaldi fyrir iðnaðarmenn í nóvember 1873, fyrst sunnudagaskóla, sem kenndi 3 tíma livern sunnudag, aðallega lestur, skrift og reikning. Þetta skólahald gekk fremur illa vegna fjár- skorts og skilningsleysis og lagðist það því niður. í desember 1892 var skólahaldið vakið upp að nýju og var nú komið á fót teikni- kennslu fyrir forgöngu áhugasamra iðnaðar- manna, sem numið höfðu erlendis í fram- haldsskólum og kunnu þvi að meta gildi teikninga fyrir allan iðnað. Um aldamótin fer að koma töluvert líf í skólann, menntunaráhugi verður almennari og nemendur taka fegins hendi þeirri fræðslu scin býðst. Árin 1901—1902 eru 61 nemandi i skólanum, lærlingar og sveinar. Árið 1903 kemur fram á sjónarsviðið sá maður, sem hafði hvað mest áhrif á breytingu Iðnskólans og má þar með kallast stofnandi þess Iðnskóla, sem Iðnaðarmanafélagið rak i áratugi, eða þar til flutt var í hið nýja hús á Skólavörðuhæð. Þessi maður var Jón Þor- láksson, siðar borgarstjóri og ráðherra. Jón Þorláksson gekk i Iðnaðarmannafélagið um haustið 1903. Hann tók þá þegar að beita sér fyrir umbótum i iðnfræðslunni og gerði tillögur um, livernig bezt væri að haga iðn- náminu. í október þetta ár flutti hann erindi á fundi i Iðnaðarmannafélaginu, þar sem hann skýrði nánar hugmynd sína um fyrirkomulag skólans, og var það með svipuðu sniði og á Norðurlöndum. Þegar gera skal grein fyrir þróun iðn- aðarins síðustu 50 árin í stuttri blaða- grein þá verður að stikla á stóru og auk þess að bregða sér annað slagið aftur i timann til þess, að slita eklci fram- vindu málanna úr samhengi. Ein aðal undirstaða iðnaðarins, er menntun iðn- aðarmanna, verður þvi regnt að gera nokkra grein fgrir upphafi iðnfrœðsl- unnar, sem sýnir live hægfara þróunin var fram gfir aldamót. Að loknum þessum fundi var borin upp til- laga, scm fól í sér kosningu skólanefndar og fleira, sem fastmótaði skólann. Jón"ÞorIáksson varð síðan fyrsti skólastjóri Iðnskólans frá nýári 1904 og gengdi þeirri stöðu til 1911, en þá var Ásgeir Torfason, verkfræðingur skipaður í hans stað, og hafði hann skólastjórn á hendi þar til hann lézt 1916. Þá tók við skólastjórn Þórarinn B. Þor- láksson, málari, en hann sagði lausu starfi 1923 og tók þá við skólastjórn Helgi H. Eiriks- son, verkfræðingur, scm gegnt hefur lengur störfum skólastjóra en nokkur annar eða þar til 1954 að Þór Sandholt, arkitekt, tók við. Er skólinn hafði starfað í 50 ár höfðu sam- tals 15.269 nemendur stundað nám í honum, brautskráðir voru þá 3013 nemendur, 2831 piltur og 182 stúlkur. Frá byrjun höfðu nemendur verið skráðir í 72 iðngreinum, allt frá 1 upp i 141 i hverri grein. Ég hef gert Iðnskólann i Reykjavík að umtalsefni hér og rifjað upp i fáum orðum aðdragandann að bóknámi i þessum skóla, sem fyrstur hóf kennslu fyrir iðnaðarmenn að forgöngu Iðnaðarmannafélagsins í Reykja- vik. Síðar þróuðust skólamálin með svipuðum hætti og víðar á íslandi fyrir forgöngu iðn- aðarmannafélaganna. Á ísafirði var stofnað Iðnaðarmannafélag 1. janúar 1888 og gekkst það fyrir þvi, að kvöldskóli tók þar til starfa 1905. Síðan hefur sagan endurtekið sig i öllum stærri kaupstöðum landsins og eru nú i dag starfræktir 18 iðnskólar á Islandi. Eins og áður er getið, þá áttu iðnaðar- mannafélögin frumkvæðið að stofnun iðn- skólanna og ráku þá fyrir tekjur af skóla- gjöldum og nokkrum styrk frá rikissjóði og viðkomandi bæjarfélagi. Valt því oft á dugn- aði og jorautseigju þeirra, sem þar fóru með stjórn skólanna, hvort hægt var að halda þeim gangandi. Eftir áratuga baráttu áhugamanna og heildarsamtaka iðnaðarins fyrir bættri að- stöðu við iðnfræðsluna, voru loks sett lög um iðnslcóla á Aljúngi og tóku þau gildi 1. október 1955. Áður hafði ekki verið til löggjöf um iðn- skóla, þótt Iðnskólinn i Reykjavík hefði þá starfað um hálfrar aldar skeið. Má þvi segja, að með iðnskólalögunum sé brotið blað i sögu iðnfræðslunnar, Iðnskólalögin. Ég mun nú vikja að nokkrum atriðum i lögum um iðnskóla, sem sýna hve víðtæk þau eru og hve mikið nauðsynjamál það er, að fjármagn fáist til þess að framfylgja lög- unum. Einnig mun verða vikið að þeim þátt- um laganna, sem verið er að hrinda i fram- kvæmd. í 1. gr. iðnskólalaganna er kveðið á um það, að iðnskólar veiti fræðslu þeim nem- endum, sem iðnmeistarar og iðnfyrirtæki hafa tekið til náms samkvæmt lögum um iðn- fræðslu, og þeim, sem nema vilja iðn til sveinsprófs á vinnustöðvum, sem skólarnir hafa ráð á. Ennfremur er kveðið á um það, að iðnskólarnir geti lialdið námskeið til framhaldsnáms og til undirbúnings iðnnámi og ýmis konar iðnaðarstarfsemi. Þá er kveðið á um það i lögunum, að for- göngu um stofnun iðnskóla geti haft bæjar- stjórnir, sýslunefndir eða hreppsnefndir og iðnaðarmannafélög eða sambönd þeirra. Ríkissjóður og viðkomandi bæjarfélög greiða stofnkostnað og reksturskostnað skólanna. Þar með eru iðnskólarnir orðnir rikis- skólar með lögákveðnu hlutverki. Siðan lögin tóku gildi hefur verið unnið að því, að skapa aðstöðu fyrir iðnskólana, svo að jieir mættu sinna þeim verkefnum, sem þeim eru ætluð og kröfur timans gera tilkall til. Þannig hefur verið unnið að því að koma á fót verknámskennslu fyrir iðnnema við Iðn- skólann i Reykjavik. Þegar hefur slík kennsla verið tekin upp fyrir prentaranema, málara- nema, rafvirkjanema, húsa- og húsgagna- íslenzkar gfirbgggingar á langferðabifreiðar og strætisvagna. 112 VlSIR 50 ÁRA Afmælisblað VÍSIS
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.