Vísir - 05.10.1962, Blaðsíða 7
VISIR . Föstudagur 5. október 1962.
7
Fulltrúar sambandslögreglunnar fylgja svertingjanum James Meredith til skrifstofu háskól-
ans í Oxford, þar sem hann var innritaður í skólann. Hann gengur í miðjum hópnum.
Síðasta virki fei/ur
☆
Háskólabærinn Oxford
í Englandi er frægur
staður, háborg enskrar
menningar.
En síðustu daga hefur
annar bær með sama
heiti komið tíðum fyrir
í erlendum fréttum.
Hann er líka háskóla-
bær og hlaut það heiti
til að gefa til kynna, að
þar skyldi önnur menn-
ingarmiðstöð rísa upp.
Þessi Oxford, sem hefur verið
rætt um upp á síðkastið stendur
i fylkinu Mississippi syðst í Banda
ríkjunum og fregnirnar þaðan
hafa síður en svo borið vitni um
hátt menningarstig þeirra sem
þar komu við sögu. Það hafa
verið fregnir af trylltum múg,
höldnum takmarkalausu kynþátta
hatri, fregnir af róstum og mann-
drápum, sem lauk með því að
kalla varð ríkisherlið til að stilla
til friðar.
Nú skyldi enginn ætla að há-
skólinn i Mississippi sé léleg
menntastofnun. Menntun þar er á
háu stigi og skólinn auðug stofn-
un, sem getur varið miklu fé til
alls kyns rannsókna. Og ekki alls
fyrir löngu gerðist sá atburður
í Oxford, að einn frægasti rit-
höfundur heims William Faulk-
ner varð jarðsettur í faðmi há-
skólans.
Kjami Suðurríkjanna.
En fylkið Mississippi er kjarni
þess landssvæðis eða hugtaks
sem hefur verið kallað Suður-
ríkin. 1 því settu Suðurríkjamenn
upp bækistöðvar sínar og höfuð-
borg. Hvergi er fyrirlitningin og
hatrið á svertingjum- rótgrónara
en þar. Hvergi öflugri mótspyrna
gegn þeirri stefnu jafnréttis milli
kynþáttanna sem breiðzt hefur
út um Bandaríkin að undanförnu.
Hinum megin við Mississippi-fljót
ið er annað Suður-fylki Arkansas
sem mjög kom við sögu fyrir
fimm árum.
Þá gerðist það árið 1957 að
níu svertingjabörn sóttu um inn-
göngu í miðskólann í bænum
Little Rock í Arkansas. Þeim var
í fyrstu neitað um inngöngu og
ríkisstjórinn Orval Faubus hót-
aði að beita fylkislögreglunni til
að hindra að þau kæmust í skól-
ann.
Þá brá Eisenhower forseti '
snöggt við og sendi fallhlífasveit
ir til að halda uppi rétti sver^-
ingjabarnanna. Þá svöruðu yfir-
völdin í Little Rock með því að
loka skólanum og stóð hann lok-
aður til ársins 1959, þegar hann
var aftur opnaður. Síðan hafa
hvít og svört börn gengið í Little
Rock skólann og ber ekki á öðru
en að allt gangi stórátakalaust.
Samblöndun sígur á.
Það er fjarri því að samblönd
un kynþáttanna í skólum lands-
ins hafi síðan gengið hratt, en
hún hefur sigið . Þegar svertingja
börnin sóttu n inngöngu í skól-
ann á sínum tíma vakti þessi
„dæmalausa frekja“ þeirra al-
menna hneykslun og skelfingu
meðal svertingjahataranna í Suð-
urríkjunum. Það má segja að það
hafi verið fyrsta brimaldan sem
skall á hinum rammeflda múr
kynþáttamismunarins í Bandaríkj
unum. En siðan hafa viðhorfin
gerbreytzt þar í landi. Nú þykir
það engum stórtíðindum sabta þó
svertingjar krefjist réttar síns.
Fyrir nokkrum árum vakti það
talsverða athygli, þegar svert-
ingjar unnu stríð sitt um jafnrétti
við hvíta menn til að sitja á veit-
ingahúsum með þeim og enn
nokkru síðar gaf barátta þeirra
fyrir að fá inngöngu í félög og
klúbba í Washington góðan ár-
angur.
Svertingjarnir hafa sótt æ
meira á, þeir hafa myndað öflug
samtök, sem ieita á hvar sem
múrinn mætir þeim hæstur. —
Námsfólk það sem leitar inn-
göngu í skóla gerir það oft í sam-
ráði og fyrir hvatningu frá þess-
um samtökum. Þetta unga fólk
leggur sig í beina lífshættu, en
það forðast hana ekki, þvf að ein
hver verður að ryðja brautina.
Ákvæði stjórnarskrár.
Bak við þetta býr sú staðreynd,
að ekki eru lengur bornar brigð-
ur á það, að lýðræðisleg stjórn-
arskrá Bandaríkjanna veitir öllum
borgurum sama rétt alveg án til-
lits til litarháttar eða trúar. Þetta
hefur staðið í stjórnarskránni frá
upphafi, en það er ekki fyrr en á
síðustu árum, sem þessi ákvæði
eru að fá raunhæft gildi, eftir því
sem svertingjunum tekst að rfsa
upp úr niðurlægingunni. í verki
kemur þetta fram með skýrri og
ákveðinni stefnu Hæstaréttar
Bandaríkjanna.
Hinir hvítu svertingjahatarar
reyna enn með öllum ráðum að
smeygja sér undan þessari skyldu
Iýðræðisþjóðfélagsins. Þeir reyna
að stofna einkaskóla pg skipta
skólahverfum þannig að blöndun
kynþáttanna verði sem minnst, en
þó þeir geti dregið málið þannig
á langinn berjast þeir vonlausri
baráttu og verða að hörfa úr
hverri varnarstöðinni á fætur ann
arri.
Og hér í Oxford voru þeir ein-
mitt að tapa einni orrustunni enn
í þessari baráttu.
Síðasta virkið.
Þó svertingjar hafi fengið rétti
sínum framgengt í flestum Suður-
ríkjunum höfðu þeir ekki fyrr
' knúið dvra í höfuðvirki hvítu
mannanna í Mississippi. Það var
litið á háskólann eins og síðasta
virki hinna hvítu kynþáttahatara.
Og þegar fyrsti svertinginn
knúði dyra hjá háskólunum of-
bauð hinum hvftú. Þeim fannst
að ef svertingjarnir kæmust einn-
ig inn í þetta höfuðvirki, þá væri
orrustunni tapað til fulls og því
snerust þeir harðar til varnar en
nokkru sinni fyrr í örvæntingu
sinni og reiði.
29 ára svertingi.
Svertinginn James Meredith
varð fyrstur til að leggja fram
umsókn sfna um skólavist. Hann
er myndarlegur 29 ára gamall
maður. Bóndasonur úr Mississippi
einn af tíu systkinum. Hann
gegndi herþjónustu í flughernum
og reyndist vera greindur og gegn
flugmaður, hækkaði í tign unz
hann var orðirin yfirforingi „staff
sergeant". Meðan hann starfaði í
flughernum notaði hann það tæki
færi sem hermönnum er gefið til
að mennta sig með bréfaskólum
og náði þannig stúdentsprófi. Síð-
an var það eðlilegt að hann æskti
skólavistar í háskóla heimaríkis
síns.
En bá mætti hann alls staðar
mötspymu, fyrst frá stjórn skól-
ans og síðan frá fylkisstjórninni.
Fylkisstjóri Mississippi, Ross
Barnett, kom mikið við sögu í
þessum átökum. Hann skipaði
fylkislögreglunni að hindra inn-
göngu svertingjans í skólann og
þegar Barnett var stefnt fyrir
sambandsdómstól til að svara til
saka vegna þessa lagabrots, neit-
aði hann að mæta fyrir rétti.
Og loks þegar sambandslög-
regla kom á vettvang til að að-
stoða svertingjann við inngöngu
í skólann, skipaði Barnett fylkis-
stjóri lögreglumönnum sínum að
hverfa á braut, svo að æsingalýð-
ur gat vaðið uppi við skólann og
leiddi það loks til þess að þrír
menn létu lífið í átökum og byssu
skotum á skólalóðinni.
Barnett rfkisstjóri ber því
þunga ábyrgð í þessu máli.
4
Walker handtekinn.
Um tíma virtist þó sem ástand-
ið ætlaði að verða enn alvar-
legra. Öfgafullur hershöfðingi að
nafni Walker gaf út áskorun til
hvítra manna að flykkjast til Ox-
ford og standa vörð um síðasta
virkið. Og Barnett rikisstjóri Iét
Framhald á bls. 13.
EFTIR ÞORSTEIN THORARENSBN