Vísir - 14.12.1960, Blaðsíða 139

TF. ÖRN. Mijndin er tekin á Akureyrarpolli.
má þó geta, aS stjórnendur félagsins áttu fyrstu
10 árin oft við mikla fjárhagsörðugleika að
etja og þvi stundum tvísýnt, hvort félaginu yrði
lífs auðið. Þessara erfiðu ára minnast stofn-
endur félagsins nú með ánægju, er hagur
félagsins stendur með hvað mestum blóma.
Félagið hefur gert það, sem vissulega er
ekki heiglum hent en þ. e. að hasla sér völl
í farþegaflugi á alþjóða markaði.
Með miklu starfi, kostnaðarsamri auglýsinga-
starfsemi erlendis, og harðfylgi í hvívetna,
hefur forráðamönnum félagsins tekizt að afla
sér mikils fjölda viðskiptavina á hinum al-
þjóðlega markaði, og er félagið nú almennt
viðurkennt fyrir góða þjónustu við farþega
og öruggan rekstur að ógleymdum hinum lágu
fargjöldum.
Við íslendingar höfum sem kunnugt er hald-
ið uppi opinberri landkynningarstarfsemi
undanfarna áratugi, en ekki tel ég ósennilegt
að fárra ára kynningarstarfsemi Loftleiða hafi
haft margföld áhrif og náð lengra. Eftirfarandi
tölur um starfsemina undanfarin ár sýna ljós-
lega hina ævintýralegu þróun félagsins:
í lok ársins 1944 hafði félagið flutt 484 far-
þega. Tíu árum síðar var farþegafjöldinn kom-
inn upp í 110611 og i árslok 1959 í um 250.000.
Þá höfðu flugvélar félagsins flogið yfir 20
miljón kílómetra á rúmlega 68 þúsund klukku-
stundum og sætakílómetrar orðnir 542 milj-
ónir. I þjónustu Loftleiða starfa beinlínis rúm-
lega 200 manns og eru eigin skrifstofur félags-
ins og aðalumboðsskrifstofur í 20 erlendum
stórborgum.
Þótt flugfélögin tvö, og þeirra starfsemi,
gnæfi að sjálfsögðu hæst í flugmálum vorum,
má ekki gleyma ýmissi annari fjölþættri starf-
semi, sem sum hver hefur grundvallarþýðingu
fyrir nútíð og framtið íslenzkra flugmála. Ég
á hér við starfsemi einstaklinga, sem starfað
hafa af dugnaði og fórnfýsi til þess að gera
hlut flugsins á íslandi sem mestan og beztan.
Ég vona að ég styggi engan, þótt ég nefni hér
fyrstan okkar þjóðkunna Björn Pálsson flug-
mann og sjúkraflugstarfsemi hans. Allur al-
menningur þekkir Björn af giftudrjúgum störf-
um hans, sem bjargað hafa hundruðum fár-
Veikra sjúklinga og borið hafa hróður hans
langt út fyrir landsteinana, en færri vita að
Björn Pálsson vann árum saman raunverulega
lagði oft sitt eigið líf í beina hættu við það
verk. Nú er að komast betri skipan á þessi mál
og væntanlega verður Björn matvinnungur í
framtíðinni.
Sjúkraflugið hefur hrifið hugi þjóðarinnar
og s. 1. ár keyptu Akureyringar af venjulegum
myndarskap tveggja hreyfla sjúkraflugvél, sem
aðallega er ætlað að starfa á Norðurlandi.
Þá hefur Björn Pálsson nýlega eignast tveggja
hreyfla sjúkraflugvél, og má segja að vænlegar
horfi nú um sjúkraflug þjóðarinnar en
nokkru sinni fyrr. Auk sjúkraflugsins má
nefna starfsemi flugskólans Þyts, sem menntað
hefur mikinn fjölda íslenzkra einka- og at-
vinnuflugmanna og jafnframt séð allmörgum
útlendingum, mestmegnis Þjóðverjum, fyrir
flugnámi. Það er mikið atriði fyrir okkur
íslendinga að eiga góðan flugskóla og það er
þvi þakkarvert, þegar einstaklingar taka sig
til um slika hluti án ríkisstyrkja, enda senni-
lega eina skólahaldið hér á landi, sem ekki
er greitt af hinu opinbera.
Karl Eiriksson flugmaður hefur veitt skól-
anum forstöðu frá upphafi og notið frábærra
starfskrafta meðeigenda sinna, flugvélvirkj-
anna Finns Björnssonar og Sigurðar Ágústs-
sonar, sem séð hafa um allt viðhald flugtækja
skólans. Á skólinn nú 9 flugvélar og hefur
4 kennurum á að skipa.
Landhelgisgæzla úr lofti er nú staðreynd
°g eru áform um allmikla aukningu á þessari
starfsemi.
Hér áður fyrr var oft reynt að benda á
gagnsemi flugvéla til slíkra gæzlustarfa og
^ér er minnistætt er ég flaug Einari Einars-
syni þáverandi slcipherra i fáein landhelgis-
^ng 1938, en flugvélin þótti eðlilega of lítil
°g óheppileg. Rétt er þó að geta þess, að þá
voru vélar eins og sú, sem nú er notuð til
landhelgisflugs, nýkomnar á markaðinn, og
við íslendingar ættum því raunverulega að
liafa a. m. k. 22ja ára reynslu í landhelgisflugi
í stað 2ja. En betra er seint en aldrei, og það
er engum vafa undirorpið að yfirmenn þessara
mála gera sér nú fyllilega grein fyrir gagn-
semi flugvéla til gæzlustarfa, og dómstólar taka
nú gildar staðarákvarðanir úr lofti, sem er
vitanlega aðalatriði.
Sildarleit úr lofti er eitt af því, sem Dr.
Alexander kom á laggirnar á árunum 1928—
31, og gaf hún svo góða raun að furðu sætti,
enda voru þá strax sett lög, sem tryggðu Flug-
félagi íslands no. II allsæmilegar og öruggar
tekjur. En svo komu uppgripa sildarár. Síldin
óð sumarlangt um allan sjó og var framsýnin
ekki meiri en svo að sjálfsagt þótti að leggja
niður síldarflugsgjaldið, sem lagt hafði verið
á liverja tunnu og mál síldar. Þar með var
að verulegu leyti kippt stoðunum undan
starfsemi félagsins og það þegar verst gegndi.
í dag gegnir öðru máli. Örn Johnson þá
flugmaður og framkvæmdastjóri Flugfélags
Akureyrar „sló í gegn“ með sildarleitarflugi
sínu sumarið 1939, og síðan hefur áhuginn
haldizt nokkuð jafn og þykir nú sjálfsagt að
hafa a. m. k. tvær 2ja hreyfla flugvélar stöð-
ugt við síldarleit allt veiðitímabilið.
Undanfarin ár hafa tveir aðilar annazt
síldarflugið, Flugskólinn Þytur og Sigurður
Ólafsson flugmaður.
Þá kem ég að þeim þætti flugsins, sem senni-
lega á eftir að hafa meiri þýðingu fyrir land
og þjóð en noklcuð annað, þeim þættinum, sem
ég bind einna mestar vonir við og á ég hér
við landgræðsluflugið.
Norskir landnámsmenn fundu fagurt land og
viði vaxið milli fjalls og fjöru, en við íslend-
ingar afkomendur þeirra, höfum síðan nálega
eytt landið á 1000 árum.
Okkur er gjarnt að telja okkur gáfaða þjóð,
en gerum okkur þó seka um vanrækslusynd,
sem af öllum menningarþjóðum mun talin
bera vott um meiri skynsemiskort en nokkuð
annað; við látum landið blása upp, eyðast
fyrir augum vorum alsjáandi.
Hvað þetta snertir, má þvi raunverulega
líkja okkur við mann, sem situr hátt i trjá-
grein og er í óða önn að saga greinina af
fast við bolinn.
Á 50 ára afmæli fluglistarinnar 1953, birtist
eftir mig grein í Morgunblaðinu. Átti ég þar
tvær óskir og önnur var sú, að okkur íslend-
ingum mætti auðnast að taka flugvélar í
stórum stíl i þjónustu landgræðslunnar til
að dreifa áburði og fræi yfir uppblásið land
í byggð og óbyggð og klæða á þann hátt landið
okkar á nýjan leik eins og andfætlingar okkar,
Ný-Sjálendingar, hafa gert með svo undra-
verðum árangri undanfarin 15—20 ár.
í dag liyllir undir að þessi ósk kunni ef til
vill að rætast og má þakka það framtakssemi
forstjóra flugskólans Þyts, sem keypt hefir
2 flugvélar með dreifingarútbúnaði, og sand-
græðslustjóra, sem fljótlega kom auga á mikil-
vægi þessa þáttar flugsins fyrir sandgræðsluna
og loks Alþingi íslendinga, sem hefur einnig
gert sér að noklíru ljóst að hér var athyglis-
vert mál á döfinni, og veitt fé til frumfram-
kvæmda.
Ég sagði „að' nokkru ljóst“, þvi ef Alþingi
og ríkisstjórn gerðu sér að fullu Ijóst hvílíka
galdra er hægt að gera með áburðar- og fræ-
dreifingu úr flugvélum yfir örfokasvæði ó-
byggðanna, hefði verið veitt tífalt fjármagn
til þessa máls í ár og sú upphæð enn tífölduð
á næstu 5 árum.
Enn mætti að sjálfsögðu nefna ýmsa fleiri
þætti flugsins og marga mæta menn í þeirri
sveit og einmitt þessvegna vegnar flugmálun-
um vel, að þar starfa margir og hæfir sér-
fræðingar, en þar sem þessari grein er ein-
ungis ætlað að stikla á þvi stærsta, læt ég
hér staðar numið og kem nú að hinnu almennu
flugmálastarfsemi, sem hefur Flugmálafélag
íslands að samnefnara.
Erlendis kveður venjulega mikið að starf-
semi flugmálafélaga eða flug„klúbba“. Starf
flugmálafélaganna er fyrst og fremst fólgið i
þvi að efla og glæða flugíþróttina, skipuleggja
starfsemi „drengja á öllum aldri“ eða frá sex
ára til sextugs í módelflugi, svifflugi og eins
starfsemi þeirra, sem eiga eða hafa aðgang að
einkaflugvélum. Flugmálafélögin sjá um að
öllum leikreglum sé fylgt í flugkeppni i hinum
ýmsu greinum flugíþróttarinnar og hafa þau
þvi með sér alþjóðasamtök, Federation
Aeronautique Internationale og varð Flugmála-
félag íslands aðili að þeim samtökum þegar
árið 1936. Öll heimsmet í flugi verður að við-
urkenna af þeirri stofnun ella eru þau ógild.
Flugmálafélag íslands var stofnað i ágúst
1936 og gengu strax í það ýmsir helztu áhrifa-
menn í islenzku þjóðlifi þeirra ára. Flugmála-
félagið kom sér fljótlega upp myndarlegri
skrifstofu, áróðursmiðstöð, þar sem „samsæris-
mennirnir“ komu saman og réðu ráðum sinum,
hvernig þröngva mætti flugmálaáhuga upp á
íslendinga. Félagið var all umsvifamikið
þessi fyrstu ár, þegar þörfin fyrir það var
mest og kveikja þurfti þann áhugaeld með
þjóðinni, sem siðar varð að miklu og stöðugu
báli. Má án efa þakka Flugmálafélagi íslands
og þeim mikla fjölda áhrifamanna, sem fylktu
sér strax í upphafi undir merki þess, hve þjóð-
in tók fluginu vinsamlega og að það raun-
verulega varð óslcabarn hennar.
Afmælisblað VlSIS
VÍSIR 50 ÁRA
139