Vísir - 18.10.1962, Blaðsíða 9

tiíSIR . Fimmtudagur 18. október 1962.
9
Kristmann Guðmundsson ritar:

Enska skáldkonan
Christina Rossetti
Á Cheyne Walk númer
sextán bjuggu fyrir um
það bil hundrað árum
3 ensk góðskáld: Dante
Gabriele Rossetti, Swin-
burne og Meredith.
En þótt ég kunni vel að meta
alla þessa menn, voru það ekki
þeir, sem mér komu fyrst í hug,
er ég stóð fyrir utan dyrnar á
númer sextán, kvöld eitt í sum-
ar, heldur systir Dante Gabriele,
Christina, sem auðvitað hefur
verið þarna tíður gestur hjá bróð-
ur sínum. Og þar eð hún er sú
skáldkona, sem mér er Ijúfust í
enskum bókmenntum, gekk ég
nokkrum sinnum fram hjá þess-
um dyrum og reyndi að sjá hana
í anda, létta í hreyfingum með
hið dreymna og bjarta engilsand-
lit, er hreif svo marga samtíðar-
menn hennar.
Hún líktist á marga lund þeim
hreinu og guðhræddu meyjum,
sem bróðir hennar lét svo vel að
mála og yrkja um. Vafalaust hef-
ur hún að einhverju leyti verið
fyrirmynd þeirra í huga hans.
Skapgerð hennar var óbrotin,
tær og fögur, sambland af sak-
leysi, ástúð og trúartrausti. Hún
leit á Guð sinn sem elskaðan
föður, lá oft á bæn og vann ótal
kærleiksverk. Allt, sem hún
gerði, er göfgað af óflekkuðum
yndisþokka, yfir ljóðum hennar
er ljómi hamingju, hreinleika og
friðar. Þótt víða kenni sem end-
uróms af trega, glitrar gleðin í
hendingunum, að vísu alvöru-
kennd gleði, sprottin úr ótta-
lausri ró sálar, er veit sig örugga
út yfir dauða og gröf.
hún úr því ávallt í baráttu við
ýmiss konar sjúkdóma, meðan
hún lifði. Eigi að síður var hún
ávallt glöð og hugrökk, tók öll-
um raunum með þolinmæði og
jafnaðargeði. En í nokkrum ljóð-
um hennar kennir þó hálfdulinn-
ar angurværðar, sem gefur þeim
einatt sérkennilega fegurð, er
minnir á töfra haustsins.
Margir gagnrýnendur hafa tal-
ið, að dapurleikinn, sem kemur
Kristmann Guðmundsson
Á næstunni mun Krist-
mann Guðmundsson rita
nokkrar greinar um ensk-
ar bókmenntir í Vísi. Birt
að einhverju leyti, og féll Christ-
inu það illa, því að hún var, eins
og fyrr segir, heittrúuð mjög.
Neitaði hún því bónorði hans,
enda þótt hún elskaði hann ein-
læglega allt þeirra líf. Vinir voru
þau alla tíð og hittust oft, meðan
bæði lifðu, en jafnframt synjaði
hún honum ráðahr.gs.
Ýmsir þeir, er skrifað hafa um
Christinu, hafa gert mikið úr
ástarsorgum hennar, og vera má,
að þær hafi reynzt henni þung
byrði. En aðrir hafa bent á, að
ég held réttilega, að enginn jarð-
neskur maður hafi raunverulega
eignazt ástir hennar, sökum þess
að þær hafi frá byrjun til enda
verið helgaðar sjálfum Kristi.
Christina Rossetti var trúuð
kona í bezta skilningi þess orðs,
og þegar litið er á líf hennar, eins
og því er 1 ýst af bróðurnum,
William Michael Rossetti, er al-
veg augljóst, að hún hefur verið
„puritan", hreintrúarmanneskja,
eins og þeim verður fegurst lýst,
án allra þeirra skapgalla, sem
slíkir menn eru einatt bendlaðir
við. Stundum hefur hún verið
nefnd „síðasta, hreintrúaða
manneskjan í Bretaveldi". En
húfl’' Var rafhkiptalaús um trúmál
annarra og átti jafnvel vini meðal
skynsemistrúarmanna.
Armæðumanneskja var hún
allt sitt líf, en sótti jafnan
huggun í trú sína og bölvabætur
í skáldskapinn. Einmana var hún
aldrei beinlínis, þótt hún færi
varhluta af hjónabandinu, því að
mikil samheldni og ástúð ríkti
innan fjölskyldunnar. Móður
sína elskaði hún heitt og eins
föður sinn og systkini, en eink-
um voru þær mæðgur þó sam-
rýmdar.
/^hristina Rossetti fæddist 1830.
var ítölsk í karllegg, faðir
hennar pólitískur flóttamaður, en
móðirin ensk að hálfu leyti og
uppalin i London. Hún var yngst
af fjórum börnum, en heimilis-
lífið var frjálslegt, og börnin
fengu að taka þátt í lífi foreldra
sinna, meira en gerðist á þeirri
tíð í Englandi. Fjölskyldan um-
gekkst fáa Englendinga, en mikið
var um ítalska gesti, og lærðu
því börnin ítölsku jafriframt
enskunni allt frá því fyrsta —
en eins og kunnugt er, hefur
Christina ort allmikið af kvæðum
á ítölsku, þótt þau séu talin
standa að baki hinum ensku ljóð-
um hennar.
Ekki las hún mikið á barns-
aldri, en hreifst þó mjög af
nokkrum bókum, t. d. „Þúsund
og einni nótt“ og hinum ljóð-
rænu leikritum Pietro Meta-
stasio, og virðist hún hafa lært
mikið af þessu fræga, ítalska
skáldi, þótt hvergi sé um beina
eftirlíkingu að ræða. Sjálf byrj-
aði hún snemma að yrkja, því að
til eru eftir hana kvæði, frá því
að hún var tólf ára gömul, er
nefnast „Til móður minnar“.
Hún var hraust og frísk sem
barn, en á fimmtánda ári tók
heilsu hennar að hraka, og átti
ist fyrsta grein Krist-
rnanns hér á síðunni í
dag.
í þeim kvæðum, stafi af óham-
ingjusamri ást, er hún varð fyr-
ir á unga aldri. Bóðir hennar,
William, hefur sagt allýtarlega
frá þessu í ævisögu Christinu
framan við heildarútgáfuna af
ljóðum hennar, er fyrst kom út
1904. Maðurinn, sem Christina
festi ást á, þá tæplega átján ára
gömul, hét James Collinson og
var málari. Þau voru heitbundin
um nokkurt skeið, en urðu ósam-
mála um trúarleg atriði — Coll-
inson gerðist meðlimur kaþólsku
kirkjunnar, sem Christina mun
hafa verið mótfallin — og sleit
hún þá trúlofun þeirra.
þegar Christina var komin
undir þrítugt, festi hún ást
á öðrum manni, Charles Bagot
Cayley. Hann var lærður vel og
fékkst nokkuð við rithöfundar-
störf, þýddi meðal annars „Divina
Commedia“ á ensku, en mun
hafa verið skynsemistrúarmaður
i^hristina tók lítinn þátt 1 sam-
kvæmislífi Lundúnaborgar,
en hún þekkti persónulega ýmsa
af fremstu mönnum bókmennt-
anna og kirkjunnar. Þótt hún
væri mjög hljóðlát og segði oftast
fátt, naut hú í mikils álits fyrir
gáfur sínar. Fríð þótti hún á
yngri árum, og ýmsum virðist
hún hafa orðið ógleymanleg,
hafa margar myndir verið málað-
ar af henni, og má enn sjá sumar
þeirra á söfnunum í London.
Það er ekki ólíklegt, að bróð-
irinn, Dante Gabriele, hafi
skyggt dálítið á hana sem skáld,
en þó var hún mjög mikið lesin
og víða kunn. Fyrsta ljóðabók
hennar, er nefndist „Goblin
Market and Other Poems", kom
út árið 1862, aðrar fylgdu á eftir,
og nokkrar bækur í óbundnu
máli lét hún einnig frá sér fara,
þar á meðal bænakver. En alls-
mjarsafn af ljóðum hennar kom
út árið 1904 og hefur oft verið
endurprentað.
Það er einkennilegur heimur,
sem Christina Rossetti opnar
lesandanum f ljóðum sínum. Mik-
ið ber á guðstrú hennar og
trausti á guðdómlegan kærleika,
er einn geti sigrað mannlegan
veikleika og ástríður. Angur-
værðar, eins og áður er sagt, gæt-
SEIÐUR
j fyrrakvöld lék bandaríska
píanóleikkonan Ann Schein
fyrir Tónlistarfélagið í Aust-
urbæjarbíói. Erfiðasta viðfangs-
efni æsku hennar var óneitan-
lega fyrsta verkið á efnis-
skránni, Es-dúr sónatan op. 81 a
— „kveðjusónatan" — eftir
Beethoven. Á þeim tíma, er
Beethoven samdi þetta verk,
minntist hann á það, hve ákjós-
anlegt honum þætti að heilsa
ævikvöldi sínu sem „gamalt
barn“. Vissulega er og margt
„barnalegt" að heyra í þessum
síðustu tónsmíðum Beethovens,
margt „barnalegt", sem birtist
svo óvænt í fylgd með djúpri
og langri lífsreynslu. Þar mæt-
ist heiðríkja og drungi, kuldi og
ylur — og sum þessara verka
eru utan við allt fegurðarmat.
Undirrituðum fannst sem til-
þrifin í túlkun ungfrú Schein
ættu oft litla samleið með
þankagangi sónötunnar. Þetta
er herfilegur dómur, en hann
verður að standa að sinni.
jU'lutningur hennar á Wand-
erer-fantasíu Schuberts
fannst mér hins vegar góður.
Þar fann maður til þess, hve
hljóðfærið var smátt, þar var
konsertflygill illa fjarstaddur.
Sónata Bartóks heyrðist þessu
næst. Þar var e. t. v. um of hin
edikbitra óbilgirni látin rikja
á kostnað þeirrar glettni og
þeirrar seiðandi mýktar, er í
verki þessu búa — en það er
langt frá því einsdæmi.
| Chopinverkunum, sem end-
uðu tónleikana — að auka-
lagi meðtöldu — varð flutning-
ur allur mest sannfærandi. Þar
leystist úr læðingi sú fjölkyngi,
er einkennir Ieik hinna fremstu
píanóleikara. Það var eftir-
minnilegur seiður.
Þorkell Sigurbjörnsson.
ir en þó sjaldan án ívafs gleði og
og trúnaðartrausts, sem minnir á
gott barn. En fyrst og fremst
ríkir blær og angan draumsins í
veröld hennar. Allt er með af-
brigðum hreint og tært, en
hressandi vindar vorsins hafa
aldrei strokið um þá trjálundi,
sem þar er lýst. Orðaval hennar
er einfalt, en jafnframt skýrt,
og hljómfegurð hendinganna
gleymist ekki. Mörg yrkisefni
hennar eru trúarlegs eðlis, svo
sem í „The Prince’s Progress“, og
fjölda mörgum fleirum. Mörg
hinna styttri kvæða eru heill-
andi fögur, svo sem „Dream
Land“, „An End“ og „When I
am dead, my dearest". Hið síð-
astnefnda er ákaflega heillandi
og því erfitt að þýða það, en hér
er gerð tilraun til þess:
„Þá ég er önduð, elskan,
vek ei neinn dapran klið,
lát rós ei drjúpa að dáins gröf
né dökkan sedrusvið:
Mér skýli grasið græna,
sem grær við daggareim:
og ef I ú óskar, mundu,
og ef þú vilt, þá gleym.
Ég mun éfi skuggan skynja
né skúrafallið strítt,
ei næturgalans nema söng,
er niðar tregablítt:
í ljósaskiptum Ijúfum z
skal lengi hvílt og dreyrrit,
og vera má ég muni,
og máske er sérhvað gleymt."
visaga Christinu virðist hafa
verið atburðasnauð á ytra
borði, en innra líf hennar aftur á
móti ríkt. Um sextugt tók heilsu
hennar mjög að hraka, og 29.
desember 1894 andaðist hún eftir
þunga sjúkdómslegu.
í Kristskirkju, Woburn Square,
London, er fallegt málverk af
Kristi og • guðspjallamönnunum
fjórum. Létu vinir Christinu
mála það til minningar um hana,
og er það henni verðugt minnis-
nerki. En lengst munu geyma
linningu hennar hin hljómljúfu
ljóð, er bera vitni hreinni og list-
elskandi sál.
Stúdentafélagið
hefur starfsemi
Vetrarstarf Stúdentafélags
Reykjavíkur er nú að hefjast. Fé-
lagið gengst fyrir kvöldvöku í
Glaumbæ á föstudaginn n. k.
Á kvöldvökunm mun Kristinn
Hallsson syngja negralög. Séra
Sveinn Víkingur rifjar upp gamlar
minningar frá náms- og starfsár-
Glaumbæ annað kvöld.
Að lokum verður nýstárleg
keppni milli lögfræðinga og Iækna
en lögfræðingar verða spurðir út
úr læknisfræði og læknar út úr
lögfræði. Þessum þætti stjórnar
Friðfinnur Ólafsson, forstjóri, en
Dr. Björn Sigfússon, háskólabóka-
vörður, verður prófdómari.
Fulltrúar lækna í keppni þessari
eru Björn L. Jónsson Ólafur
Tryggvason og Úlfar Þórðarson, en
lögfræðingarnir eru Páll Líndal,
Sigurður Baldursson og Sveinn
Snorrason.
Ekki er að efa, að keppni þessi
verður mjög tvísýn og mikil vís-
indi borin á borð fyrir viðstadda.
Síðar í þessum mánuði gengst
félagið svo fyrir almennum um-
ræðufundi, sem verður nánar sagt
frá, er þar að kemur.
Bófakrafa —
Framhald af bls. 8.
Hann telur, að fyrirtækin geti
ekki með öðru móti bætt úr yfir
sjón sinni en að sjá svo um, að
sonur hans geti lifað áhyggju-
lausu lífi efr.alega, þar sem
hann muni aldrei geta starfað
með eðlilegum hætti, og krefst
2,5 milljón dollara bóta eða
107 millj. króna.
*