Vísir - 28.08.1962, Blaðsíða 6

6
Þriðjudagur 28. ágúst 1962.
Launmorðinginn
Fróðleg mynd aí aðferðum
Rússa í kalda str'iðinu
er getið, því að hann var Kreml
verjum einnig mikill þyrnir i
augum. Hann var látinn fá fals-
að vegabréf, var í skyndi gerð-
ur að vestur-þýzkum borgara,
og síðan hélt hann til Vestur-
Þýzkalands. Þar fór allt eins og
til var ætlazt, Stasjinsky komst
í færi við Rebet og beitti blá-
sýrubyssunni, sem reyndist eins
og gert var ráð fyrir. Sá úr-
skurður var upp kveðinn, að
Rebet hefði látizt af hiartabil-
un.
flýði til Vestur-Þýzkalancs
1947, til þess að reyna að út-
vega hjálp með einhverju móti.
Fór hann hvað eftir annað á
fund hersveita sinna og færði
þeim fé, jvo að hægt væri að
halda baráttunni áfram, en
1950 létu Rússar loks til skar-
ar skríða. Tókst þeim þa loks
að uppræta skærusveitirnar. —
Maðurinn, sem Stalin sendi
fram til að gera þetta, var um
þær mundir æðsti kommúnist-
inn í Ukrainu. Hann heitir Nik-
ita S. Krúsév.
Sjálfstæðishreyfing Ukrainu-
manna var þó ekki úr sögunni,
því að þeir, sem tekizt hafði
að flýja vestur fyrir járntjald-
ið — og þeir voru allmargir —
þundust samtökum um að halda
baráttunni áfram. Foringi þeirra
var Stefan Bandera.
framt lýsti hann yfir, að Ukra-
ina væri sjálfstætt og óháð ríki.
Nazistar voru hins vegar ekki
alveg á að viðurkenna þetta
sjálfstæðisbrölt Bandera Þjóð-
verjdr voru yfirþjóð, og þeir
gerðu ráð fy;.., að hafa ráð svo
að segja alls heimsins í hendi
sér, þegar Rússar hefðu verið
að velli lagðir.
Þegar Þjóðverjar snerust
þannig í málinu, gaf Bandera
mönnum sínum skipun um, að
þeir skyldu hefja skæruhernað
gegn hersveitum Þjóðverja. Það
bakaði Þjóðverjum nokkur
vandræði, og þeir ákváðu að
ná Bandera á vald sitt. Þeir
buðu honum að koma á fund
til viðræðna um málefni Ukra-
inu. Bandera uggði ekki að sér,
var tekinn höndum og sendur
rakleiðis í fangabúðirnar í
Sachsenhausen.
Nú hefir loks tekizt að
upplýsa morð á tveim
foringjum landflótta
Ukrainumanna, sem báð
ir voru drepnir í Vestur-
Þýzkalandi, annar 1957
og hinn 1959.
Það var flugmaður rússnesku
leynilögreglunnar, sem morð
þessi framdi, og hann hefir
sjálfur gefið sig fram við lög-
reglu Vestur-Þýzkalands. Eru
nokkrir mánuðir síðan, og hefir
hann á því tímabili gefið marg-
víslegar upplýsingar um starfs-
aðferðir rússnesku lögreglunn-
ar og ýmsa sendimenn hennar
1 vestrænum löndum. Maður
þessi heitir Bogdan Nikolae-
vitsj Stasjinsky, er 30 ára og
hefir árum saman verið í leyni-
lögreglunni rússnesku. Hann
var sendur gagngert til Vestur-
Þýzkalands 1957 til að vinna
á prófessor Lev Rebet, sem var
einn helzti foringi ukrainskra
sjálfstæðismanna, en síðan var
honum falið að myrða Stefan
Bandera, og það gerði hann
tveim árum síðar, 15. okt.
1959.
Fjögur
banatilræðl.
Hann taldi nauðsynlegt að
taka upp annað nafn og íbú-
arnir f fjölbýlishúsi því, sem
hann bjó í ásamt konu sinni
og þrem börnum í Miinchen,
vissu ekki annað en að hann
héti Stefan Robel. Hann varð
að vera mjög var um sig, og
fjórum sinnum var honum sýnt
banatilræði, svo að hann út-
vegaði sér lífverði, og þeir
fylgdu honum hvert sem hann
fór, en skildu jafnan við hann
úti fyrir húsinu, sem hann bjó
f. Þar innan veggja var talið.
að honum mundi vera óhætt.
En svo var ekki, því að 15.
október 1959, þegar hann kom
heim og skildi við lífverðina
úti fyrir húsinu, beið flugmað-
ur hans í stigagángi hússins.
Maðurinn gekk í veg fyrir Band
era, miðaði á hann skammbyssu
og hleypti af. Byssan var ekki
hlaðin venjulegum kúlum, hún
var hlaðin blásýru, sem hún
spýtti úr sér af slíku afli, að
Hún gekk gegnum húðina á
Bandera, og hann var þegar
dauður.
Lögreglan í Miinchen lét
kryfja líkið, og fannst þá blá-
sýra í þvf, en yfirvöldin héldu,
að um sjálfsmorð væri að ræða.
Ukrainumenn voru ekki trúaðir
á það, því að þeir þóttust viss-
ir um, að Kremlverjar hefðu
verið að verki. En allar sannan-
ir skorti.
Það var ekki fyrr en sl. vet-
ur, meira en tveim árum eftir
morðið á Bandera, að menn
komust að hinu sanna í máli
hans. Og það voru ekki eftir-
grennslanir lögreglunnar, sem
leiddu til þess, að menn urðu
einhvers vísari. Það var sjálfur
morðinginn, sem kom á fund
lögreglunnar í Vestur-Þýzka-
landi og sagði henni allt af
létta.
Morðinginn kvaðst heita
Stasjinsky, eins og þegar er
sagt, og hann skýrði mectel
annars frá því, að hann hefði
verið fimm ár á njósnaraskóla
í Moskvu, áður en hann var tal-
inn orðinn svo fær, að hægt
væri að fela honum mikilvæg
verkefni. Þegar hann var skrif-
aður úr skólanum, var honum
tilkynnt, að honum yrði falið
það verkefni að vinna á Stefan
Bandera, sem Rússum fannst
maður óþarfur í meira lagi.
Kveður við
annan tón.
En skömmu síðar kvað við
annan tón hjá Þjóðverjum. AU-
ar þeirra fyrirætlanir höfðu mis
tekizt. Þeim hafði ekki tekizt
að greiða Rússum rothögg, og
með aðstoð bandamanna sinna
höfðu Rússar meira að segja
snúið vörn f sókn. Vorið 1944
Bandera.
Alla tlð
uppreistarmaður.
Segja má, að Bandera hafi
verið uppreistarmaður alla ævi.
Hann hafði drukkið í sig ást á
þjóð sinni, sem skipt var milli
Rússlands, Póllands og Rúm-
eníu, með móðurmjólkinni, og
hann var enn f menntaskóla,
þegar hann gekk í leynifélag,
sem barðist fyrir sjálfstæði
Ukrainumanna. Fátt segir af
föður hans, sem var kaþólskur
prestur, en gera má ráð fyrir,
að hann hafi haft mikil áhrif
á skoðanir sonarins.
Bandera var fæddur í þeim
hluta Ukrainu, sem komst und-
ir stjórn Pólverja að lokinni
fyrri heimsstyrjöldinni (hann
var fæddur 1909), en þar voru
Ukrainumenn grátt leiknir eins
og f Rússlandi. Var farið litlu
betur, með þá en Gyðinga. —
Loks sauð upp úr 1934, því að
þá myrtu Ukrainumenn innan-
ríkisráðherrann pólska, Bronis-
lav Pieratski. Morðingjarnir
voru handteknir, þrfr talsins, og
allir dæmdir til dauða, en dóm-
inum var breytt í ævilangt fang
elsi, þvf að málið vakti svo
mikla ólgu í austurhéruðum Pól
lands, þar sem Ukrainumenn
eru fjölmennir, að óttast var,
að uppreist yrði gerð ella. Einn
þessara þriggja var Stefan
Bandera.
Stasjinsky hlaut mikið lof fyr
ir að hafa unnið þetta verk, og
honum var tilkynnt, að það
hefði verið svo mikilvægt, að
hann hefði verið sæmdur heið-
ursmerki rauða fánans af sjálf-
v um yfirmanni leynilögreglunn-
ar. Síðan beið hann færis til að
koma blásýruskoti á Bandera,
en hann varð að bíða lengi, áð-
ur en það tókst. En er hann
hafði lokið því verkefni, hélt
hann til Austur-Berlínar. með-
an mestu lætin voru að líða
Hvers vegna gaf
hann sig fram?
Margir hafa spurt þeirrar
spurningar, hvers vegna Stasj-
insky hafi gefið sig fram, úr
því að hann var kominn austur
fyrir járntjaldið, þar sem hon-
um hlaut að vera óhrett fyrir
lögreglu Vestur-Þýzkalands. —
Hann hefir sjálfur svaráð þessu
á þá leið, að hann hafi brotið
af sér gagnvart yfirboðurum
sínum með því að ganga að
eiga austur-þýzka stúlku, en þó
var þeim ekki stíað i sundur.
Þau fóru til Moskvu, og þegar
hún varð vanfær, fékk hún að
fara til foreldra sinna í Austur-
Berlín til að ala barnið og mað-
ur hennar fékk að fara með
henni.
En barnið var lasburða og dó
8. ágúst. Þá gat kona Stasjin-
skys loks talið hann á að segja
skilið við fortíðina og fara vest
ur fyrir tjaldið. Þau fóru úr
Austur-Berlín rétt áður en
kommúnistar fóru að hlaða múr
smánarinnar.
Stasjinsky hefir játað á sig
Stasjinsky.
var svo illa komið fyrir Þjóð-
verjum, að þeir neyddust til að
leita liðveizlu hjá Bandera. Þeir
fóru til hans í fangabúðirnar
og spurðu hann, hvort hann
vildi nú ekki reyna að fá Ukra-
inumenn til að berjast gegn
framsæknum herum kommún-
ista.
Bandera stofnaði höfuðstöðv-
ar sínar í Berlín og hét á landa
sína að berjast nú af alefli
gegn kommúnistum. En allt
kom fyrir ekki, sókn þeirra
varð ekki stöðvuð. Ukrainu-
menn gáfust þó ekki upp, þvi
að oft hafa þeir séð hann svart-
an, og um skeið börðust þeir
bæði gegn Rússum og Þjóðverj
um f von um að geta skapað sér
ríki í glundroðanum undir
stríðslokin.
Barizt við
báða aðiia.
Þegar Hitler og Stalin skiptu
Póllandi milli sfn 1939, var
Bandera í fangelsi f þeim hluta
Póllands, sem kom f hlut Þjóð-
verja. Þeir létu hann lausan, en
hann hófst þegar handa um að
athuga, hvað hann gæti gert til
að berjast fyrir sjálfstæði Ukra-
inu. Hann fór á laun inn í
Rússland og tók til óspilltra
málanna við að skipuleggja and
spyrnu gegn stjórninni í Kreml.
Tíepum tveim árum síðar réð
ust Þjóðverjar á Rússa, og þá
lét Bandera sveitir sfnar herja
á Rússa á undanhaldinu. Jafn-
tvö morð í Vestur-Þýzkalandi .
og það táknar, að hann mun j
verða dæmdur f ævilangt fang- ,
elsi. Hvers vegna hefir hann þá ’
gefið sig fram, er hann á þetta >
yfir höfði sér? Lögregla Vest- )
ur-Þýzkalands sér enga aðra |
skýringu á því en þá, að eitt- .
hvað enn verra hefði beðið, ef [
hann hefði verið um kyrrt fyr- 1
ir austan. i
Krúsév sendur
fram að lokum.
Bandera hafði um skeið um
100,000 manna lið undir stjórn
sinni, einkum Ukrainumenn og
Hvft-Rússa, og þeir hopuðu um
síðir upp í Karpatafjöll, þar
sem þeir höfðust við, meðan
herir Rússa brunuðu vestur á
bóginn. Baráttunni var haldið
áfram árum sáman, en Bandera
Hann æfði
sig fyrst.
En fyrst átti hann að ganga
undir eins konar próf. Honum
var falið að æfa sig fyrst á því
að myrða Lev Rebet, sem fyrr
VSIR
rprsvik —
Framhald af bls. 4.
verið potturinn og pannan í þess
ari fjársvikakeðju. Segist Baden
hoff hafa verið eins og verkfæri
f höndum lögfræðingsins, sem
hafi notað sér erfiðieika hans og
dregið sér stóran hluta þessa
fjár. Ekki leggja menn þó al-
mennt trúnað á þetta, heldur er
talið að allt féð hafi farið til að
greiða sýningarhallann.
Persónulega hefur Badenhoff
lifað fábreyttu lífi og .virðist
jafnvel hafa verið sparsamur.
Hann hefur ekki eytt fénu f sjálf
an sig eða fjölskyldu sfna.
BJfefur það nú verið rifjað upp
JLJL að þessi mikilsvirti fram-
kvæmdastjóri var fyrir nærri 30
árum dæmdur fyrir fjársvik og
skjalafals. Það gerðist árið 1936.
Þá starfrækti hann auglýsinga-
stofu og safnaði m.a. auglýsing-
um fyrir blað dönsku barnahjálp
arinnar ,,Lillebror“. Hann þótti
mjög duglegur að safna auglýs-
ingum, en gallinn var aðeins sá
að peningarnir fyrir auglýsing-
arnar komu aldrei inn.
Á stríðsárunum vann hann sér
álit fyrir starf í dönsku neðan-
jarðarhreyfingunni. Tókst hon-
um þá m.a. aó kaupa líf 12
danskra manna, sem Gestapo
hafði náð taki á.
Eftir stríðið tók hann brátt
að sinna sýningarmálum og var
álitið að hann stæði vel í stöðu
sinni. Meðal starfsmanna sinna
var hann mjög vinsæll.
En þegar hann var nú spurð-
ur, hvað skuld til ensks fyrir-
tækis væri mikil, svaraði hann:
— Ég man ekki hvort það er 2y2
milljón króna eða 4y2 milljón.
Myndsjá —
Framhald af bls.' 3.
þungun stendur. Flestum heil-
brigðisyfirvöldum hefur borið
saman um að þær ætti að
leyfa, en lögin íeyfa það víðast
hvar ekki, nema nauðsynlegt
sé til að bjarga lífi móðurinnar.
Því er ekki til að dreifa í
þessu tilfelli.
Eitt af hörmulegustu afleið-
ingum þessa lyfs er það, að
belgisk móðir ákvað að myrða
vanskapað barn sitt. Lét .hún
barnið drekka of stóran
skammt af sterku svefnmeðali,
sem varð þess bani. Henni hef-
ur nú verið varpað í fangelsi
ásakaðri um morð, og einnig
fjölskyldu hennar, sem vissi um
þetta. Þar að auki hefur lækn-
ir hennar verið fangelsaður. —
Hvar endar þessi harmleikur?
Þorir einhver okkar að dæma
hina örvæntingarfullu móður?
Hver þorir að kasta fyrsta stein
inum?
M utan —
Framhald af bls. 8.
sjálfsmorð. Af þesspm 20 voru
15 fallegar konur.
Og allir þeir sem Simons átti
tal af, varðandi rannskónir sín
ar komust að þessari sömu niður
stöðu, urðu sammála um einn
hlut:
Fegurð getur jafnt verið til
bölvunar sem blessunar.
Itípféi ðg IBE
Skoðanakönnun í Svíþjóð hefur
leitt í ljós, að 40 af hundraði
sænsku þjóðarinnar telja æskilega
aðild Svíþjóðar af Efnahagsbanda-
lagi Evrópu.
Könnunin fór fram á vegum stofn
unarinnar Svenska intutet för
opinionsundersökelse.
L i