Tölvumál - 01.10.1989, Blaðsíða 9

Tölvumál október 1989
Forrit sem vinnur á svipaðan hátt er
notað í Kanada við þýðingar á
veðurspám afensku yfir á frönsku.
Það ræður við 90-95% textans sem
það fær og hann er ekki yfirfarinn
eftir á. Það semforritið ræður ekki
við eru þýðendur látnir vinna. Þess
má geta að eftir aðforritið var tekið
upp entust þýðendur mun lengur í
starfi en áður!
Algengast er að skipta í einingar
eftir efnisgreinum. Fari frumtextinn
yfir 5 línur getur hann ekki orðið
þýðingareining. Hver eining er til
sem frumtexti og þýðingartexti í
sérskrám (orðasafnsskrám).
Meðan textinn er óþýddur er hann
eins í báðum skránum. Það eru svo
þýðendumir sem búa til sjálft
textasafnið um leið og þeir þýða.
Það verður auðvitað stærra og
yfirgripsmeira efdr því sem meira er
þýtt.
Ég veit ekki hve mikla vinnu þarf að
leggja í undirbúning textans áður en
hann berst til þýðingastöðvanna.
Sjálfsagt er hún heilmikil. I rauninni
er tekið mið af því að textinn eigi að
þýðast vélrænt strax þegar hann er
saminn. Þess vegna er leitast við að
staðla textann sem mest og
endurtaka sama orðalag eins og
hægter. Þetta gerir textann
auðvitað fábreyttari en ella, en
virðist EKKI koma niður á
magninu, frekar hið gagnstæða!
Undirbúningur á skrám áður en
þýðing getur hafist tekur alllangan
tíma og til verða margar og
mismunandi vinnuskrár sem síðan
verður að byggja úr endanlegar
forritsskrár. Þess vegna hentar
svona forrit best við þýðingu stórra
forrita sem eru endumýjuð
reglulega - mjög stór verkefni.
Lokaorð
Hér að framan voru taldir upp ýmsir
kostir við notkun þýðingarforrits,
svo sem hversu vel forritshlutinn
sjálfur er varinn fyrir þýðendum.
Þegar forritið er byggt (sett upp í
vinnsluhæfri gerð) koma upp afar
fáar villur sem má rekja til mistaka
þýðenda (ef nokkrar). Það helgast
af því að þýðendumir komast ekki
að til að gera villumar. Annar
kostur er notalegt umhverfi, þ.e.
uppsetning textans á skjánum, enski
textinn er alltaf fyrir hendi, útskriftir
eru fjölbrey tilegar og snyrtilega
settar upp. Forritið er líka
tiltölulega einfalt í notkun, svo að
menn eru fljótir að læra á það. Þá
má ekki gera lítið úr þeim
vinnuspamaði sem er að sjálfvirku
þýðingunum. Sjálfvirka þýðingin er
líka til hjálpar við yfirlestur því boð
birtist alls staðar í textanum þar sem
hann er frábmgðinn textanum í
orðasafninu.
Undirbúningsvinnan verður að
teljast galli á forritinu. Þar vegur þó
þungt á móti að sú vinna sparar
þýðendum samanburð á nýjum og
gömlum skrám. Þá gerir það
þýðendum stundum gramt í geði að
örlítil og saklaus breyting í enska
textanum (t.d. leiðrétting
ásláttarvillu) verður til þess að nýi
enski textinn leggst yfir þann gamla
innlenda. Við þessu er reynt að sjá
með aðgerð sem gerir kleift að
sækja gamla innlenda textann aftur
þegar verið er að þýða.
Sjálfvirka þýðingin getur stundum
verið hvimleið. Einn gallinn við
hana er að notendur geta skotið
niður texta hver fyrir öðrum. Þetta
er sérstaklega hættulegt þegar
margir nýliðar eru að þýða stök í
sömu skrá. Þó að búið sé að
leiðrétta texta vel og vandlega og
koma leiðréttingum inn í orðasafnið
er alltaf sú hætta fyrir hendi að
einhver komi á eftir í öðru staki þar
sem sömu færslur koma fyrir og
troði sinni þýðingu (verri) inn.
Síðan tekur einhver til við að
frumþýða stak og þá flæðir þar inn
allur vondi textinn úr orðasafninu en
leiðréttingamar sitja inni í einu
staki, unnar fyrir gýg. Þetta er svart
dæmi, en menn verða að vita af
þessari hættu og það er brýnt fyrir
nýjum notendum að vera varkárir
við að breyta út frá því sem stendur
í orðasafninu.
En er þá kannski enginn ávinningur
af svona forritum? Jú hiklaust. Ég
hugsa t.d. til þess með hrolli hvemig
hefði farið ef við hefðum orðið að
þýða allar skjámyndir AS/400
forritanna með SEU eða hliðstæðu
forriti sem ekki sníður textann til á
nokkum hátt og ver ekki
óþýðanlegan texta. Þess vegna held
ég að sérstök þýðingarforrit eigi
aldrei betur við en einmitt þegar
verið er að þýða forrit.
9