Vísir - 14.12.1960, Side 138

Vísir - 14.12.1960, Side 138
Agnar Kofoed Hansen, flugmálastjóri: FLUGMÁL ÍSLANDS Ef þess er gætt að íslendingar áttu enga flugvél fyrir tæpum 25 árum, og það sem verra var, takmarkaðan áhuga á að eignast slikt tæki, vcrður að telja að íslenzk flugmál hafi þróast á ævintýralegan hátt á þessum tæpa aldarfjórðungi. Og það er aðallega þrennt í þessari þróun, sem jafnvel erlendum sérfræðingum finnst athyglisvert. Hið fyrsta, að flugfélögin tvö Flugfélag ís- lands og Loftleiðir, hafa aldrei notið ríkis- styrkja, sem er fágætt, þvi að segja má að nær öll erlend flugfélög, sem eitthvað kveður að, séu ýmist á beinu eða óbeinu ríkisframfæri. Iiið annað, að íslenzka ríkið hefur aldrei þurft að færa verulegar fjárhagslegar fórnir í uppbyggingu flugmannvirkja, því flugvellirn- ir i Reykjavík og Keflavík, sem segja má að séu einu raunverulegu flugvallarmannvirki landsins, voru byggðir af öðrum og síðan af- hentir íslenzka lýðveldinu. Hið þriðja, að ísland er mér vitanlega eina landið, sem hefur af því drjúgar gjaldeyris- tekjur að stjórna umferð erlendra flugvéla, sem fljúga yfir opnu hafsvæði i mörg hundruð kílómetra fjarlægð frá landinu. Margt annað fróðlegt mætti hér tína til, en fyrst er rétt að byrja á byrjuninni, því saga íslenzks flugs nær yfir 40 ár, en ekki 24, og s. 1. haust fékk þjóðin tækifæri til að kynnast þeirri sögu í blöðunum og á öldum Ijósvakans. Hér skal því ekki að nýju rakin saga flug- félaganna, lieldur stiklað á stærstu atriðunum. Fyrsta tilraunin til þess að koma hér á flug- samgöngum var gerð með stofnun Flugfélags íslands I 1919, en það starfaði i tvö sumur. Hve stofnun þessa félags var í sjálfu sér merk, sést bezt á því að ef við íslendingar hefðum borið gæfu til að halda lífi i félaginu, ættum við nú elzta starfandi flugfélag í álfunni. í dag er mörgum ljóst, að við hefðum vissu- lega átt að gera félaginu kleift að starfa áfram, þótt ekki hefði verið nema i tilrauna- og æfingaskyni. Þá hefði sennilega verið komið á föstum flugsamgöngum innanlands með að- stoð innlendra flugmálasérfræðinga þegar á árunum 1925—27, svo sem siðar var reynt með leigðum erlendum starfskröftum með stofnun Flugfélags íslands, II 1928—31. En okkur íslendingum hefur aldrei verið sýnt um að leggja fé í tilraunastarfsemi, á þvi sviði höfum við oft sparað eyrinn, en síðan kastað krónunni i ýmsa illa undirbúna starf- semi. Aðalhvatamaður að stofnun Flugfélags ís- lands, hins fyrsta, var Halldór Jónsson frá Eiðum, en fyrsti formaður Garðar Gíslason, stórkaupmaður. Að næstu tilraun, sem hefst 1928 og lýkur 1931, stóð Dr. Alexander Jóhannesson, sem óþarft er að kynna. Bjartsýni og dugnaður Dr. Alexanders vann lengi vel bug á öllum örðug- leikum, þrátt fyrir dýra og erfiða starfsemi, sem byggðist á því að Flugfélag íslands II leigði flugvélar og sérfræðinga frá Þýzkalandi. Dr. Alexander sá þó strax að eigi var hægt að byggja til frambúðar á útlendingum, og lagði hann þvi strax grundvöll að menntun íslenzkra flugliða. Fyrstu islensku flugmenn- irnir voru þeir Sigurður Jónsson (no 1) og Björn Eiríksson (no. 2)), en flugvirkjar þeir Björn heitinn Olsen og Gunnar Jónsson, nú- verandi forstjóri Stálhúsgögn h. f. Á þessum árum (1929—-31) kom greinilega í ljós nytsemi flugvéla til ýmissar starfsemi og má segja að tilraunin hafi gefið góða raun og að það hafi verið hin mesta skammsýni að halda ekki áfram. Heimskreppunni verður hér að sumu leyti um kennt, en þó elcki öllu, þvi skilningsskortur ráðaman-na þ. á m. sumra alþingismanna var svo áberandi að óskiljan- legt er í dag. Dr. Alexander uppskar þvi i bili eingöngu þyrna og þistla fyrir störf sin og varð jafnvel fyrir .hatrömmum árásum í dagblöðunum. Agnar Kofoed Hansen. Dr. Alexander hefur lýst þessum þætti flugs á íslandi mjög skemmtilega i bókinni „í lofti“, sem út kom 1932, en þar er á ferðinni hinn innblásni liugsjónamaður, sem hefur þá þegar gleymt erjum og smásálarskap andstæðinganna, en beinir orðum sínum til æskulýðs íslands. Honum helgar hann bók sína og hvetur til dáða. Og ég tel ekki ósanngjarnt að tileinka íslenzkri æsku þriðju tilraunina eða tímabilið frá 1936, því það var hún, sem þá tók upp hið fallna merki flugsins og bar það fram til endanlegs sigurs, ég segi endanlegs sigurs, þvi ég trúi því elcki að flug á íslandi eigi eftir að leggjast niður á nýjan leik, nema þá kjarn- orkustyrjöld færi allt mannkyn aftur til stein- aldarinnar. Þátttaka íslenzkrar æsku i flug- málastarfsemi á breiðum grundvelli tryggði síðar liæfa menn i liin margvislegu störf, sem flugið hefur upp á að bjóða, og ef þess er gætt að í islenzkum flugmálum starfa í dag 810 fastir starfsmenn, sézt hverja reginþýðingu það liefur að ná til æskunnar og búa vel og myndarlega að þeim unglingum, sem vilja vinna að flugstarfsemi i frístundum. Saga Flugfélags íslands hins þriðja er kunn. Saga þess hófst með stofnun Flugfélags Akur- eyrar, en það voru Akureyringar, með Vilhjálm Þór i broddi fylkingar, sem lögðu fram nauð- synlegt fé til starfseminnar. Ég hafði þá áður reynt árangurslaust að stofna flugfélag hér í Reykjavík, en mönnum var enn í of fersku minni gjaldþrot Flugfélags íslands no. I og II og fé lá því ekki laust til flugreksturs. Akureyringar voru liinsvegar all einangraðir, sérstaklega að vetrarlagi, og stopular skipa- komur þá einu samgöngumöguleikarnir. Það var því ekki óeðlilegt að leita i þessum efnum til höfuðstaðar Norðurlands, en Norð- lendingar eru jafnframt kunnir fyrir framtaks- semi og myndarskap. Hið nýstofnaða flugfélag hóf starfsemi sina 2. maí 1938 og var undirritaður í senn fram- kvæmdastjóri og flugmaður félagsins, en Björn Olsen og Gunnar Jónsson sáu um eftirlit með flugvélinni til skiptis eða þar til Brandur Tómasson núverandi yfirflugvélavirki Flug- félags íslands kom til félagsins að afloknu námi í Þýzkalandi. Fyrsta starfsárið gekk slysalaust, fjárhagsafkoman reyndist framar björtustu vonum og þar með þótti þvi slegið föstu að flug á íslandi væri alls ekki fjárhags- lega eins fráleit hugmynd og ýmsir vildu vera láta. Þótt félagið dafnaði fljótt og vel, var það dvergfyrirtæki, sem ég afhenti Erni Johnson þáverandi flugmanni og núverandi fram- kvæmdastjóra Flugfélags íslands. í hans höndum og manna hans hefur félag- ið vaxið í risafyrirtæki á íslenzka visu, sem öll þjóðin kann að meta að verðleikum. Flugfélag íslands hefur ekki aðeins verið brautryðjandi í innanlandsflugi á íslandi, held- ur hefur félagið skapað sér mikið álit vegna Grænlandsflugsins, en fullyrða má að ekkert félag hafi eins mikla reynslu i flugi á Græn- landi og Flugfélag íslands. Þá hefur félaginu tekizt að ná ágætri aðstöðu á flugleiðinni Glasgow—Kaupmannahöfn auk margra annara góðra sigra á öðrum flugleiðum. Þurrar tölur tala stundum skýru máli og skulu þvi hér birtar örfáar tölur, er sýna þróun í starfsemi félagsins frá 1947: Þá kemst farþegafjöldi Flugfélags fslands innanlands fyrst yfir tíu þúsund farþega tak- markið, eða 13.376 og milli landa voru fluttir 2.855. Alls 16.231. Árið eftir hækkar tala innan- landsfarþega upp í tæplega 24 þúsund og lieildartala farþega það ár er 26.848. Árið 1952 eru innanlandsfarþegar 32.622 og farþegatala alls 37.970. Tveim árum síðar 1954 er tala innanlandsfarþega komin upp i 46.500 og milli- landafarþegar 7.528. Alls 54.023. 1956 eru innanlandsfarþegar 54.850 og milli- landafarþegar 15.170 eða 70.020 alls. 1957, sem er eitt mesta annríkisár Flugfélags íslands hingað til, eru innanlands fluttir 60.304 farþegar og milli landa 21.028 eða alls 81.332. Heildartala farþega tvö siðustu ár er 80.400 árið 1958 og 80.766 árið 1959. Þess ber að geta, að nokkru færri farþegar hafa ferðast innanlands með flugvélum félags- ins þessi ár, en millilandaflugið hefur aukizt svo mikið að heildartala farþega er næstum hin sama. Tala farþega í millilandaflugi er tvöföld miðað við árið 1956. 1944 komu 3 ungir flugmenn frá námi í Kanada og stofnuðu þeir eigið félag, er þeir nefndu Loftleiðir og af þremenningunum mun aðalhvatamaðurinn, að stofnun félagsins, hafa verið Alfreð Elíasson, núverandi framkvæmda- stjóri þess. Að rekja sögu Loftleiða er ekki tiltækilegt hér frekar en sögu Flugfélags íslands, en þess 138 VÍSIR 50 ÁRA Afmælisblað VÍSIS
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Vísir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.