Vísir - 14.12.1960, Page 112

Vísir - 14.12.1960, Page 112
Biörgvin ‘Jrtdrikscn Björgvin Frederiksen. Iðniræðsla og iðnskólar Iðnfræðsla og iðnskólar. Upphaflega beittu iðnaðarmannafélögin sér fyrir menntun iðnaðarmanna hér á landi. Eitt þessara félaga er Iðnaðarmannafélagið í Reykjavík, en það var stofnað 1882 upp úr fyrsta félagsskap iðnaðarmanna, sem upphaf- lega hét „Handiðnamannafélagið“, en það var stofnað 3. febrúar 1867. Iðnaðarmannafélagið stóð að skólahaldi fyrir iðnaðarmenn í nóvember 1873, fyrst sunnudagaskóla, sem kenndi 3 tíma livern sunnudag, aðallega lestur, skrift og reikning. Þetta skólahald gekk fremur illa vegna fjár- skorts og skilningsleysis og lagðist það því niður. í desember 1892 var skólahaldið vakið upp að nýju og var nú komið á fót teikni- kennslu fyrir forgöngu áhugasamra iðnaðar- manna, sem numið höfðu erlendis í fram- haldsskólum og kunnu þvi að meta gildi teikninga fyrir allan iðnað. Um aldamótin fer að koma töluvert líf í skólann, menntunaráhugi verður almennari og nemendur taka fegins hendi þeirri fræðslu scin býðst. Árin 1901—1902 eru 61 nemandi i skólanum, lærlingar og sveinar. Árið 1903 kemur fram á sjónarsviðið sá maður, sem hafði hvað mest áhrif á breytingu Iðnskólans og má þar með kallast stofnandi þess Iðnskóla, sem Iðnaðarmanafélagið rak i áratugi, eða þar til flutt var í hið nýja hús á Skólavörðuhæð. Þessi maður var Jón Þor- láksson, siðar borgarstjóri og ráðherra. Jón Þorláksson gekk i Iðnaðarmannafélagið um haustið 1903. Hann tók þá þegar að beita sér fyrir umbótum i iðnfræðslunni og gerði tillögur um, livernig bezt væri að haga iðn- náminu. í október þetta ár flutti hann erindi á fundi i Iðnaðarmannafélaginu, þar sem hann skýrði nánar hugmynd sína um fyrirkomulag skólans, og var það með svipuðu sniði og á Norðurlöndum. Þegar gera skal grein fyrir þróun iðn- aðarins síðustu 50 árin í stuttri blaða- grein þá verður að stikla á stóru og auk þess að bregða sér annað slagið aftur i timann til þess, að slita eklci fram- vindu málanna úr samhengi. Ein aðal undirstaða iðnaðarins, er menntun iðn- aðarmanna, verður þvi regnt að gera nokkra grein fgrir upphafi iðnfrœðsl- unnar, sem sýnir live hægfara þróunin var fram gfir aldamót. Að loknum þessum fundi var borin upp til- laga, scm fól í sér kosningu skólanefndar og fleira, sem fastmótaði skólann. Jón"ÞorIáksson varð síðan fyrsti skólastjóri Iðnskólans frá nýári 1904 og gengdi þeirri stöðu til 1911, en þá var Ásgeir Torfason, verkfræðingur skipaður í hans stað, og hafði hann skólastjórn á hendi þar til hann lézt 1916. Þá tók við skólastjórn Þórarinn B. Þor- láksson, málari, en hann sagði lausu starfi 1923 og tók þá við skólastjórn Helgi H. Eiriks- son, verkfræðingur, scm gegnt hefur lengur störfum skólastjóra en nokkur annar eða þar til 1954 að Þór Sandholt, arkitekt, tók við. Er skólinn hafði starfað í 50 ár höfðu sam- tals 15.269 nemendur stundað nám í honum, brautskráðir voru þá 3013 nemendur, 2831 piltur og 182 stúlkur. Frá byrjun höfðu nemendur verið skráðir í 72 iðngreinum, allt frá 1 upp i 141 i hverri grein. Ég hef gert Iðnskólann i Reykjavík að umtalsefni hér og rifjað upp i fáum orðum aðdragandann að bóknámi i þessum skóla, sem fyrstur hóf kennslu fyrir iðnaðarmenn að forgöngu Iðnaðarmannafélagsins í Reykja- vik. Síðar þróuðust skólamálin með svipuðum hætti og víðar á íslandi fyrir forgöngu iðn- aðarmannafélaganna. Á ísafirði var stofnað Iðnaðarmannafélag 1. janúar 1888 og gekkst það fyrir þvi, að kvöldskóli tók þar til starfa 1905. Síðan hefur sagan endurtekið sig i öllum stærri kaupstöðum landsins og eru nú i dag starfræktir 18 iðnskólar á Islandi. Eins og áður er getið, þá áttu iðnaðar- mannafélögin frumkvæðið að stofnun iðn- skólanna og ráku þá fyrir tekjur af skóla- gjöldum og nokkrum styrk frá rikissjóði og viðkomandi bæjarfélagi. Valt því oft á dugn- aði og jorautseigju þeirra, sem þar fóru með stjórn skólanna, hvort hægt var að halda þeim gangandi. Eftir áratuga baráttu áhugamanna og heildarsamtaka iðnaðarins fyrir bættri að- stöðu við iðnfræðsluna, voru loks sett lög um iðnslcóla á Aljúngi og tóku þau gildi 1. október 1955. Áður hafði ekki verið til löggjöf um iðn- skóla, þótt Iðnskólinn i Reykjavík hefði þá starfað um hálfrar aldar skeið. Má þvi segja, að með iðnskólalögunum sé brotið blað i sögu iðnfræðslunnar, Iðnskólalögin. Ég mun nú vikja að nokkrum atriðum i lögum um iðnskóla, sem sýna hve víðtæk þau eru og hve mikið nauðsynjamál það er, að fjármagn fáist til þess að framfylgja lög- unum. Einnig mun verða vikið að þeim þátt- um laganna, sem verið er að hrinda i fram- kvæmd. í 1. gr. iðnskólalaganna er kveðið á um það, að iðnskólar veiti fræðslu þeim nem- endum, sem iðnmeistarar og iðnfyrirtæki hafa tekið til náms samkvæmt lögum um iðn- fræðslu, og þeim, sem nema vilja iðn til sveinsprófs á vinnustöðvum, sem skólarnir hafa ráð á. Ennfremur er kveðið á um það, að iðnskólarnir geti lialdið námskeið til framhaldsnáms og til undirbúnings iðnnámi og ýmis konar iðnaðarstarfsemi. Þá er kveðið á um það i lögunum, að for- göngu um stofnun iðnskóla geti haft bæjar- stjórnir, sýslunefndir eða hreppsnefndir og iðnaðarmannafélög eða sambönd þeirra. Ríkissjóður og viðkomandi bæjarfélög greiða stofnkostnað og reksturskostnað skólanna. Þar með eru iðnskólarnir orðnir rikis- skólar með lögákveðnu hlutverki. Siðan lögin tóku gildi hefur verið unnið að því, að skapa aðstöðu fyrir iðnskólana, svo að jieir mættu sinna þeim verkefnum, sem þeim eru ætluð og kröfur timans gera tilkall til. Þannig hefur verið unnið að því að koma á fót verknámskennslu fyrir iðnnema við Iðn- skólann i Reykjavik. Þegar hefur slík kennsla verið tekin upp fyrir prentaranema, málara- nema, rafvirkjanema, húsa- og húsgagna- íslenzkar gfirbgggingar á langferðabifreiðar og strætisvagna. 112 VlSIR 50 ÁRA Afmælisblað VÍSIS
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.