Vísir - 24.09.1962, Blaðsíða 4

VISIR
Mánudagur 24. september 1962.
A Dri Sigurður
A Þórarinsson
A jurðfræðingur
A segir fró
A viðfnngs-
A efnunt ffró
A yfirstundundi
A sumri
— Það er í mörgu að
snúast, sagði dr. Sigurð-
ur Þórarinsson jarðfræð
ingur, þegar fréttamað-
ur Vísis innti hann eftir
viðfangsefnum og rann-
sóknum frá yfirstand-
andi sumri. - Og þó ligg
ur ekkert eftir mann,
sumarið fer að mestu í
snatt.
— Hvers konar snatt?
— Er mikið um það að þeir
ferðist til íslands?
— Já, og er alltaf að auk-
ast. Aldrei meir en í sumar.
Það er orðinn draumur margra
jarðfræðinga hvar sem þeir eru
á jarðkringlunni að komast
einhvern tíma til íslands. Eftir
að fíugsamgöngur auðvelduðu
ferðir til íslands, hafa margir
getað látið þennan draum sinn
rætast. I þeim hóp eru margir
ágætir fræðimenn, jafnvel
heimskunnir vísindamenn, sem
dvalizt hafa hér lengur eðá
skemur. Meðal jarðfræðinga
sem heimsóttu ísland í sumar
eru Danir, Frakkar, Banda-
rikjamenn, Bretar, Norðmenn,
Svíar, Hollendingar og Þjóð-
verjar, en við höfum einnig
fengið heimsóknir jarðfræðinga
í sumar, frá jafnfjarlægum
löndum sem Perú, Japan og
Ástralíu.
Leiðbeiningastarf.
— Verður þú að annast mót-
töku þessara útlendu jarðfræð-
inga, sem gista vilja ísland?
— Ekki veit ég hvort ég er
beinlínis skyldur til að gera
þetta, en eðlilega lendir þetta
að allmiklu leyti á mér sem
þeim, leggja á ráðin með ferða-
lög og aðstoða þá við að kom-
ast þangað sem þeir ætla og
vilja.
Fyrir utan þefta berast ó-
teljandi fyrirspumir, ýmist til
okkar sjálfra, eða sem vísað er
til okkar hér á safninu, þar sem
beðið er um margs konar upp-
lýsingar varðandi jarðfræði ís-
Iands, beðið um greinar í jarð-
fræðirit eða alfræðibækur, jarð-
fræðikort, myndir, sýnishorn af
íslenzkum steinum, bækur og
fleira. Allt er þetta tímafrekt,
en gæti verið mikilvægt f ýms-
um tilfellum ef maður hefði
nógan tíma til að sinna því.
Náttúrugripasafnið gæti þannig
komið sér upp merkilegu steina
safni vfðs vegar að úr heimin-
um með því að skiptast á
steinum við steinasafnara eða
jarðfræðinga í fjarlægum Iönd-
um.
Skipzt á steinum og bókum.
— Höfum við nokkuð upp á
að bjóða í slíkum skiptum?
— Já, og ekki svo lítið.
Steingerfingarnir frá Brjáns-
læk og geislasteinamir frá
Teigarhorni eru nokkuð sem
hvert náttúrugripasafn á jörð-
forstöðumanni Jarðfræðideildarinni getur verið stolt af að eiga
Náttúrugripasafnsins. Margir
þessara útlendu jarðfræðinga
skrifa hingað heim áður en þeir
koma, sumir skrifa mér persónu
lega, aðrir skrifa ráðuneytunum
eða opinberum stofnunum og
biðja um hvers konar upplýs-
ingar og ráð. Mörg þessara
og sýna. En það er nú einhvern
veginn þannig, að við höfum
alltof lítinn tíma til að sinna
þessu og svo er heldur ekkert
pláss fyrir steinasafn í húsa-
kynnum Náttúrugripasafnsins
eins og sakir standa, þótt við
fegnir vildum koma því upp..

Dr. Sigurður Þórarinsson.
vfir ÞÖRSMORK
— Allt mögulegt, stundum
líka ómögulegt. Sumrin fara, að
miklu leyti í skriftir, skrifa
bréf — svara bréfum, og svo
f að sýsla með útlenda jarð-
fræðinga sem hingað koma.
bréfa eru mér fengin í hendur
til fyrirgreiðslu og svars. Þetta
krefst allt tíma og vinnu. En
svo þegar þessir ágætu menn
koma til landsins verður ekki
hjá því komizt að taka á móti
Meiri árangur hafa skipti á
jarðfræði- og náttúrufræðiritum
borið. Við höfum eignazt mik-
ið af erlendum vísindaritum og
jarðfræði tímaritum í þvílíkum
skiptum, en þau eru líka rúm-
frek.
Allt þetta krefst bréfaskrifta
víðs vegar um heim. Hérna er
t .d. bréf sem ég fékk nýlega
sunnan frá Addis Abeba. Um-
slagið var með sorgarrönd og
bréfið sjálft með enn breiðari
sorgarrönd. Hvers konar sorg-
arboðskap er verið að flytja
mér, hugsaði ég. En bréfið
reyndist vera frá venjulegri
jarðfræðistofnun sem vildi
skipta á tfmaritum. Sorgarrönd-
in mun hafa verið vegna dauða
keisaradrottningarinnar.
Kerfisbundnar rann-
sóknir á Vatnajökli.
— Þú hefur verið eitthvað á
ferðalögum um landið f sumar,
þrátt fyrir annríki hér í Reykja
vík?
— Skömmu eftir að alþjóða-
móti náttúrufræðinga lauk hér
í sumar fór ég í 13 daga ferð
með sænskum jarðfræðingum
og einkum þýzkum norður
Sprengisand og suður Kjöl.
Áður hafði ég ásamt Magn-
úsi Jóhannssyni haft stjórn
jöklaleiðangurs til Grímsvatna
á hendi. Við gerðum þar nauð-
synlegar mælingar og athugan-
ir, en þær þyrfti nauðsynlega
að auka til muna og koma upp
kerfisbundnum mælingum á
vestanverðum Vatnajökli, með
væntanlegar virkjunarfram-
kvæmdir f huga. Ég hef góða
von um að raforkumálastjómin
muni beita sér fyrir þeim í
framtíðinni.
Askja.
— Eitthvað hefurðu líka
sinnt Öskju í sumar?
— Jú, ég er búinn að fara
þangað þrisvar frá því í vor. Nú
síðast var ég þar í eina viku
við yfirlitsathuganir í sambandi
við öskjugosið frá þvf í fyrra.
— Þú ert að vinna að bók
um Öskju?
— Já, ég hef verið beðinrr
að taka að mér útgáfu á alþýð-
legri bók um Öskju fyrir Al-
menna bókafélagið, sem jafn-
framt verður myndabók, eink-
um af gosinu í fyrra.
— Það á með öðrum orðum,
ekki að verða vísindarit?
— Nei. Sennilegt er reyndar
að seinna verði gefið út jarð-
fræðilegt vísindarit um Dyngju-
fjallasvæðið í heild, en það
verð ekki ég, sem skrifa það
nema þá að litlu leyti. Það
verður dr. Guðmundur Sig-
valdason jarðefna- og berg-
fræðingur, sem um þessar
mundir leggjur mikla áherzlu
á að rannsaka allt Dyngjufjalla-
svæðið. Hann hefur haldið sig
að verulegu leyti austur þar i
sumar og unnið að marghátt-
uðum rannsóknum. Svæðið er
líka stórt, verkefnin mikil og
jarðfræði Dyngjufjallasvæðisins
allflókin. Vonandi fær dr. Guð-
mundur aðstöðu til að halda
þessum rannsóknum áfram
næsta sumar, því hann er bráð-
efnilegur vísindamaður og má
mikils af honum vænta.
Heklurannsóknir
og Heklurit.
— Geturðu ekki frætt mig
eitthvað um útgáfu á Heklugos-
bókinni, sem þið jarðfræðingar
og náttúrufræðingar eruð að
vinna að? Það þykir sumum
vera nokkur seinagangur á út-
gáfunni.
— Hún hefur dregizt úr
hömlu, satt er það. En núna er
ég með hefti í smíðum, sem
fjallar um Heklugos með tilliti
til öskulaga. Ég hef skýrt frá
því áður — einmitt í Vísi —
að ég hafi fengizt mikið við
rannsóknir á öskulögum í jarð-
vegi víðs vegar um land undan-
farin ár. Um Heklugosin er það
að segja, að ég hef fundið þau
öll sem sögur herma frá £ ösku-
lögum, nema gosið um 1430,
sem annálar segja að lagt hafi
bæi í Landsveit í auðn. Ég taldi
mig hafa fundið þetta öskulag í
fyrra, en er nú kominn á þá
skoðun, að ég hafi e. t. v. farið
villur vegar og tel líklegast að
þetta gos hafi aldrei átt sér stað.
Það eru ekki heldur neinar sam-
Frh. á bls. 13.
Ljóst jarðlag virðist iiggja undir Þórsmörk allri, sennilega
orðið til af völdum heiskýs.