Vísir - 03.10.1962, Qupperneq 7

VlSIR . Miðvikudagur 3. október 1962.
7
Það var eitt sinn gert að lögrcglumáli í Ventspils, þegar sjó-
maður nokkur tók ljósmynd af hermönnum á verði. Þessi
mynd er tekin í Leningrad, en gæti eins hafa verið tekin í
Ventspils.
Fyrsti maðurinn, sem
við mætum þegar gengið
er í land er hermaðurinn
við landganginn. Að sjá
hann verkar eins og stað-
festing á því sem altalað
er og viðurkennt um
Sovétríkin: Að þau séu
hermannaríki. En í raun-
inni gegnir hermaðurinn
þarna hlutverki, sem í
mörgum öðrum löndum
er í höndum lögreglu-
manna eða tollgæzlu.
Hann á að fylgjast með
því að enginn komi um
borð eða fari frá borði,
annar en sá sem hefur hin
réttu vegabréf. Og þó er
eins og honum sé ætlað
eitthvað meira en toll-
gæzlumanninum. Hann
er í húningi Sovéther-
manna með skammbyssu
í belti og þrautþjálfaður í
hermennsku. Það er
meira en hægt er að segja
um tollgæzlumennina eða
flesta lögregluþjóna.
Nákvæm vegabréfa-
skoðun.
Hermaðurinn fór yfir vegabréf-
in af stakri nákvæmni. Fyrst
skoðaði hann hið sérstaka vega-
bréf, sem gefið hafði verið út
af einhverri skrifstofunni í landi.
Siðan bar hann það saman við
okkar heimafengna vegabréf,
skoðaði stimpla og bar okkur
gaumgæfilega saman við mynd-
irnar í vegabréfinu. Þetta endur-
tók sig með sömu nákvæmm
þegar við komum urn borð aftur,
jafnvel þótt ekki iiði nema ein
klukkustund frá því að við fór-
um frá borði og þar til við kom-
um aftur. Varð-hermennirnir
voru kurteisir á sinn ópersónu-
lega hátt, en neituðu að þiggja
sígarettu, sem þeim var boðin.
Þeir létu sér nægja þær rúss-
nesku, sem ekki voru allar jafn-
slæmar á bragðið, meðan þeir
hímdu undir útskipunarkrönun-
um eða skýldu sér bak við vöru-
staflana. Það var verulega kalt
fyrstu nóttina i höfn, og var
ekki hægt annað en vorkenna
þessum mönnum að verða að
standa úti alla nóttina án þess
að hafa sæmilegt skjól.
En eftirlitið varð að vera svo
nákvæmt að ekkert dugði minna
en hermaðurinn væri fast við
landganginn og settist aldrei nið-
ur.
Handahófskennd
vinnubrögð.
Hann hefði getað tyllt sér í
vörustaflana, sem stóðu svo til
alveg við landganginn. Mér var
sagt að þeir væru búnir að liggja
þarna mánuðum saman vegna
misskilnings, vörurnar hefðu ekki
átt að fara á þennan stað.
Á nokkrum stöðum hafði verið
byrjað á smá viðgerðum á bakk-
anum, en það var alltaf verið að
taka verkamennina, sem unnu við
þær eitthvað annað, svo að allt
að einn dagur gat liðið án þess
að við verkinu væri hreyft. Það
virtist þó ekki umfangsmeira en
svo að því hefði mátt ljúka á
rúmlega einum degi. Allan tím-
ann sem við vorum í höfninni,
var verið að klóra í það.
Eins og eftir
loftárás.
Eftir endilöngum hafnarbakkan
um voru há og lág vöruhús, sem
sum virtust ekki lengur í notk-
un. Var ekki annað sjáanlegt en
þau væru látin molna niður. Eitt
húsið var að minnsta kosti þrjár
hæðir. Út úr véggjum þess við
gluggana höfðu brotnað stór
skörð. Allt í kringum það var
fullt af rusli, járni, spýtum og
vírum. Allt var sótfallið, og koI-\
svart undir vegg hússins, þar
sem lítið sem ekkert var farið
um. í fáum orðum sagt leit hafn-
arbakkinn út eins og eftir minni-
háttar loftárás.
Hin frægu
áróðursspjöld.
Leiðin upp í bæinn lá upp götu
20—30 metrum fyrir ofan hafnar-
bakkann, um hafnarhliðið. Þar
fór fram önnur vegabréfsskoð-
un, en hún var nánast formsat-
riði. Á þessari leið gat að líta
hin frægu áróðursspjöld Kommú- ,
nistaflokksins. Enda þótt við
skildum ekki orð, af því sem á
spjöldunum stóð gaf ýmislegt til
kynna hvað um var að ræða.
Tölurnar og myndirnar bentu til
þess að verið væri að skýra frá
áætlaðri framleiðsluaukningu í
viðkomandi grein. Þá var og að
sjá tilvitnanir í Lenin og nokkr-
ar auglýsingar um geimferðir
Rússa. Eini útiáróöurinn sem við
sáum á ensku var þeim mun til-
komumeiri.. Eftir endilöngum
vegg á um 100 metra Iangri
skemmu stóð málað stórum stöf-
um: Kommúnistaflokkurinn til-
kynnir: Núverandi kynslóð Soviet
borgara mun lifa við kommú-
nisma, (The Comniunist Party
announces: The present gener-
ation of the Soviet people will
ilive in Communism). Eftir öllu
í Ventspils að dæma verða
sumir bæir að bíða lengur.
Nýjar götur eins
og gamlar.
Við gengum eftir nýlögðum
götum. Þær voru malbikaðar, án
ræsa eða gangstétta. Eins og allar
götur í Ventspils voru þær mjög
illa gerðar en það lýsti sér í ó-
jöfnum, sem koma ekki á góðar
götur fyrr en eftir nokkurra ára
notkun. Við malbikunina unnu
bæði karlar og konur. Það vakti
undrun mína að þær gáfu karl-
mönnunum lítið eftir í dugnaði
og afköstum. En það væri ein-
hvers staðar talin þrælkun, t.d
hér í Reykjavík, að láta 25 — 40
ára gamlar konur vinna að slíkri
erfiðisvinnu. Skiljanlegra var að
sjá þær stjórna útskipunarkrön-
um eða telja í lestina. Ein krana-
stýran var áreiðanlega yfir fimm-
tugt, hress og kjaftfor.
Léleg kjör
fólksins.
Allur þorri fólksins í Vents-
pils er óbreytt verkafólk, sem
ef það er ekki meðlimir í Kommú
nistaflokknum eða framúrskar-
andi afkastafólk, býr við hrak-
Ieg kjör. Launin eru frá 70—
100 rúblur. Ef reikn-
að er með 50 íslenzkum krónum
fyrir rúbluna verða hæstu Iaunin
5000 krónur. En þegar það er
haft í huga að verðlag á nauð-
synlegustu matvörum og fatnaði
er 4-12 sinnum hærra en hér
heima, þá geta allir skilið að lif
þess er engin sæld.
Það mátti líka sjá á kteða-
burði fólksins og útliti. Allur
þorrinn gekk í gömlum fatnaði,
konur yfir fertugt voru hættar
að hugsa um útlit sitt, karlmenn
notuðu ekki hálsbindi, og gengu
á þrömmurum. Það tilheyrði
tveimur eða þremur undantekn-
ingum að sjá mann eða konu í
hreinum og heillegum fötum. Ein
þessara undantekninga var feit-
lagin stuttvaxin kona um fimm-
tugt í þröngri aðskorinni dragt úr
brúnu, teinóttu efni, sömu gerð-
ar og hér var notað í karlmanna
föt fyrir 15 árum síðan. Á fót-
um bar konan lakkskó, með hálf
háum hælum, sem voru í gildara
lagi. Mér vitanlega hafa slíkir
skór aldrei verið í tízku. Þetta
var eina upplitsdjarfa manneskj-
an sem ég sá i Ventspils.
Sársauki fólksins.
Klæðnaður barnanna og útlit
stakk í stúf við allt. Þau voru
vel klædd og hreinleg og frjáls-
leg. Almennt var fólkið dapur-
legt á svipinn, eins og maður,
sem lengi hefur þjáðst af óstöðv
andi sársauka, en er fyrir löngu
farinn að venjast honum. Sárs-
auki þessa fólks gæti verið sá
að muna frelsi þjóðarinnar og
tímana betri. Það þarf að leggju
hart að sér til að hafa ofan í ru,
og á. Auk venjulegra verka-
mannavinnu í átta tima daglega.
verður hver og einn að leggja
nokkurra tíma vinnu að mörk-
Framhald á bls 10
Þessi mynd af konum við malbikunarvinnu var tekin í Leningrad. Svipaða sjón var að sjá í
Ventspils.
ÁSMUNDUR EINARSSON blaðamaður fór fyrir
skömmu með Lagarfossi til Sovétríkjanna í boði
Eimskipafélags íslands. Mun hann skýra lesend-
um Vísis frá því sem fyrir augu bar í ferðinni
í nokkrum greinum hér í blaðinu á næstunni.
Birtist fyrsta grein Ásmundar um ferðina hér
í dag. Segir hann þar frá heifnsókn til Ventspils
og bregður upp svipmyndum af viðdvölinni þar.