Vísir - 07.10.1961, Blaðsíða 5

Laugardagur 7. október 1961
VÍSIR
5
í gaermorgun gekk Jörgen Jörgensen fyrrum menntamálaráðherra Dana á fund forsætisráð-
herra Bjarna Benediktssonar í ráðuneytinu. Var þessi mynd tekin við það tækifæri. Með þcim
á myndinni er Bjarne Paulson sendiherra.
Stórgjafir —
Framh. af 1. síðu.
Þjóðræknisfélags íslendinga í
Vesturhedmi.
Þá fluttu og kveðjur þeir dr.
Sigurður Sigurðsson forseti
Vísindafél. íslendinga, Sveinn
S. Einarsson verkfræðingur
varaform. Bandalags Háskóla-
manna, en hann gat útgáfu
bókarinnar „Vísindin efla alla
dáð“, og Matthías Jóhannessen
ritstjóri og gat hann um gjöf
Stúdentafélagsins í listaverki
Ásmundar, Sæmundi á selnum.
Þá talaði og formaður Stúd-
entaráðs Hörður Sigurgestsson
stud. ökon, og gat þess að stúd-
entar færðu Háskólanum fund-
arhamar að gjöf.
Þá flutti Sinfóníuhljómsveit-
in, ásamt kór og einsöngvurum,
hið tilkomumikla Hátíðarljóð
Davíðs Stefánssonar og hafði
skáldið sjálft framsögu í ljóð-
inu. Var Davíð ákaft fagnað
að flutningnum loknum. Þá
fluttu fulltrúar erlendra há-
skóla kveðjur og færðu ýmsir
Háskólanum gjafir og ávörp.
Á íslenzku mæltu þeir
Turviile-Petre frá Oxford, Próf
Dag Strömback frá Uppsölum
og próf. H. Kuhn frá Kiel.
Rektor þakkaði kveðjurnar
og árnaði hinum erlendu full-
trúum allra heilal. Að lokum
var Þjóðsöngurinn leikinn og
lauk þar með þessari virðu-
legu og hátíðlegu afmælissam-
komu Háskólans fyrri dáginn.
Að utan -
Framh a: 8 siðu
sem mælir á móti honum, en
verður þó mjög þungt á metun-
um, — og það er að mjög ólík-
legt er að hann geti náð kosn-
ingu sem forseti, og það er auð-
vitað stór galli.
Viðtal dagsins —
Frh. af 4. siðu:
— Þið hafið dvalið hérna
eitthvað frá því í gamla
daga?
— Ja, meira að segja lang
dvölum einu sinni. Við kom
um hingað til stuttrar dval-
ar sumarið 1938, sumarið áð
ur en heimsstyrjöldin skall
á, en vorum í Berlín öll
styrjaldarárin.
— Og komuð þér heim?
— Við komumst í boði
Svía til Hamborgar rétt áð-
ur en Rússar héldu innreið
sína í Berlín Þar hittum við
Lúðvík Guðmundsson, sem
kom til Þýzkalands strax að
loknu stríðinu til að komast
í samband við íslendinga og
aðstoða þá. Konan mín fékk
þá leyfi til að fara heim til
íslands með synina fimm,
þann yngsta 4 mánaða, en
elzta 13 ára. Ég sótti líka
um leyfi til að mega koma
til íslands, og Bretar vildu
fyrir sitt leyti leyfa mér að
fara, en íslenzk stjórnarvöld
voru þá eitthvað hrædd við
Þjóðverja og synjuðu mér
um dvalarleyfi. Svo ég varð
eftir þegar fjölskylda mín
' flutti heim.
— Voruð þér þá lengi einn
yðar liðs í Þýzkalandi?
— Árið eftir, þ.e. 1946,
sótti ég aftur um leyfi til að
mega koma til íslands og
fékk það að hálfu íslend-
inga. En þá hafði Bretum
snúizt hugur og neituðu mér
um fararleyfi. Ári seinna
fékk ég svo loks fararleyfi
og heimsótti mína langþráðu
fjölskyldu.
— Hvað hafði orðið um
konuna?
— Hún hafði tekið við búi
á í Kífsá í Kræklingahlíð,
skammt fyrir utan Akureyri
dg bjó þar af miklum dugn-
aði með tvær kýrt nokkur
hænsni, gæsir og kanínur.
En að höfðatölu var þó lang-
mest af rottum. Af þeim var
mýgrútur. Þetta var annars
mesta basl. Konan og strák-
arnir urðu að draga allt hey
ið heim á sjálfum sér, eða
báru það á bakinu. En þau
áttu góða nágranna er slógu
fyrir þau og hjálpuðu á
ýmsa lund.
— Hvað varð um yður
sjálfan?
— Eg gerðist smali hjá ís-
lenzka ríkinu, eða með öðr-
um orðum sauðfjárveiki-
vörður inn á Glerárdal. Bjó
þar ásamt unglingspilti, fyrst
í tjaldi, en seinna var byggð-
ur yfir okkur kofi. Þarna var
gott að vera, en nokkuð ein-
manalegt. Það kom maður
til okkar á tveggja vikna
fresti með mat og olíu. Ann-
að fólk hittum við ekki.
— Hvenær fóruð þið hjón
til Þýzkalands aftur?
— Við fórum til Kielar
haustið 1949 og höfum dval-
ið þar síðan. Eg hafði verið
ráðinn prófessor í norrænu
við Kielarháskóla 1946, en
fékk frí frá störfum, enda
allt í kalda koli eftir styrj-
öldina og erfitt að halda þar
upþi kennslu, ekki sízt vegna
húsnæðisskorts.
— Þér kennduð við aðra
háskóla áður?
— Við háskólann í Leip-
zig á árunum 1938—41, og
síðan við háskólann í Berlín
1941—45.
A-Berlín —
Framh af 9. síðu.
manns yfir borgarmörkin í
Berín þrátt fyrir alla varð-
gæzlun. og í litlu landa-
mæraþorpi heppnaðist fjölda
flótti — einn hinn söguleg-
asti sem um getur. Þar flýðu
16 fjölskyidur — alls 55
manns — eða fimmtungur
þorpsbúa. Fólk þetta flýði á
hestvögnum og staflaði upp
húsgögnum sér til varnar fyr-
ir skothríð landamæravarða.
Gömlum flíkum var vafið
um hófa hestana, svo að
skeifnaglamur leiddi ekki at-
hygli að flóttanum.
— Er ekki haskolinn í Kiei
aðal kennslustofnun í nor-
rænum fræðum í Þýzka-
landi?
— Tvímælalaust. Það var
stofnaður þar kennslustóll í
norrænum fræðum fyrir um
það bil heilli öld og ýmsir
merkir norrænufræðingar
hafa ýmist stundað þar nám
eða kennt við skólann. Sem
stendur eru ekki margir
nemendur í norrænudeild-
inni, en yfirleitt góðir nem-
endvui„m,óhn .sóm taka nám-
ið alvarlega og vænta má
mikils af. Sjálfur kenni eg
þar nútíma íslenzku öðru
hvoru. Oft læt eg nemend-
ur mína læra ferskeytlur.
Þeir eiga yfirleitt auðvelt
með að læra þær og á þann
hátt eignast þeir í senn mik-
inn orðaforða og komast í
Strompleikurinn -
Frh. af 16. s.
ið. Nú, kannski var það aldrei
til, ég skal ekki segja um það,
en samt hljóta þeir að þekkja
það, sem vita einhver skil á
sögu Reykjavíkur. Ég veit það
ekki, hvort skilningur kemst
að Brekkukotsannál — en
Strompleikur ætti frekar að
höfða til skilningsins. Mér er,
næst að halda að, Rev>iavík um !
aldamótin sé mjög fjarlægur |
heimur fyrir öllum þorra yngri!
fólks. Strompleikur gerist aftur
á móti í nútímanum. Hvar hann
gerist, ja, ætli hann gerist ekki
í Hafnarfirði (Hér grípur leik-
húsmaðurinn í og segir að hann
gerist víst í Reykjavík). Já,
jahá, það má kannski frekar
segjá, og þó, jú, það stendur
víst 'einhversstaðar skrifað þar
eins og um höfuðstaðinn sé að
ræða. Já, hann getur víst líka
gerzt í Reykjavík. Það kemur
sem sé fyrir ákaflega mikið
vandamál í leiknum, það
er vandamál skreiðarframleið-
anda. Þið ráðið, hvort þið trúið
því. En það er nú svo. Ég skal,
segja yður. að einn ágætur rit-|
lifandi tengsl við notkun og
meðferð málsins. Þessi
kennsluaðferð hefir reynzt
mér ágætlega.
— Eruð þér eini norrænu-
fræðingurinn við háskólann?
— Sem stendur, já. En
það er hugmyndin að bæta
öðrum kennara við í nor-
rænudeildina innan fárra
ára. Með því mun Kielarhá-
skóli enn auka forskot sitt
í norrænukennslu framyfir
aðra þýzka háskóla.
— Og hvað um ritstörf yð-
ar?
— Eg hefi lítið skrifað af
bókum, en þeim mun meira
af ritgerðum um íslenzk efni.
Eg hefi reynt af fremsta
megni að draga fram íslenzk-
an málstað og halda honum
uppi eftir því sem eg hefi
megnað, jafnt í ræðu sem
stjóri sem ég hitti á dögunum,
fór að þráspyrja mig um efni
leiksins, og ég sagði honum þá
þetta, að þar væri m. a. eitt
mjög alvarlegt vandamál, nefni-
lega þetta vandamál skreiðar-
framleiðanda. Jæja — hann
bara horfði á mig og það var
auðséð, að hann hreint trúði
mér ekki. Þið spyrjið um
strompinn. Já, þar er stromp-
ur, ákaflega mikill strompur
— og góður strompur. Jú, jú,
hann er miðpunkturinn í leikn-
um. Já, já.
Einn fréttamaður segir: Það
eru einmitt málaferli í gangi út
af skreiðarsölu. Er eitthvert
samband milli þess og vanda-
málsins í Strompleiknum?
— Já, það var nú það, já. Ég
hef ekki veitt því athygli. Er ,
það eitthvað mér að kenna?
Jæja. Kannski verður það líka
einhver auglýsing fyrir Þjóð-
leikhúsið.
— Eruð þér að vinna að næsta
skáldverki, skáldsögu eða leik-
riti?
— Ég hef ekkert skrifað
nokkuð lengi. Þaö er óneitan-
lega gaman að skrifa leikrit á
þessu skeiði ævinnar.
riti. Eitt það mikilverðasta
sem eg hefi skrifað er svar
mitt til prófessors Seip um
uppruna Eddukvæðanna og
hvar þau hafi verið rituð.
Þessi ritgerð mín birtist í
Acta Philologica Scandina-
vica, sem gefið er út í
K.höfn. Þar tel eg að eg ha.fi
unnið íslenzkum málslað
mest gagn.
— Bækur?
— Já, doktorsritger'ðin
mín fjallaði um íslenzka
málfræði og heitir „Das
FiiUwprt of—um in Altwest-
nordischen“. Eg varði hana
við Kielarháskóla 1928.
Nokkrum árum seinna skrif-
aði eg bókarkorn um ísland,
sem eg kallaði „ísland —
Das Heimatland der Sagas“.
Upphafið af henni eyðilagð-
ist að verulegu leyti í loft-
árás og þess vegna er hún
fágæt orðin.
— Þér hafið líka skrifað
talsvert í íslenzk rit?
— Á árunum sem eg dvaldi
hér eftir heimsstyrjöldina
síðari, fekkst eg mikið við
bæjarnafna- og örnefnarann-
sóknir og skrifaði þá nokkr-
ar ritgerðir. M .a. skrifaði
er um landeign á landnáms-
öld, en það er efni, sem eg
veit ekki til að hafi verið
krufið til mergjar áður. Eg
skrifaði auk þess um vest-
firzk örnefni, um bæjanöfn
á íslandi, um Gnúpverja-
hrepp og Hátúningamel, um
Knörrinn, um Kappa og
berserki og eitthvað fleira,
sem birtist eftir mig í riturn
hér heima.
Háskólahverfið —
Framh. af 1. siðu.
einn þeirra vera prófessor við
heimspekideild skólans. Til
stofnunarinnar skuli árlega
veita hálfa milljón króna, og
skal stofnunin árlega veita
þrem mönnum styrki til vís-
indastarfa við stofnunina, er
einnig hafi með höndum rann-
sóknir íslenzkra handrita.