Vísir - 26.06.1962, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 26. júní 1962.
VISIR
Islenzkan er
kg
Undanfarið hefir dval-
izt hér á landi brezkur
háskólakennari, dr. J.
Cremona kennari í mál-
fræði rómönsku mái-
anna við Cambridgehá-
skóla og mun hann
flytja erindi um brezka
háskóla og háskólalíf í
1. kennslustofu Háskól-
ans kl. 5,30 á morgun.
Blaðamaður Vísis hitti dr.
Cremona fyrir skömmu að máli
og spjallaði við hann stutta
stund. Hann er Möltubúi að
ætt, en fæddur og uppalinn í
Róm, þar sem faðir hans starf-
aði við brezka sendiráðið. Nám
stundaði hann við Lundúnahá-
skóla og lauk þaðan doktors-
prófi 1956. Fjallaði ritgerð hans
um mállýzkur í Pyreneafjöllun-
um. Síðustu sjö árin hefur dr.
Cremona starfað sem háskóla-
kennari í Cambridge, við St.
Catharine’s College, en er nú í
ársfríi. 1 Cambridge hafa nokkr-
ir íslendingar stundað nám og
kynntist dr. Cremona þeim og
fékk áhuga á íslenzku og ís-
lenzkum efnum. Býr hann hér á
heimili Bjarna Braga Jónssonar
Mitt aðal áhugaefni eru róm-
hagfræðings.
ORÐFÆRIÐ ENDUR-
SPEGLAR ÞJÓÐHÆTTINA.
— Hafið þér kynnt yður ís-
lenzku?
— Það get ég varla sagt.
Mitt aðaláhugaefni er róm-
önsku málin og málfræði þeirra.
Til Islands kom ég fyrst og
og fremst til þess að kynnast
landi og þjóð og til þess að
hitta vini mína, sem ég hafði
kynnzt í Englandi. En það get-
ur ekki hjá því farið að maður
læri eitthvað í málinu, næstum
ósjálfrátt, þegar maður dvelst
hér .einkum þar sem tungumál
eru mitt áhuga og kjörsvið. Ég
hafði örlítið kynnt mér hljóð-
fræði íslenzkunnar og merk-
ingu orða, því sú hlið íslenzk-
unnar þykir mér mjög girnileg
til fróðleiks. Sérstaklega þykir
mér gaman að hyggja að orðum
í málinu, sem eru af samevr-
ópskum uppruna og sjá hverjar
— segir dr.
J. Cremorra,
háskóla-
kermari
í Camhridge
breytingar hafa á þeim orðið í
íslenzkunni. Þá er það einnig
gaman að veita því athygli
hvernig þjóðfélagshættirnir
endurspeglast í orðfærinu,
einkum meðal þjóða sem hafa
verið tiltölulega einangraðar
um langan aldur eins og t. d.
íslendingar. Germanir hafa haft
mikil áhrif á róönsku málin,
sem ég legg aðallega stund á,
og því er fróðlegt að kynnast
germönsku orðfæri og merking-
arfræði germönsku málanna.
Ég hefi m. a. framkvæmt nokkr-
ar rannsóknir á áhrifum gotn-
esku í Suður-Frakklandi og á
leifum germanskra áhrifa á
ýmsum svæðum á Frakklandi,
Spáni og Ítalíu.
TVÖ EYLÖND.
— Fer áhugi á rómönsku
málunum vaxandi við brezka
háskóla? . v
— Já, það má segja það.
Mjög margir leggja stund á
frönsku, en einnig eru alltaf all-
margir stúdentar sem stunda
hin önnur rómönsku málin.
Sjálfur hefi ég mikinn áhuga á
samanburðarmálfræði þessarra
mála, á því hvernig merking
w
orða, sem þýða sama í hinum
ýmsu málum, breytist og hver
þróun málanna er. Nokkuð hef-
ur verið ritað um þessi efni, en
hér er um viðamikla grein mál-
fræðinnar að ræða, og enn er
mjög margt órannsakað á því
sviði.
— Þér eruð fæddur Möltu-
búi?
— Já. Og þann tíma sem ég
hefi dvalizt hér á landi hefi ég
tekið eftir ýmsum skyldum
þáttum í fari íslendinga og
Möltubúa. Báðar eru þjóðirnar
smáar, byggja eylönd og hafa
lífsframfæri sitt helzt af sjáv-
arútvegi.
Um BREZKT
HÁSKÓLALÍF.
— Fyrirlestur yðar við há-
skólann fjallar um brezku há-
skólana. Er ekki margt um'þá
að segja?
— Fullyrða má það. í brezku
háskólalífi hefur líka ýmislegt
gerzt síðustu árin. Allmargir
nýir háskólar risa nú af grunni,
en það hefur £ för með sér
nokkur frávik frá hinum hefð-
bundna brezka háskólabrag. Ég
ætla að spjalla um það og einn-
Dr. J. Cremona.
ig ýmis vandamál varðandi nám
og kennslu, sem við eigum við
að etja í Bretlandi. Mér þykir
vænt um að fá tækifæri til þess
að flytja fyrirlestur hér við
Háskólann, en rektor Ármanni
Snævarr kynntist ég fyrst úti í
Cambridge.
Héraðsmót Sjálfstæðismanna
í sumar efna Sjálfstæðismenn I ið. Er ákveðið að halda 24 héraðs-
til héraðsmóts víðsvegar um land-1 móta víðs vegar um landið. Er á-
NÝR RAFALL í BÍLA
Nýlega boðaði umboðsmaður
Motorola Corp i Bandarikjunum,
Hörður Frímannsson, blaðamenn á
sinn fund og skýrði þeim frá ýms-
um tæknilegum nýjungum fyrir
bifreiðir sem fyrirtækið hefur kom
ið fram með í ár. Má þar helzt
nefna: Nýja tegund af rafhlöðum,
nýjar kveikjur, transistor bílatæki
með meiri tóngæðum, en þekkzt
hafa hingað til.
Þessir nýju rafalar og kveikjur
eru smíðaðar sérstaklega með það
fyrir augum að endast lengur en
samsvarandi tæki af eldri gerð,
þurfa minna viðhald og enga still-
ingu. Afleiðing af þessu er að bor-
in er lengri ábyrgð á tækjurn þess-
um en þekkzt hefir hingað til.
Nýja kveikjan er þannig, að
platínur og þéttir hverfur úr
kveikjunni en i stað þess kemur
lítið segulkerfi, sem á að endast
að minnsta kosti eins lengi og bif-
reiðin. Með þessu segulkerfi kem-
ur transistormagnari, sem lagar til
og magnar kveikjupúlsinn. Má þar
minnast á, að kveikjuspennan er
nær óháð snúningshraða vélarinn-
ar, meðan spennan frá eldri gerð
af kveikju fellur gjarna niður í
60% þegar vélin er komin á full-
an snúingshraða.
Nýi rafallinn er nefndur „Alt-
ernator“ og er £ eðli sínu þriggja
fasa ryðstraumsrafall með inn-
byggðum silicon-afriðlum. Er raf-
al þessum stjórnað frá transistor-
spennustilli, þannig að eldri gerð
af straumloku („cut out“) hverf-
ur. Við þetta hverfa allar paltínur
og hreyfanlegir rofar, þannig að
slit verður hverfandi og ekkert
þarf og ekkert er hægt að stilla i
kerfi þessu, sem e. t. v. er stærsti
kosturinn. Annar kostur við rafal
þennan er að hann hleður strax I
tómagangi vélar meðan eldri gerðir
hlaða ekki fyrr en við 20 — 40 km.
hraða. Þetta gerir það að verkum
að rafgeymir ætti alltaf að vera
fulihlaðinn eða því sem næst og
ætti því geymir að endast minnst
50% lengur en áður Jafnvel þött
geymir eða leiðslur skammhleypist
getur alternatorinn ekki brunnið.
Hann hleður bara 130% af fullri
hleðslu og bíður ekkert tjón við
það.
Þegar er farið að framleiða bif-
reiðar með alternatorum í stað
dynamóa og er spáð að innan
tveggja til þriggja ára verði allir
bandarískir bílar framleiddir með
alternatorum og transistorkveikj-
um. En nú strax er hægt að
kaupa transistorstýrðan alternator
til að skipta úr gamla kerfinu og
það meira að segja á verði sem er
lægra en samsvarandi „dýnamó-
cut out“ kerfi. Kemur alternator
þessi með öllum festingum, teikn-
ingu og leiðbeiningum um isetn-
ingu og ætti ekki að vera meira en
klukkutímaverk að skipta um
kerfi. Er viðbúið að íslenzkir bif-
reiðaeigendur, að minnsta kosti
þeir, sem búa við rafmagnsskort,
noti tækifærið og endurbæti raf-
kerfi bifreiða sinna fyrir veturinn.
kveðið að halda 24 héraðsmót á
tímabilinu frá 7. júli til 16. sept.
Á samkomum þessum munu for-
ystumenn Sjálfstæisflokksins
mæta að venju og verður síðan
skýrt frá ræðumönnum á hverjum
stað.
Þá verður á hverjum héraðsmóti
sýndur gamanleikurinn „Mótlætið
göfgar“ eftir Leonard White, sem
Valur Gislason leikari hefur þýtt
og staðhæft, eða gamanleikurinn
„Heimilisfriður" eftir Georges
Courteline £ þýðingu Árna Guðna-
sonar, magisters. Með hlutverk í
gamanleikjum þessum fara leikar-
arnir Guðrún Ásmundsdóttir, Helga
Valtýsdóttir, Rúrik Haraldsson og
Valur Gislason.
Ennfremur verður til skemmt-
unar á héraðsmótunum einsöngur
og tvísöngur. Flytjendur verða
óperusöngvararnir Guðmundur
Jónsson, Kristinn Hallssin, Sigur-
veig Hjaltested og Þórunn Ólafs-
dóttir og pianóleikaramir F. Weiss
happel og Skúli Halldórsson.
Héraðsmötin verða á þeim stöð-
um, sem hér segir:
Staðarfell, Dalasýslu 7. júlí.
Hólmavík 8. júli.
Sauðárkrókur 21. júli.
Þingeyri 28. júli.
Hella 28. júlí.
Króksfjarðarnes 29. júlí.
Laugarbakki, Vestur-Húna-
vatnssýslu 5. ágúst.
Flúðir, Árnessýslu 18. ágúst.
Patreksfjörður 18. ágúst.
Ölver, Borgarfirði 19. ágúst.
Reykjanes, ísafjarðardjúpi 19.
ágúst.
Borgarnes 25. ágúst.
Skúlagarður, Norður-Þingeyjar-
sýslu 25. ágúst.
Breiðablik, Snæfellssýslu 26.
ágúst.
Laugaborg, Eyjafirði 26. ágúst.
Siglufjörður 1. sept.
Ólafsfjörður 1. sept.
Blönduósi 2. sept.
Dalvik 2. sept.
ísafjörður 8. sept.
Kirkjubæjarklaustur 8. sept.
Bolungarvík 9. sept.
Neskaupstaður 15. sept.
Mánagarður 16. sept.
Nánar verður skýrt frá tilhögun
hvers héraðsmóts, áður en það
verður haldið.
Vöruskipta0aað-
urinn hagstæður
Vöruskiptajöfnuðurinn I síðasta
mánuði varð hagstæður um 19,4
milljónir króna. Verðmæti útfluttr-
ar vöru nam 394 milljónum en
innfluttar vörur 374.6 milljónum.
Fyrstu 5 mánuði þessa árs hefur
jöfnuðurinn þá orðið hagstæður
um samtals 167 millj. króna.
Til samanburðar er þess að geta,
að fyrstu fimm mánuði ársins 1961
varð vöruskiptajöfnuðurinn í heild
óhagstæður um 8 milljónir, þannig
að útkoman er 150 milljónum
króna hagstæðari 5 fyrstu mánuði
yfirstandandi árs.
Hoxha vill vingast
Enver Hoxha kann ekki al-
mennilega við það, að hann
skuli ekki eiga vini í V.-Evrópu.
Hann hefir sagt við frétta-
menn, að Albanía vilji fyrir alla
rnuni ná stjórnmálasambandi við
sem flestar vestrænar pjóðir og
eiga við þær góð samskipti,
bæði á sviði menningarmála og
viðskipta. Eins og nú standa sak
ir hefir Albanía aðeins stjórn-
málasamband við fjögur vest-
ræn ríki — Finnland, Frakkland,
Ital.’u og Tyrkland. Mun hann
fyrs. jg fremst vilja vingast við
Breta, og er jafnvel reiðubúinn
til að bæta þeim manntjón á
tundurspillum, sem sigldu á
tundurdufl Albana á Korfusundi
1946, en það sund er alþjóðleg
siglingaleið.
Mao Tse-tung, leiðtogi kín-
verskra kommúnista, hefir þakk
að afmæliskveðju, sem hann
fékk fyrir nokkru frá Hoxha og
árnað honum „heilla í baráttu
hans gegn heimsdrottnunarsinn-
um og endurskoðunarmönnum
(Krúsév og hans nótum).“