Vísir - 15.08.1962, Blaðsíða 4

VISIR
Miðvikudagur 15. ágúst 1962.
Látnir bakka,
í dag aka um götur os
vesi þessa lands yfir 20
þúsund bifreiðir og þeim
fjölgar stöðugt. Bifreiða
eftirlit ríkisins hefur því
mikilvægu hlutverki að
gegna og enginn efast
um tilverurétt þess.
Þegar minnzt á Bif-
reiðaeftirlit ríkisins, ber
hæst nafn Jóns Ólafsson
ar, en hann er fyrir
Iöngu orðinn þjóðkunn-
ur maður, fyrir starf sitt
sem forstöðumaður.
1 ágúst sl. lét Jón af starfi
sökum aldurs, en hann hefur
verið forstöðumaður Bifreiða-
eftirlitsins frá stofnun þess 1.
janúar 1928, eða yfir 34 ár.
Maður með slíka starfsreynslu
að baki hlýtur að kunna frá
mörgu að segja og heimsótti
því fréttamaður blaðsins hann
að heimili hans að Laugarnes-
vegi 61, þar sem hann býr á-
samt konu sinni Herþrúði Her-
mannsdóttur, ættaðri vestan úr
Dýrafirði.
EYFIRÐINGUR AÐ ÆTT.
Jón er Eyfirðingur að ætt,
fæddur að Stóra Dunhaga í
Skriðuhreppi, sonur hjónanna
Ólafs Jónssonar og Önnu Jóns-
dóttur. Á unga aldri fluttist
hann að Skriðu í Hörgárdal, síð
an að Dagverðartungu, en til
Akureyrar fluttist hann um
haustið 1910.
— Hvenær voru þín fyrstu
kynni að akstri, Jón?
— Það mun hafa verið
snemma, Fimmtán sextán ára
gamall réðist ég f vegavinnu
og var í henni í tvö sumur.
Vann ég í Moldhaugnahálsi í
Hörgárdal, fyrra ‘sumarið og
teð síðara í Eyjafjarðarbraut.
Pvegavinnunni lenti það í hlut
okkar strákanna að aka hest-
vögnunum og fannst mér mikið
til þess koma, enda mjög hrifinn
af hestum og hef alla tíð verið.
Við fengum fullt kaup á þess-
um aldri, enda kepptumst við
við að vera ekki á eftir körlun-
um í neinu. Á vetrum var ég í
sveit og ók þá mikið 'sleðum
á ís með hestum fyrir.
VIÐ AKSTUR
Á AKUREYRI.
— Hvenær fluttistu svo til
Akureyrar Jón?
— Það var um haustið 1910.
Og á Akureyri var ég svo þang-
að til um haustið 1914. Vann
þar sem ökumaður hjá Zophaní
asi Baldvinssyni, en síðar átti
ég eftir að vera í starfi með hon
um i Reykjavík.
— Hvers konar akstur var
það sem þú stundaðir fyrir
norðan?
— Það voru bæði fólksflutn-
ingar og vöruflutningar, nokk-
uð mikið um uppskipunarvinnu,
allt yfirleitt stuttar ferðir. Ég
vann m.a. mikið á sumrum við
akstur með hey úr hólmanum
fyrir sunnan Akureyri. Svo kom
auðvitað fyrir einstöku sinnum
að við fórum lengra t.d. með
vörur út í sveit.
— Hvernig stóð á því að þú
lagðir fyrir þig akstur Jón?
— Þá voru tækifærin ekki
svo mörg, sem manni buðust í
lífinu. Mér þótti líf og fjör í
þessu. Flestir hestanna voru
bæði fjörugir og þróttmiklir.
Við þurftum að fara á fætur
kl. 6 á morgnanna og unnum
aldrei skemur en til kl. 6 á
svo var
kvöldin og þeir voru anzi márg-
ir dagarnir sem unnið var leng
ur og margar helgarnar fóru
einungis í akstur, þá var svo
mikið um fólksflutninga, því að
mikið var af útlendingum á
Akureyri í þá daga.
— Hvert ókuð þið lengst?
— Fram að Grund þá var
vegurinn kominn þangað. Það
var þó nokkuð mikið ekið með
Norðmenn af síldarskipunum
þangað..
— Hvernig vegur var þetta?
— Það er ekki hægt að segja
annað en, að hann hafi verið
nokkuð góður. Ég þekkti þenn-
an veg vel því ég hafði unnið
við viðhald á honum.
BÍLL
MEÐ KERTALJÓS.
— Er þér einhver sérstakur
vagn minnisstæður frá þessum
tíma?
— Einna minnisstæðastur
finnst mér vagn er var lokaður
sex farþega vagn er tveimur
hestum var beitt fyrir. Það voru
til tveir svona vagnar á Akur-
eyri, hinn átti Jósep Jónsson,
faðir Jóhannesar, glímukappa.
Þeir Zophanías og Jósep voru
stærstu vagneigendurnir á Ak-
ureyri í þá daga. Þennan stóra
sex manna vagn keypti Hannes
Hafstein fyrir Zophanías og
mun hann hafa kostað 1700 kr.
— Og fyrsti bíllinn sem þú
hefur séð, hefur auðvitað verið
Grundarbíllinn.
— Já, satt er það. Hann kom
til landsins 1907 og ökumaður
hans var Jón heitinn Sigurðs-
son. Bilinn sá ég aðeins tilsýnd
ar, en hins vegar á ég góða
skrifaða lýsingu af honum.
— Lýstu honum lítið eitt?
— Bíllinn var keyptur notað-
ur hingað frá Vestur-Þýzka-
landi og var af N. A. C. gerð.
Hann var áður í eign súkkulaði-
verksmiðju. Hér var hann aldrei
meira notaður, en í tvö sumur
og sendur út það þriðja. Hann
gat fartað, eins og það hét á
þeirra tíma máli, eina tuttugu
kílómetra. — Stýrisútbúnaður
hans var mjög svipaður og nú
þekkist. Steinolíuluktir voru
Jón Ólafsson.
búið
framan á honum. Á yfirbygg-
ingu hans voru kertaljósaluktir,
sem voru ekkert notaðar hér.
Annars má skjóta því hér inn,
fyrst að ég minnist á kerta-
ljósaluktir að á hestvögnunum
þekktist það nokkuð að nota
kertaljósaluktir. Ekki er hægt
að segja að þær hafi verið not-
aðar til þess að lýsa upp veg-
inn framundan, heldur vegfar-
endum til glöggvunar. Op var á
báðum hliðum bílsins, en með
honum fylgdu segldúkar, er
mátti setja fyrir, en þeir náðu
bílstjóra aðeins í mittishæð.
Meðan bíllinn var hér voru
segldúkar þessir ekkert notað-
ið. Bíll þessi eyddi mjög miklu,
eða 18 lítrum á 100 km.
ÁRSLAUN 200 KRÓNUR.
— Hvað fenguð þið há mán-
aðarlaun fyrir akstur á Akur-
eyri?
— Árslaun voru 200 kr. Og
þegar bezt gerðist fóru þau upp
í 220 kr.
— Hvenær kom svo fyrsti
bíllinn til Akureyrar?
— Það var Ford-bíll, sem
kom um vorið 1914 og annar
kom svo stuttu síðar. Eigandi
þessa fyrsta bíls var Rögnvald-
ur Snorrason, kaupmaður og bíl
stjóri á honum var Jón Espolín.
En bíllinn, sem síðar kom átti
Zóphanías. Mér verður koma
þess bíls lengi minnisstæð. Þeir
komu fjórir saman og þrír fóru
til Bifreiðafélags Reykjavíkur,
einn þessara vagna var síðar
kallaður bæjarvagn, vegna
þess að hann fór aldrei út fyrir
bæinn. Meðan að skipið lá í
höfninni á Akureyri greip mig
mikil löngun til þess að fara
suður og læra á bfl, var ég ráð
inn suður I gegnum Jón Sig-
mundsson.
— Hvenær fórstu svo suður?
— Suður fór ég svo um haust
ið eða nánar tiltekið í septem-
ber. Þá var ég búinn að ráða
mig hjá Bifreiðafélagi Reykja-
víkur, er þá hafði aðsetur f
Ljósm. Vísir, B. G.
skúrum, þar sem nú er Vonar-
str. 10 eða Oddfellowhúsið. En
þegar ég kom suður varð ég fyr
ir miklum vonbrigðum. Á með-
an ég var á leiðinni suður hafði
verið sent skeyti til Akureyrar
og sagt að féíagið væri orðið
gjaldþrota og þvi yrði ekkert
úr virínunni. Viku eftir að ég
kom réði ég mig hjá Sigurði
Jónssyni í Görðum og vann hjá
honuu við ýmiss konar vinnu. 1
janúarmánuði hélt svo Bifreiða
félagið námskeið fyrir öku-
mannsefni, en þá hafði félagið
nýverið endurvakið og hét Bif-
reiðafélag Reykjavíkur 1915.
— Þurftuð þið þá ekki að
greiða fyrir þessi námskeið,
eins og nú tíðkast?
— Jú, og ég held að ég muni
aldrei gleyma kostriaðinum. —
Fyrir námskeiðið greiddum
við heilar 100 kr. en það var
nákvæmlega jafn mikið og ég
réði mig upp á hjá Sigurði all-
an veturinn. En þetta bjargað-
ist aílt, þvf Sigurður var svo al-
mennilegur að greiða mér helm
ingi hærra kaup en um var
samið.
— Hvað geturðu svo sagt
mér frá þessum námskeiðum?
— Mig minnir að við hefðum
verið sjö og kennarinn Jón Sig-
mundsson. Af þeim eru nú þrír
á lífi auk mín, Egill Vilhjálms-
son, Magnús Skaftfeld og
Framhald á bls. 13.
Fyrsti bfll Jóns, sem hann seldi svo Steindóri og varð það einnig hans fyrsti blli. Bíllinn tók
1000 kg. af Iaxi og kostaði 1700 kr.
v/ð Jón Ólafsson, fyrrv.
forstöðumann Bifreiða-
eftirlifsins