Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 133
Þá er þess að geta, að á ýmsum stöðum er
haldið úti flóabátum, og stærst slíkra útgerða
er Skallagrímur h. f. sem gerir nú út Faxa-
Hóabátinn Akraborg.
Eimskipafélag íslands flytur hvers konar
varning með skipum sinum, svo sem raunar
°11 skipafélögin gera. En þó má segja, að
verkaskipting sé nokkur. E. í. flytur bæði
stykkjavörur (matvörur o. fl.) og stórvöru
(timbur, vélar o. þ. h.), en liin skipafélögin
leggja sig fyrst og fremst eftir að fá flutning
a stórvöru. Hérlendis eru flutningsggöld á
stykkjavörum háð verðlagseftirliti hins opin-
hera, en flutningsgjöld á stórvörunni fara
eftir heimsmarkaðsverði. Heildarflutningui' is-
lenzkra vöruflutningaskipa voru á árinu sem
leið um 850 þús. tonn. Er hér átt við bæði
inn- og útfluttar vörur, svo og þær vörur, sem
fluttar hafa verið í strandsiglingum. Flutningur
Hóabátanna er þó ekki talinn með.
Skipakostur landsmanna var á sl. ári sam-
tals 117.987 rúmlestir, þar af var stærð far-
hega- og flutningaskipa 41363 rúmlestir, en
oliuskip 13.839 rúmlestir. Vöruflutningaskipin
eru nú alls um 20, en olíukipin 4. Með nýjum
skipum sem nú eru í smíðum fyrir íslendinga
má búast við að farþega og flutningaskipa-
stóllinn nái brátt 50 þús. rúmlestum.
Þegar litið er yfir sögu undanfarinna ára-
tuga og reynt er að meta þátt siglinganna í
bættum lífskjörum, er margs að gæta. Eim-
skipafélag íslands var stofnað af allri þjóð-
inni, og á félagið hefur ætíð verið litið sem
nierkan áfanga, bæði siðferðilegan og fjár-
hagslegan, í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar.
Starfsemi skipafélaganna hefur veitt þúsund-
um manna atvinnu og lífsframfæri. Einkum
hefur starfsemi Eimskipafélagsins, og siðar
Skipaútgerðarinnar, verið rekin í samræmi
við þarfir landsmanna. Fátæk þjóð eins og
íslendingar þurfa að gæta sín með tilliti til
gjaldeyriseyðslu, og því hefur það mikla þýS-
M. s. Gullfoss (nýi).
ingu fyrir landsmenn að geta sjálfir annazt
útflutning afurða og heimflutning nauðsynja.
Þegar þessi atriði eru höfð í huga, verður ekki
nógsamlega metið gildi eigin siglinga.
Það má ekki svo skilja við þetta stutta
yfirlit um siglingar landsmanna, að ekki sé
getið þess hlutverks, sem íslenzkir sjómenn
leystu af hendi við liinar erfiðu aðstæður
á styrjaldarárunum. Þá hættu þeir lifi sínu
daglega á úthafinu, og þeim stóð ekki síður
hætta af kafbátum og öðrum ógnum stríðsins,
en þó við hefðum sjálfir verið virkir þátt-
takendur í þeim ógnum.
Aðeins tvö nöfn hafa verið nefnd. En þó
er ærin ástæða til að geta fleiri, þeirra sen
mest lögðu sig fram við undirbúning að stofn-
un Eimskipafélagsins, og lögðu þar fram sinn
skerf, bæði á þingi, blöðum og öðrum opin-
berum vettvangi. En slík upptalning yrði bæði
of löng og hvergi nærri tæmandi.
Á síðustu áratugum hefur aftur verið tekinn
upp þráðurinn, frá gullöld íslendinga, er þjóð-
in var sjálfri sér nóg um flesta hluti. Þjóðin
er að finna sig á nýjan leik, og árangur hennar
á sviði siglinga ætti, mörgu öðru framar, að
hafa vakið sjálfstraust hennar og metnað.
kassagerð reykjavíkur.
Framhald af bls. 129.
ber 1944 en vélarnar urðu eftir á bryggjunni
1 New York vegna þess að þær komust ekki
niður í lestaropin. Goðafoss fórst í þessari
ferð og Agnar var meðal þeirra, sem af kom-
ust, en vélarnar komu með næstu ferð Detti-
foss, en hann fórst i næstu ferð þar á eftir.
Siðar var svo byggt ofan á verksmiðjuhúsið
og allmikið af vélum keypt, sem undanfarið
hafa orðið að vinna dag og nótt. Árið 1952
gerði stjórnskipuð nefnd athugun á starfrækslu
ýmissa iðnfyrirtækja hér á landi og þar á
nieðal Kassagerðarinnar. Kom þá i Ijós, meðal
annars, að gjaldeyrissparnaður á starfrækslu
Kassagerðarinnar nam um 50% af verðmæti
fullunninna umbúða. Þar að auki upplýstist
það við athuganir nefndarinnar að innlendu
umbúðirnar eru töluvert ódýrari en þær er-
lendu og sá verðmunur hefur aukist að mun,
og enn, þó innfluttar umbúðir fyrir fisk til
útflutnings séu tollfrjálsar.
Fyrir tveimur árum keypti Kristján Jóhann
Kristjánsson alla hlutina i fyrirtækinu.
Hann er nú að byggja stærsta verksmiðjuhús,
sem byggt hefur verið hér á landi og er ætl-
unin að flytja í það að einhverju leyti um
næstu áramót. Þetta er fyrsta hús sem byggt
er hér á landi úr svokallaðri strengjasteypu
og voru stoðir og bitar hússins steypt i Stein-
stólpum h. f. og Byggingariðjunni, og siðan
settir saman á staðnum líkt og stál- eða timbur-
grind. Segir Kristján Jóhann að slík byggingar-
aðferð sé miklum mun ódýrari, og viðhalds-
kostnaður ekki sambærilegur. Þegar Ivassa-
gerðin flytur í hið nýja liús verður einnig
bætt við allmiklu af nýjum vélum. Kassa-
gerðin hefur um árabil verið á undan ná-
grönnum okkar í Evrópu með gerð fiskum-
búða enda unnið þær af amerískri fyrir-
mynd með amerískum vélum, sem eru þær
fullkomnustu, sem þekkjast, og mega fslend-
ingar vel við una að þessi iðnaður okkar sé
mörgum öðrum til fyrirmyndar, enda er hann
hluti af undirstöðu okkar í samkeppninni við
aðrar þjóðir um ódýra, góða og útlitsfallega
vöru.
Margir eru þeir, sem tala um að stóriðnaður
einn eigi rétt á sér liér á landi, svo sem óburðar-
og sementsverksmiðja. Hætt er við að þeir
menn séu ekki nægilega kunnugir öllum þeim
iðnaði sem hér er rekinn, sem dæmi má geta
þess að Kassagerðin seldi á siðasta ári fram-
leiðsluvöru sína fyrir sömu upphæð og
Áburðarverksmiðja rikisins. Svona eru sumar
greinar smáiðnaðarins orðnar stórar.