Vísir - 01.08.1962, Blaðsíða 6

VISIR
Miðvikutfagur 1. ágúst 1962.
Hver eru
beztu ár
ævmnar
?
Mikið hefur verið deilt
um það, hvenær menn
starfi upp á sitt bezta.
Engin endanleg niður-
staða hefur fengizt fram
undir þetta, en rann-
sóknir sem nýlega hafa
farið fram í Bandaríkj-
unum virðast benda til
að menn geri mikilvæg-
ustu hluti lífsins á aldr-
inum 30-40 ára. Virðisí
þetta sér í lagi eiga við
um hvers kyns skapandi
störf, svo sem listir og
vísindalegar rannsókn-
ir. Er þetta all ólíkt því
sem flestir héldu, en al-
gengast hefur verið að
ætla bezta tíma manns-
ins frá 40-60 ára.
Geta yngri
og eldri manna.
Það er ekki aðeins á Vest-
urlöndum, sem deilt hefur ver-
ið um þetta. Fyrir skömmu síð-
an tilkynnti talsmaður vísinda-
akademíu Sovétríkjanna að œtl
unin væri að lækka mjög aldur
þeirra sem færu með mestu
völd á sviði rannsókna. Á að
setja þau í hendur manna, sem
eru á aldrinum frá 35-40 ára.
Þessi breyting, ef hún raun-
verulega verður, getur haft mik-
il áhrif í framtíðinni, um heim
allan. Þetta er viðurkenning á
því, sem menn almennt hafa
ekki reiknað með, að maður
sem hefur hæfileika vinnur sín
mikilvægustu störf, miklu fyrr
á æfinni, en áður var reiknað
með.
. Mjög víðtækar rannsóknir á
þessu hafa farið fram að und-
anförnu, undir stjórn Dr. Har-
vey"Lehman frá Ohio University
í Bandaríkjunum. Hefur hann
rannsakað feril margra manna
úr ýmsum stéttum, sem skarað
hafa fram úr, til að geta reiknað
út hvenær þeirra starfsgeta og
sköpunargeta hafi verið mest.
Beztu störf
milli 30-40 ára.
Meðal 52 mestu efnafræðinga
heims, fann hann að af mikil-
vægustu uppgötvunum þeirra
voru 44 prósent gerð milli 30-40
ára aldurs, 33 prósent milli 20-
30, aðeins 15 milli 40-50, og
milli 50-60 ára aldurs er tal-
an komin niður í 8 prósent.
Þessar tölur eiga við mikil-
ilvægar skapamdi uppgötvanir
og afrek, og þýiða engan veginn
að mennirnir hafi ekki unnið
vel á öðrum tímum. Þá er einnig
beztu ljóð frá 20-30 ára og
stjörnufræðingar gera sína
beztu vinnu milli 40 og 50 ára.
Almenn regla.
Þessi almenna regla virðist
gilda fyrir flestar atvinnugrein
ar og störf. Flestar þeirra er
þó ekki hœgt að taka með í
tölfræðilegum útreikningum,
þar sem erfitt er að fá nægilega
greinilegar upplýsingar um
frammisöðu manna. Hinn þekkti
bandaríski hæstaréttardómari
Holmes, hafði sennilega rétt fyr
ir sér um flest fólk, er hann
sagði:
„Ef þú hefur ekki skorið nafn
þitt á dyr frægðarinnar fyrir
fertugt, er þér óhætt að leggja
hnífinn til hliðar.“
Einnig virðist ljóst að menn
afkasti meira fyrir miðjan ald-
ur. Auk þess virðist ljóst að
menn verði að byrja ungir ef
þeir ætla að komast langt. Hér
fara á eftir nöfn nokkurra af
yrkja ágæt ljóði fram undir átt
rætt. Charles Brown Séquard
gerði merkar uppgötvanir á
starfsemi hormónakirtla, þegar
hann var 75 ára og Bellini
gerði þá altaristöflu, sem
venjulega er talin hans fegursta
þegar hann var á sama aldri.
Verdi hélt áfram að semja á-
gæta tónlist fram í elli og samdi
fjögur vqrk ,sern öll eru talin
góð, þegar hann var 85 ára.
Það sem vert er að hafa í
huga að menn eldast mjög mis-
jafnlega. Sumir menn hafa elzt
minna um áttrætt, en aðrir hafa
gert um fimmtugt. Slíkir menn
hafa raunverulega verið ára-
tugum yngri á aliam hátt sem
máli skiptir, en fæðingarvott-
orð þeirra gefa tilefni til að
ætla.
Styttri námstimi.
Það er athyglisvart að athuga
að víða er nú hreyfmg uppi, um
að stytta þann tíma sem fer til
að undirbúa lífsstarfið. í Rúss-
landi er aigengt að menn fáist
við nám sitt stanzlaust og Ijúki
því þannig á mun styttri tíma
en áður tíðkaðist. Ýmsir skólar
í Bandaríkjunum eru einnig að
taka upp þriggja missera kerfi
í stað tveggja áður.
Þessi breyting hefur mikið að
segja, því að hún gerir mönnum
kleift að taka háskólapróf á
tveim árum og tveim misserum,
í stað fjögurra ára áður. Margir
eru á móti þessari breytingu og
telja að lengri tíma til að fá
nauðsynlegan þroska til að
verða nýtir borgarar. Allar lík-
ur benda þó til að í framtíðinni
verði fólk fyrr búið með mennt-
un sína og auk þess betur undir
búið undir lífið. Meðal þess sem
mun valda þessu eru nýjungar
í kennslutækni. Þetta er mjög
mikilvægt vegna þess, að þá
verður enn betur hægt að nýta
þann tíma sem geta þeirra er
mest.
Þeir byrjuðu ungii
Þegar Mozart var 8 ára
hafði hann skrifað sinfóníu
og fjórar sónötur og fjórtán
ára hafði hann skrifað tutt-
ugu sinfóníur og stuttar
óperur. — Ellefu ára gamall
var Hándel farinn að semja
tónlist fyrir guðsþjónustur
vikulega. — Mendelssohn
samdi forleikinn að Jóns-
messudraumi, þegar hann
var 17 ára. — Leibniz var
farinn að skrifa um rökfræði
og heimspeki þegar hann var
athugandi að margir deyja ung-
ir, sem hallar tölunum þeim
ungu í hag.
Sams konar rannsókn var
framkvæmd á 990 efnafræðing-
um, sem ekki höfðu náð sömu
frægð og hinir. Þetta var einn-
ig gert við 500 uppfinninga-
menn og reyndist hlutfallið
vera nokkurn veginn það sama
og fyrr getur. Ef settir eru i
einn hóp 2000 vlsindamenn á
öltum sviðum, sýnir útkoman
að þessi hópur hefur afrekað
37 prósent af sinum beztu störf
um, milli 30-40 ára. Um 20 prós
ent eru unnin frá 20-30 ára og
sama tala er fyrir aldurinn frá
40-50 ára. /
Það sem er sérlega athyglis-
vert við rannsóknir þessar, er
það að nærri því alveg sömu
tölur gilda fyrir flestar tegundir
lista og heimspeki og gilda um
vísindin. \
Tvær athyglisverðar undan-
; tekningar eru þó áberandi. —
Ljóðskáld yrkja yfirleitt sín
f jórtán ára og Burns var jafn
gamall, þegar hann fór að
semja sum af beztu ljóðum
sínum. — Michelangelo var
orðinn bezti myndhöggvari
sinna tíma þegar hann var
18 ára. — Leonardo da Vinci
var orðinn yfirburðamaður í
Iistum, tónlist og stærðfræði
þrettán ára að aldri. — Pas-
cal var viðurkenndur sem
meiri háttar stærðfræðingur
þegar hann var sautján ára.
þekktustu skáldum Englands og
aldurinn þegar þeir sömdu sitt
fyrsta merka verk: Shelly og
Tennysson 18, Byron 19, Ruskin
20, Browning21, Dickens 22 og
Shakespeare 24.
Rannsóknir dr. Lehmans virð
ast benda til að fólk komist fyrr
á hámark afreka og afkasta nú,
en fyrir 2-300 árum. Virðist það
muna um 10 árum. Þetta kann
þó að vera villandi, þar sem
samskipti og sambönd þjóða
eru svo miklu nánari og ganga
hraðar en á þeim tímum. Einnig
er miklu hægara á okkar tim-
um að sigrast á vandamálum
Viðtal dagsirts
Framh. af ÍDls. 4
son, ég, og áður nafnd Agnete
Loth. Hún hefir anmazt útgáfu
á Gísla sögu Súrssoraar og enn-
fremur gert vísindatega útgáfu
á glötuðu íslenzku handriti, þar
sem m.a. var í ein tgerð Fóst-
bræðra sögu.
— Fékk ekki safniB betra og
rýmra húsnæði fyrir raokkru?
— Jú. Fyrir nokkrum árum
flutti Árnasafn í sinn þriðja
samastað frá byrjun, var næst
áður í háskólabókastafninu og
flutti þaðan í Proviantgárden,
hús, sem raunar er Romið til
ára sinna og var upphaflega
birgðageymsla flotans á dögum
Kristjáns konungs Fjórða. í
þessu gamla húsi var allt útbúið
eftir beztu föngum og aðstæður
leyfðu, þar hefir safnáð ágæt
tæki, Ijósmyndastofu og viðgerð
arstofu, svo að heita má vel við
unandi i flesta staði. Á sama
stað er til húsa orðabók Árna
Magnússonar nefndarirmar, en
að henni vinna fjórir danskir
málfræðingar undir stjörn Ole
Widdings. Sú orðabók á að ná
yfir íslenzku fram til siðlaskipta.
Fleira þarf en fín
húsgögn.
— Jæja, hvernig lízt yður nú
á í þessum nýja handritasal hér.
Er hann nógu góður til að taka
á móti og geyma handritin úr
Árnasafni? Hefðuð þér hug á
að setjast að starfi hér?
— Þetta er ljómandi vel út-
búið. Hirzlurnar og borðin eru
eins og bezt verður á kosið, og
það er búið reglulega vel að
þeim, sem hér eiga að vinna. En
það þarf fleira til en að búa
handritunum öruggan og góðan
geymslustað með fallegum hús-
gögnum. Það þarf að ætla rlf-
lega fjárveitingu til vlsindalegra
rannsókna og prentunar. Það
var skemmtilegt að frétta, að
koma eigi á fót Handritastofnun
íslands og vonandi verður gert
vel við hana, þegar fram líða
stundir. Hún má ekki verða
sama hornrekan og Handrita-
útg. Háskólans, sem nú hefur
starfað ein sjö ár og haft aðeins
100 þús. krónur á ári til að spila
úr. Það segir sig sjálft, að ekki
verður ráðizt I stórræði með
því fjármagni. Flestar þjóðir
aðrar hafa fyrir satt, og breyta
eftir því, að stuðningur við vís-
indi borgar sig, og ekki sæm-
andi menningarþjóð að skera
slíkt fé við nögl.
sem stafa af litarhætti, sétt og j efnahag. ff flP* 3 I □ • , •
Undantekningar. C Þó að rannsóknir þessar bendi / til minnkandi starfshæfni er | / menn komast til ára ,eru marg- 3 ar undantekningar frá þeirri | reglu. Benjamln Franklín fann g upp eldingarvarann er hann var i 78 ára og Hardy hélt áfram að í rramkvæmdastjori Oss vantar framkvæ mdastjqra tii að veita l'yrirtæki voru forstöðu. Æskilegt væri, að viðkomandi gæti hafið störf um mána öarmót ágúst september. Umsóknir leggist inn á skrifstofu vora Grandagarði 43 fyrir 1. ágúst. í FISKMIÐSTÖÐIN H.F.