Vísir - 20.06.1962, Qupperneq 10

10
VISIR
Miðvikudagur 20. júní 1962.
Laudssaniband
ara
24. Iðnþing Íslendinga var
sett á Sauðárkróki í morgun af
forseta Landssambands iðnaðar-
manna, Guðmundi Halidórs-
syni, húsasmíðameistara. í
setningarræðu sinni minntist
hann þess, að 30 ár eru liðin
frá stofnun Landssambandsin
og mælti á þessa leið:
„Fyrstu tildrög að stofnun
Landssambands iðnaðarmanna
er að finna í fundargjörð Iðn-
ráðs Reykjavíkur frá 5. maí
1932. Á þeim fundi er ákveðið
að boða til þinghalds iðnaðar
manna í Reykjavík 18: jnúí n
k. Stjórn Inráðsins hafði vep
og vanda að undirbúningi þessa
þings og útbjó málaskrá, en hún
var í 7 liðum og á þessa leið
1. Sölufyrirkomulag á inn
lendri framleiðslu.
2. Skólamál — fræðslumál
3. Tollamál.
4. Iðnaðarlöggjöfin.
5. Skmulagsmál.
6.
ui
nun nýrra iðnfyrir
tækja.
7. Gjaldeyrisverzlun og iðr
aður.
Þetta fyrsta Iðnþing var sett
í Baðstofu iðnaðarmanna, Iaug-
ardaginn 18. júní 1932 af for-
manni Iðnráðs Reykjavíkur,
Helga H. Eiríkssyni, skóla-
stjóra Iðnskólans í Reykjavík.
Iðnþingsfulltrúar voru 51 frá
Akureyri, Hafnarf., Reykjavík,
Siglufirði og Vestmannaeyjum.
Á þinginu störfuðu 6 fasta-
nefndir.
Þriðjudaginn 21. júní eru svo
bornar fram og samþykktar eft-
irfarandi tillögur:
1. Þingið ákveður að stofna
Landssamband fyrir iðnaðar-
menn og kýs í því skyni bráða-
birgðastjórn, er skipuð sé 5
fulltrúum og séu þeir búsettir
í Reykjavík og Hafnarfirði.
Fulltrúar og ráðgjafar sam-
bandsstjórnarinnar í öðrum
kaupstöðum landsins séu for-
menn iðnaðarmannafélaganna,
þar sem iðnráð eru ekki til.
2. Bráðabirgðastjórnin hefur
'fullt framkvæmdavald til næsta
Iðnþings og óskorað umboð
þessa þings til að flytja mál
þess, tillögúr og áskoranir fyrir
Alþingi íslendinga og lands-
stjórn.
3. Bráðabirgðastjórnin leggi
fyrir næsta Iðnþing frumvarp
að lögum og fundarsköpum fyr-
ir skipulagsbundið samband
milli allra iðnaðarmannafélaga
og iðnfélaga (sérfélaga) á land-
inu.
4. Iðnráð, iðnaðarmannafélög
og iðnfélög á öllu landinu sendi
bráðabirgðastjórninni öll þau
mál, er þau vilja að verði lögð
fyrir næsta Iðnþing, og skal húh
sjá um, að þau verði vel og
rækilega undirbúin.
5. Bráðabirgðastjórnin kalli
saman næsta Iðnþing með hæfi-
legum fyrirvara á tímabilinu frá
5. maí til 20. júní 1933, og skal
það háð í Reykjavík. Stjórnin
kalli saman Iðnþingið eftir
sömu reglum og þetta þing hef-
ur verið boðað
í bráðabirgðastjórn fyrir
Landssambandið voru svo kosn-
ir:
Helgi H. Eiríksson, skólastj.,
Emil Jónsson, bæjarstjóri, vara-
forseti, Ásgeir Stefánsson,
húsasmíðameistari, Einar Gísla-
son, málarameistari og Þorleif-
ur Gunnarsson, bókbandsmeist-
ari.
Þetta var síðasta mál Iðn-
þingsins, en það stóð í 4 daga,
og þar með var lokið einum
Stjóm Landssambands iðnaðarmanna. Talið frá vinstri: Tómas Vigfússon húsasmíðameistari,
Vigfús Sigurðsson húsasmíðameistari, Guðmundur Halldórsson, forseti L. I. Jón Þ. Ágústs-
son málarameistari og Gunnar Bjömsson bifreiðasmíðameistari.
allra merkilegasta fundi, sem
haldinn hefur verið um mál
iðnaðar á íslandi.
STARFSEMI
LANDSSAMBANDSINS.
Strax að Iðnþingi ioknu hófst
stjórnin handa um undirbúping
fyrir næsta þing, auk þess sem
undirbúin vöru mörg og merki-
leg þingmál. Annað Iðnþing var
svo háð í Reykjavík í júlí 1933,
og sóttu það 49 fulltrúar víðs
vegar að af landinu. TiT með-
ferðar voru tekin 25 mál, sem
öll hlutu afgreiðslu.
Alþingi að koma á fót, sérstakri
deild við bankana, sem láni fé
til eflingar iðnaðinum í landinu
og taki að veði vélar og áhöld
iðnaðarmanna og verði fénu var
ið til efnis, véla og áhalda-
kaupa.“
Það er athyglisvert, að strax
við stofnun Landssambandsins
er tekið á dagskrá það mál, sem
telja verður eitt hið veiga-
mesta fyrir iðnaðinn í landinu,
lánsfjármálin. Árangur þessaraV
samþykktar kemur svo fram
tveim árum síðar með sam-
þykkt laga um Iðnlánasjóð ár-
gerðar tillögur um tekjuöflunar-
leiðir fyrir sjóðinn.
Næsta skref Landssambands-
ins í lánamálunum er svo
stofnun Iðnaðarbanl.a, en á það
mál kemst ekki verulegur
skriður, fyrr en á miðju ári
1949, en þá skipuðu Landssam-
bandið og Félag ísl. iðnrekenda
sameiginlega nefnd skv. beiðni
iðnaðarmálaráðherra til þess
að gera drög að lögum fyrir
Iðnaðarbanka. Vann nefndin
síðan að samningu frumvarps í
samvinnu við, stjórnir samtak-
anna. í desember 1951 eru svo
k)
U
Bragi Hannesson,
framkvæmdastjóri L.I.
Þegar hér er komið sögu er
Landssambandið fullmótað. Þvl
hafa verið sett lög og reglur,
og hafist er handa um lausn
mikilvægra mála.
Ekki er þess kostur að lýsa
framvindu nokkurra mála, sem
Landssambandið hefur haft með
höndum. Á öðru Iðnþingi 1933
er samþykkt svohljóðandi til-
Iaga:
„Þar sem engar lánastofnan-
ir eru til hér á landi, sem sjá
iðnstéttinni fyrir fé til iðnrekst-
urs eða til nýrra iðnfyrirtækja.
þá felur þingið sambandsstjórn
inni að skora á ríkisstjórn og
Helgi H. Eiríksson,
forseti Landsambandsins
1932—1952.
ið 1935. Sjóðurinn hlaut
25.000.00 króna framlag árlega
til 1942, en þá er framlagið
hækkað upp í kr. 65.000.00.
Árið 1946 eru sett ný lög um
sjóðinn og framlagið hækkað
upp í kr. 300.000.00. Síðan er
framlagið hækkað enn 1955
upp í 450 þús., 1957 upp í
1.450 þús. og 1960 upp í 2
millj. kr Auk þess voru sjóðn-
um útvegaðar um 20 millj..kr.
sl. ár.
Að forgöngu iðnaðarmálaráð-
herra starfar nú nefnd að endur
skoðun á Iögum um Inlánasjóð.
Er þess að vænta, að þar verði
Björgvin Fredrekssen,
forseti Landssambandsins
1952—1960.
lög um Iðnaðarbanka íslands
samþykkt á Alþingi og stofn-
fundur bankans haldinn í októ-
ber 1952. Bankinn var svo opn-
aður 25. júní 1953, en banka-
stjóri var Helgi H. Eiríksson,
fyrsti forsefl Landssambands-
ins, og nú nýlega hefur bánk-
inn fiutt starfsemi sína í nýtt,
glæsilegt eigið húsnæði í Lækj-
argötu 10 B.
IÐNFRÆÐSLA.
Annað aðalmál Landssam-
bandsins er iðnfræðsla og iðn-
skólamál. Miklar braytingar
hafa átt sér stað £ þessum mál-
um á siðustu 30 árunum og í
undirbuningi eru endurbætur í
samræmi við breyttar aðstæður
og aukna tækniþróun. Hér skal
aðeins drepið á stærstu áfang-
ana í iðnfræðslumálunum.
Hinn 1. janúar 1950 tóku
gildi lög um iðnfræðslu, þar
sem sett er á fót föst yfirstjórn
iðnfræðslunnar, Iðnfræðsiuráð.
Skal það skipað tveim meistur-
um, sem Landssamb. iðnaðar-
manna tilnefnir, tveim sveinum,
sem Alþýðusamband íslands til-
nefnir og formanni skipuðum af
ráðherra án tilnefningar.
Verkefni Iðnfræðsluráðs eru
m. a„ að annast eftirlit með
verklegu námi, staðfesta náms-
samninga, halda uppi leiðbein-
ingarstarfi úm starfsval á-
kveða lágmarkskaup iðnnema
o. fl.
Fyrsti iðnskólinn, Iðnskólinn
í Reykjavlk, var stofnsettur
1904, og rekinn af Iðnaðar-
mannafélaginu í Reykjavík, í
húsakynnum þess lengst af, þar
til ríkisvaldið og Reykjavílí
byggðu iðnskólahúsið nýja við
Skólavörðutorg, en þar hófst
kennsla í marz 1955. í kaup-
stöðunum tóku iðnskólar einnig
til starfa fyrir forgöngu iðnað-
armannafélaganna, en þeir eru
nú um 20.
Það er fyrst árið 1955, að Al-
þingi setur lög um iðnskóla, og
sameinar þennan merka þátt
fræðslukerfisins hinu almenna
fræðslukerfi. 1 lögunum er gert
ráð fyrir því, að ríkissjóður
greiði helming af stofnkostnaði
iðnskóla á móti bæjar-, sýslu-
og sveitarsjóðum hlutaðeigandi
staða. Gert er ráð fyrir því, að
iðnskólar verði dagskðlar, ef
húsnæðisskilyrði og kennslu-
kraftar leyfa, Ennfremur er
kveðið á um það, að komið
skuli á fót framhaldskennslu
við Iðnskólann í Reykjavík í
hvers konar iðnaðarstarfsemi.
Á grundvelli þessara laga
hefur verið unnið að þvi af
hálfu Landssambandsins að
koma á stofn meistaraskóla fyr-
ir iðnaðarmenn, og sér nú hylla
undir framgang þess máls.
Þess skal ennfremur getið,
að menntamálaráðherra hefur
fyrir nokkru skipað nefnd til
þess að endurskoða iðnfræðsl-
una í heild.“
ÖNNUR MÁL.
Auk þessara mála rakti for-
seti Landssambandsins fram-
vindu annarra mála," sem Iðn-
þing hafa fjallað um m. a. sýn-
ingarmála, skatta- og tolla-
mála, markaðsmála, réttinda-
mála o. fl.
Fyrsti forseti Landssam-
bands iðnaðarmanna var Helgi
H. Eiríksson skólastjóri, sem
gegndi því starfi í 20 ár. Næsti
forseti Landssambandsins var
Björgvin Frederiksen, vél-
virkjam., en núverandi forseti
er Guðmundur Halldórsson,
húsasmíðameistari.
Þess skal að lokum getið, að
nú er að koma.út Tímarit iðn-
aðarmanna, sem helgað er 30
ára afmæli Landssambandsins.
Hefst það á ávarpi iðnaðarmála-
ráðherra, dr. Bjarna Benedikts-
sonar og forseta Landssam-
bands iðnaðarmanna, Guð-
mundar Halldórssonar. Þá
skrifa I ritið ýmsir forystu-
menn iðnaðarmanna um þróun
og starf-emi helztu mála og
stofnanna iðnaðarins, Helgi H.
Eiríksson, verkfr., skrifar um
Frh. á bls. 4.

i