Vísir - 10.08.1962, Blaðsíða 13

Föstudagur 10. ágúst 1962.
VISiR
13
^^^^^^MW¥¥V¥WWWWWWWWW

Einkennileg íslandslýs
ing eftir löng kynni
Amalia Líndal: RIPPLES
FROM ICELAND. W.
W. Norton & Company
Inc., New York 1962.
Það er sannarlega engin ný-
lunda, að útlendingar riti bæk-
ur um ísland og Islendinga.
Fjöldi bóka þeirra, sem útlend-
ingar hafa ritað um heimsókn-
ir sínar til sögueyjunnar og álit
sitt á þjóðinni, sem hana byggir,
mur. vera „legíó“. Flestir höf-
undarnir eiga þó eitt sameigin-
legt — þeir hafa allir átt hér
skamma viðdvöl, sumir verið
líkastir kríunni, sem rétt tyllir
sér á stein og flýgur svo aftur.
Nokkrir hafa þó farið langferð-
ir um landið og litið það glöggu
gests auga.
Islendingar munu yfirleitt
hafa heldur litlar mætur á þeim
útlendingum, sem þykjast geta
ritað um þá heilar bækur og
dæmt þá í einu og öllu eftir
skamma dvöl. En þeim hefir
jafnan verið virt til vorkunnar,
að þeir hafa dæmt af vanþekk-
ingu.
Á s.l. vori kom hins vegar út
í Bandaríkjunum bók eftir konu
af amerískum ættum, sem verið
hefir búsett hér á landi í meira
en áratug, þvf að hún kom hing
að fyrst 1949, gift íslenzkum
manni, og hefir átt hér heima
síðan. Hún ætti að vere flest-
um hnútum kunn hér á landi,
mönnum og málefnum, en bók
hennar virðist þó á köflum gerð
af sömu yfirborðsþekkingu og
margra þeirra, er hafa ekki átt
þess kost að viða að sér gögn-
um á eins löngum tíma, vega
allt og meta af kostgæfni.
Það er rétt að taka fram strax,
að höfundurinn, frú Amalia Lín-
dal, eiginkona Baldurs Líndal
efnafræðings, talar hvarvetna
um íslendinga af vinsemd. Hún
segir líka í bókarlokin, að
fyrstu sex árin hér á landi hafi
hún Iitið á Bandaríkin sem
„heima“, en svo hafi hún
breytzt, að nú sé ísland orðið
„heima", hún sé frekar Islend-
ingur en Bandaríkjamaður. —
Mörgu vildi hún þó gjarnan geta
breytt hér, og er hún þá orðin
rétt eins og íslendingar yfirleitt,
sem sjá margan gallann og vilja
bæta hann, þótt það sé oft hæg-
ara sagt en gert.
En einkennilegar villur hafa
slæðzt inn í bókina, eins og
þegar er sagt. Það sakar ekki,
þótt talað sé um svið sem „reykt
lambshöfuð“, on einkennilegri
eru villur, sem varða húsakost
hér í Reykjavík. Á bls. 64 er
talað um einkennilegar, einlyft-
ar verzlanir „undir hvolflaga f-
búðum“, sem sé óðum að
hverfa „eftir því sem æ fleiri
þessarra sérverzlana er safnað
undir eitt þak f röð fjór- og
fimmlyftra, nýtizku bygginga“.
Mörgum mun leika forvitni á
að frétta nánar um þessi „hvolf-
laga“ hús. Þá er enn talað um
að herskálar sé enn hingað og
þangað um Reykjavík, en sem
betur fer, er það mjög ýkt.
1 sama kafla, á bls. 66, er
þessi málsgrein, sem mun vekja
íurðu margra:
„Fjölskyldan er lengstum í
eldhúsinu, en þangað er eng-
um boðið nema nánum vinum
eða ættingjum. Vistarvera þessi
er oft of lítil, til þess að fjórir
eða fimm manns komist þar fyr-
ir, en þar sem þetta er oft hlýj-
asta herbergi hússins og einnig
eldstóarherbergið (hearth room)
er það frá fornu fari samkomu-
staður fjölskyldunnar (tradition-
al gathering, place for family
activities)." Hversu víða skyldi
slík notkun eldhúsa tíökast nú
á dögum í kaupstöðum?
Margir hafa væntanlega gam-
an af þessari málsgrein, sem er
á bls. 84: „Á íslandi er um að
gera að sýnast. Maður kann að
nema staðar og rabba við
kunningja á götu, en hann
tekur aðeins ofan og gengur
hratt, ef þar er um að ræða
aðra konu en eiginkonu hans
eða ættingja. Elskendur láta eng
in svipbrigði á sér sjá, er þeir
mætast á götu því að þá grun-
ar engan neitt, en ef þau heils-
uðust með handabandi, mundi
það koma upp um samband
þeirra við allan almenning. Svo
að ef kona lætur í Ijós áhuga
fyrir manni í samkvæmi, gera
allir ráð fyrir, að hún sé að
stiga í vænginn við hann — og
sé hún íslenzk, kann það að
vera rétt (höfundur segist sjálf
hafa orðið fyrir þessu, en af aug
ljósum ástæðum var allt í lagil).
Og ef maður talar lengur en í
tvær mínútur við konu — nema
um blaðaviðtal sé að ræða —
er það áreiðanlega vegna fag-
urra augna hennar. Hann hefir
engan áhuga fyrir því, sem er
fyrir ofan augun.“
Þá vita menn það, ekki sízt
ef þeir kunna að lesa á milli
línanna.
Ekki veitist höfundi heldur
erfitt að skipta „yfirstéttinni“
(gæsalappirnar eru fengnar að
láni í bókinni) í tvennt. Þeir,
sem eru undir fertugu, fara f
síðdegisdrykkjuveizlur eða
„kokkteil-partí“, hinir, sem
komnir eru yfir fertugt, gera
það ekki! Hinir síðarnefndu
eiga oft sumarbústaði, en eru
nú farnir að leigja þá út og
bregða sér út fyrir pollinn, en
annars er heimilislíf þeirra með
íhaldsbrag, gamaldags og með
nokkrum sparnaðarblæ. Maður
hlýtur að álykta, að höfundur
fylgi heldur kokkteil-fólkinu að
málum eða hvað? Sumir hinna
síðarnefndu eru þannig, að þeir
vildu heldur bíða hel en láta sjá
sig I strætisvagni, enda hreinn
óþarfi, þar sem margir eiga tvo
bíla!
Margt fleira mætti ncfna af
þessum „gárum frá íslandi“ og
mundi lesanda þykja það ein-
kennilegur l^stur, en skal þó
^kkí-farið lengra út í þessa
sálma að-sinni. En þó má enda
á því, að höfundur hefði átt að
fá einhvern til að lesa handrit-
ið yfir, áður en það var sent
útgefanda. Höfundur nefnir að
vísu á bls. 127 nokkur dæmi
um það, hve óhjálpfúsir íslend-
ingar séu og segir þó jafnframt,
að ekki sé í rauninni um óhjálp-
fýsi að ræða heldur aðeins, að
einstaklingurinn á Islandi telji
sig geta komizt af án hjálpar
og því geti aðrir það einnig —
þeir vilja ekki njóta aðstoðar.
I sömu málsgrein nefnir höf-
undur þó einn mann, sem hún
þekkir, sem hafi jafnan verið
hjálplegur við vanfæra konu
sína, og hefðu átt að vera hæg
heimatökin hjá henni að biðja
hann ásjár. Nema eðlið hafi þá
verið farið að íslenzkast svo hjá
henni, að hún vildi enga aðstoð
þiggja. Þá eru líka villur í bók-
inni skiljanlegri.
H. P.
Handbók —
Framhald af bls. 4.
blaðamönnum í gær að kynn-
ast reynzlu eigenda af Land-
Rover bílum, bæði nýrri gerð-
inni og þeirri eldri, sem fyrst
kom hér fyrir 12 árum síðan.
Var fyrst haldið til Þorgeirs
í Gufunesi, sem kunnur er fyr-
ir gæðinga sína og var á sínum
tíma kunnur glímukappi. Hann
fékk bíl sinn um það leyti sem
hestamannamótið var haldið og
hefur þegar notað hann mikið.
Lét hann mjög vel af bílnum
og taldi hann hafa yfirburði
yfir bíla sem hann hefur áður
átt.
Síðan var haldið að Keldum
á Rangárvöllum, til hjónanna
Lýðs Skúlasonar og Jónínu
Jónsdóttur. Þau fengu einn af
fyrstu bílunum sem kom til
landsins fyrir 11 árum. Þau
hafa nú ekið bílum yfir 100
þúsund kilómetra. Nota þau
bílinn til allra venjulegra ferða,
til að flytja mjólkina og auk
þess notar frú Jónína mikið í
sambandi við starf sitt sem ljós
móðir í héraðinu.
Við spyrjum frú Jónínu hvort
hún hafi ekið lengi.
— Ég hef ekið síðan við feng
um bilinn fyrir 11 árum. Þá
hafði ég þegar verið ljósmóðir
í 11 ár og munurinn er mikill
að hafa eigin bfl.
enzt?
Hvernig hefur bfllinn
— Hann hefur reynst okkur
mjög vel. Það hefur aldrei neitt
brotnað í honum síðan við feng
um hann ,ekki svo mikið sem
fjöður. Það eina sem honum
hefur verið gert er að slípa einu
sinni ventla. Ég hef oft orðið
að ferðast í misjöfnum veðrum
og við alls kyns aðstæður, í
sambandi við starf mitt. Bíllinn
hefur aldrei brugðist mér. Hann
hefur nú verið förunautur við
að taka á móti nokkur hundr-
uð börnum. Það hefur komið til
tals að selja hann, en ég held
að ég vildi ekki sjá af honum,
jafnvel þó að ég fengi annan
nýrri í staðinn".

Kirkjan á Mosfelli
Unnið er nú að byggingu kirkj-
unnar að Mosfelli í Mosfellssveit
og hefur grunnur og plata verið
steypt. Er ætlunin að gera kirkj-
una fokhelda í haust.
Kirkja hefur ekki verið að Mos-
felli síðan 1888, en áður hafði ver-
ið þar kirkja um aldaraðir. Stefán
Þorláksson, hreppstjóri í Reykja-
dal gaf til þess eignir sínar að
sér látnum, að endurreisa kirkju
þessa.
Var efnt til verðlaunasamkeppni
um teikningu að kirkjunni og bár-
ust yfir 30 teikningar og fengu
þrjár verðlaun.
Ekki þótti nein verðlaunateikn-
inganna henta og var ákveðið að
byggja eftir teikningu Ragnars
Emilssonar húsameistara, sem
borist haf,i í keppnina. Kirkjan
verður rúmir 100 fermetrar að
stærð og rúmar um 120 manns í
sæti.
Turn verður á kirkjunni yfir kór
og skrúðhúsi. Fremst £ kirkjunni
verður söngloft og undir því for-
stofa. Verður kirkjan þrlhymd að
grunnfleti og verður kórinn £ einu
horni þríhyrningsins og skrúðhús
á bak við hann. Veggir verða stein-
steyptir, en þak, sem er allvíða-
mikið, verfður gert úr stálgrind og
klætt með kopar. Standa vonir til
að kirkjunni verði lokið eigi sfðar
en næsta sumar.
RAUFARHÖFN

Framhald af bls. 9.
Það gengur fjöllunum hærra
á Raufarhöfn, að engu sé h'k-
ara en stúlkurnar, sem valdar
eru á planið, komi £ stað lög-
regluliðs, þv£ svo vigalegar og
myndarlegar séu þær yfirleitt
flestar, sem vinna þar.
— Velur agent plansins þær
kannski eftir mjaðma- og brjóst-
máli? spyr blaðamaður ágætis-
konu, sem trakteraði á miðnæt-
urkaffi og meðlæti.
— Þær eru að minnsta kosti
valdar eftir likamsgjörvileik,
eða svo sýnist vera, segir hún.
— Hver er þessi með brúnu
augun frammi á göngunum?
— Spyrðu hana sjálfur.
Hún var á iði, eins og randa-
fluga. Væn vexti, skiptir vel
litum, hárið dökkbrúnt, dimm
augu.
— Þér heitið?
— Af hverju viljið þér fá að
vita það?
— Ég heiti Eh'sabet......
— Hvaðan?
___ Úr Ólafsvfk.
Þarna var hún loksins komin
up f hendurnar nútíma-Salkan,
sem maður hafði leitað. Hún
hlaut að finnast og vera úr
Ólafsvík.
— Stillið yður upp við dyra-
stafinn, ElfsabeL
__Rekið þá burt strákana.
Þeir hurfu á brott með sem-
ingi.
— Losið um tvo hnappa á
peysunni og slappið af.
Ljósmyndarinn var óvenju-
lengi að stilla vélina.
— Þetta er allt að koma,
Eh'sabet, bara róleg.
Hún hvíldist við dyrastafinn,
fmynd kvenlegrar hreysti:
kraftgjafi!
— Skjóttu, Kristján.
Það tókst.
©
DENZÍN var farið að ganga
til þurrðar á hraðreiðinni.
— Það er búið að loka öll-
um tönkum í þorpinu, sagði
gæi að sunnan.
Byrjað var að hringsóla á
síðustu dropunum um þorpið.
Marfnó síldaragent birtist f háu
Ijósunum.
__ Talið við lögguna. Þeir
eru sennilega á patról núna, aka
f brúnum Ford módel ’55.
Við fundum þá skammt frá
kirkjunni, f Forðaranum. Þeir
brugðu við hart og skikkuðu
einn þorpsbúa að opna BP-tanka
á stundinni. Síðan buðu þeir
okkur vinsamlega að renna við
á aðalbækistöðvunum í skóla-
húsinu. Þeir eru 3 að tölu, kná-
legir, en rólyndislegir, enda vel
þokkaðir á staðnum og sagðir
kunna starf sitt með prýði, all-
ir úr Reykjavík og bera númer-
in 38, 65 og 100. Þeir létu vel
af sumrinu, allt farið fram með
ró og spekt til þessa. Þeir gáfu
sem sagt sfldarfólkinu á Rauf-
arhöfn hegðunarvottorð af
fyrstu gráðu, enda aldrei þurft
að beita aðferðum af þriðju
gráðu á umráðasvæðinu.
Leiðin lá nú frá Raufarhöfn
til Reykjavfkur gegnum Akur-
eyri.
_ s t g r.
ífc-
U-l’.di., Llilí <1/ l l 11 í iUi 1 .! U. .11 i I i I t ( l ! i i U < < i i I i.
.i illiiiiiilLl lJ.i l niii.
< I l i i.J j. 1 i 11 U i * * i i 1