Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 114

Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 114
manns disk ALI-grísakjöt A L í-kjúklingar PEKING-endur Bergstaðastræti 37, Austurstræti 6, Bræðraborgarstíg 5, Hjarðarhaga 47. félaganna eru þó stofnuð miklu seinna eða aðallega um það leyti sem iðnlöggjöfin öðl- aðist gildi 1928. Um það leyti var einnig stofnað Iðnráð Reykjavíkur og síðan voru stofnuð iðnráð í flestum kaupstöðum. Nú starfa 12 iðnráð á landinu, sem samkvæmt iðnlöggjöfinni og rfeglugerð skulu hafa eftirlit með því, að lög- um og reglugerðum um mál iðnaðarmanna sé framfylgt. Þá gera þau tillögur um iðn- réttindi próflausra manna. Landssamband iðnaðarmanna var stofnað 21. júní 1932 á fyrsta Iðnþingi íslendinga. Tildrögin að stofnun sambandsins voru þau, að nauðsyn þótti að samræma störf iðnaðar- mannafélaganna, sérgreinafélaganna, iðnráð- anna og iðnskólanna, þannig að forvígismenn jieirra ynnu sameiginlega og undir einni stjórn að framgangi hagsmunamála iðnaðar- manna. Fyrsti formaður Landssambandsins var Helgi H. Eiríksson, og gengdi bann því starfi í 20 ár, er hann baðst undan endurkosningu. Landssambandið hefur átt mikinn þátt i að móta þá löggjöf um málefni iðnaðar- manna, sem sett hafa verið síðan sambandið var stofnað, eins og iðnfræðslu og iðnskóla- lögin. Þá Iiefur Landssambandið beitt sér m. a. fyrir stofnun og aukningu Iðnlánasjóðs og Iðnaðarbankans, bættri skatta- og tolla- löggjöf, iðnminjasöfnum og iðnsýningum og verið opinberum aðilum til ráðuneytis um ýmis iðnaðarmál. Landssambandið tók við útgáfu Tímarits iðnaðarmanna 1936. I Landssambandinu eru nú um 60 félög með hátt á þriðja þúsund félagsmenn. Lánsfjármál. Á fyrsta Iðnþingi íslendinga kom fram til- laga þess efnis, að skora á ríkisstjórn og Alþingi að koma á sérstakri deild við bank- ana, sem láni fé til eflingar iðnaðinum í landinu og taki að veði vélar og áhöld iðn- aðarmanna, og verði fénu varið til efnis-, véla-, og áhaldakaupa. Af þessu má sjá, að þegar við stofnun Landssambandsins hefur því verið falið það viðfangsefni að bæta aðstöðu iðnaðarmanna við útvegun lánsfjár til starfsemi sinnar. Sama ár og Iðnþingið var haldið var Spari- sjóður Reykjavíkur og nágrennis stofnaður, aðallega að forgöngu Iðnaðarmannafélagsins í Reykjavík. Tveim árum síðar eða 1935 voru sett lög um iðnlánasjóð og lagði ríkissjóður fram kr. 25.000.00 á ári til ársins 1942, en þá var fram- lagið bækkað upp í 65.000.00. Árið 1946 voru sctt ný lög um sjóðinn og framlög hækkuð með þeim 1947 upp í kr. 300.000 á ári. Á fjárlögum 1955 var framlagið hækkað upp i kr. 450.000, og árið 1957 var það hækkað upp i kr. 1.450.000, og loks í kr. 2 millj. á þessu ári. Þótt Iðnlánasjóður hafi eflaust getað leyst úr þörfum sumra, þá gefur auga leið, að hann er alls ómegnugur að gegna því blutverki, sem honum er ætlað, en það er að vera stofn- lánasjóður iðnaðarins í landinu. Hefur því verið Iögð mikil áherzla á það á undanförnum Iðnþingum, að sjóðurinn yrði efldur, svo að bann mætti gegna þessu hlutverki sínu. Hefur iðnaðarmálaráðherra nú í þessu skyni skipuð nefnd til þess að benda á leðir til eflingar Iðnlánasjóði og munu tillögur nefndarinn(ar bráðlega veúða tilbúnar. Eitt þeirra mála, sem bæst ber i sögu iðn- aðarins síðustu árin, er stofnun Iðnaðarbanka íslands b. f. Hafði þetta mál verið rætt á mörgum iðnþingum og ályktanir samþykktar, þar sem skorað var á Alþingi og ríkisstjórn að hlutast til um setningu laga um iðnbanka. Á miðju ári 1949 barst svo Landssamband- inu bréf frá Samgöngumálaráðuneytinu, þar sem óskað er eftir þvi, að Landssambandið lóti ráðuneytinu i té drög að frumvarpi til laga um iðnaðarbanka. Á grundvelli þessa bréfs var hafist handa um skipun nefndar ásamt Félagi ísl. iðnrekenda til þess að hrinda þessu verki i framkvæmd. Vann nefndin síðan að samningu frumvarpsins í samvinnu við stjórnir sinna félagssamtaka. Lögin um bankann voru samþykkt á Alþingi 19. desember 1951 og upp úr því var farið að vinna að hlutafjársöfnun meðal iðnaðar- manna og iðnrekenda. Stofnfundur bankans var baldinn 18. október 1952 og framhalds- stofnfundur 26. október sama ár. Var þá kosið í bankaráð og hlutu kosningu: Einar Gislason, Helgi Bergs, Guðmundur H. Guðmundsson, Kristján Jóh. Kristjánsson og Páll S. Pálsson. Iðnaðarbanki íslands li. f. var opnaður 25. júni 1953 og bankastjóri hafði verið ráðinn hinn kunni forustumaður iðnaðarmanna um árabil Helgi H. Eiriksson, verkfræðingur. Gengdi liann starfinu til áramóta 1955—56, en þá tók við Guðmundur Ólafs, lögfræðingur. Á þessum árum hefur bankinn dafnað jafnt og þétt, verið iðnaðinum ómetanleg stoð og ótvírætt sannað tilverurétt sinn. Það sem hér hefur verið upptalið er allt í nánum tengslum við iðnaðinn í landinu, iðnfræðsla, fjármál, iðnlöggjöf og félagsmál. Á grundvelli þessara málaflokka hefur iðnað- urinn þróast og dafnað undir forustu dug- mikilla athafnamanna, sem hafa stofnað og rekið margskonar iðnfyrirtæki í vaxandi mæli síðustu 50 árin. Um 1910 er aðallega stundaður liandiðnaður, en aðeins lítilsháttar vélaiðnaður kominn til sögunnar. Sá vísir, sem til var af vélaiðnaði notaði sem orku- gjafa mótorvélar svo sem vélsmiðjur og önnur iðnfyrirtæki auk þeirra fáu, sem höfðu gufu- vélar fyrir aflgjafa, má þar til nefna hið myndarlega fyrirtæki trésmiðjuna Völund. Hin raunverulega iðnvæðing hefst fyrir alvöru með tilkomu rafmagnsins, smá-stöðvar voru reistar á nokkrum stöðum úti á landi, aðal- lega ætlaðar til Ijósa, en einnig lítilsháttar til iðnaðarþarfa. En 1921 var framkvæmt fyrsta stórátakið í raforkumálum. Elliðaár- stöðin var byggð og framleiddi með vatns- afli 1000 K.W. Menn kynntust hinum miklu kostum raforku til iðnaðar. Orkuframleiðslan jókst frá Elliðaárstöðinni upp í 3600 K.W. 1933 og síðan frá Sogi eins og eftirfarandi tölur sýna, auk margra stöðva víðsvegar um allt land. 1937 .... .... 17.760 K.W. 1948 .... .... 25.260 — 1953 .... .... 56.260 — 1960 .... .... 83.260 — Ég nefni þessar tölur því að þær sýna bezt þróun iðnaðarins síðustu 40 árin, því 114 VlSIR 50 ÁRA Afmælisblað VÍSIS
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.