Vísir - 26.10.1962, Blaðsíða 7

V í S IR . Föstudagur 26. október 1962.
7
20 ÁRUM OF SfíNT
Steinbeck og Nóbefisverðlnunin:
Tjær fregnir bárust hingað um
hádegisbilið í gær að bók-
menntaverðlaun Nóbels fyrir árið
1962 hefðu fallið í skaut banda-
ríska rithöfundinum John Stein-
beck. Hann er sjötti Bandaríkja-
maðurinn sem hlýtur þessi verð-
laun. í rökstuðningi nefndarinnar
fyrir úthlutun verðlaunanna segir
að þau séu veitt Steinbeck fyrir
snjalla og litríka frásagnargáfu og
skarpskyggni á þjóðfélagsleg
vandamál.
Það er ekki ótrúlegt að þessi
tíðindi um veitingu verðlaunanna
til Steinbecks hafi komið nokkuð
á óvart. Vitað er að aðrir rithöf-
undar komu mjög til greina við
úthlutunina í ár og var brezki rit-
höfundurinn Graham Green al-
mennt talinn einna sigurstrang-
legastur þeirra. Sjálfsagt má um
það deila hvor þessara ágætu höf-
unda hefði fremur átt að hljóta
verðlaunin og nú mun sennilega
dragast nokkuð enn að Green
hreppi þessi eftirsóknarverðu
verðlaun. Það er í hæsta máta
ólíklegt að úthlutunarnefnd Nó-
belsverðlauna veiti þau aftur rit-
höfundi á enska tungu á allra
næstu árum. Þykir þá mörgum
sem hlutur Greens sé nokkuð fyr-
ir borð borinn.
Það er þó ekki vegna þess að
Steinbeck eigi ekki þessi verðlaun
skilið sem veiting þeirra til hans
kemur mönnum nokkuð á óvart.
Það er miklu fremur vegna þess
að Steinbeck skrifaði sín beztu
verk fyrir löngu og mun almennt
vera talinn í nokkurri afturför.
Satt að segja var búizt við því
fyrir svo löngu að Steinbeck hlyti
þessi verðlaun að menn voru farn
ir að hætta að reikna með hon-
um. Raunar læðist að manni sú
hugsun hvort John Steinbeck
'-ðfði ekki verið miklu betur að
þessum verðlaunum kominn fyrir
svo sem 15 árum eða þar um bil.
John Steinbeck er fæddur í
Salinas i Kaliforníu árið 1900.
Faðir hans tók mikinn þátt í
stjórnmálum I sínu héraði' og
móðir hans var skólakennari.
Hann stundaði um skeið nám í
Leland Stanford University og
las ýmislegt það sem hann hafði
áhuga á í það og það skiptið en
lauk ekki prófi. Því næst lagði
hann leið sína til New York og
vann þar alls konar störf, ýmist
sem blaðamaður eða daglauna-
maður. Fyrsta bók hans kom út
1929 og bar nafnið Cup of Gold,
Næstu bækur komu svo 1932:
The Pastures of Heaven og To a
God Unknown. Ekki verður sagt
að almenningur hafi tekið þessum
bókum af neinni ákefð en þegar
fjórða bókin kom 1935: Tortilla
Flat (ísl. þýð. Karls ísfeids: Kátir
voru karlar) breyttist viðhorf les-
enda snögglega þv£ Tortilla Flat
hlaut ágæta dóma og seldist vel.
1936 kom svo bókin In Dubious
Battle sem fjallar um verkfalls-
baráttu af mikilli alvöru og raun-
sæi. Nú var enginn í vafa um það
lengur að hér var ekki miðlungs-
maður á ferð. Þremur árum síðar
(1939) vann Steinbeck svo sinn
stærsta bókmenntalega sigur með
stórvirkinu mikla The Grapes of
'Vrath (Þrúgur reiðinnar). Fjallar
þessi bók um krepputímann í
Bandaríkjunum, um fólksflutn-
inga til vesturstrandarinnar og
baráttu fólksins við hungur og
dauða. Þessi saga er óslitið meist-
araverk frá upphafi til enda og
eitt mesta bókmenntaafrek rit-
höfundar á 20. öld og er þá mikið
sagt. Við íslendingar erum svo
heppnir að eiga þessa bók í ágætri
þýðingu Stefáns Bjarmans.
7V"æsta ár kom svo út annað
meistaraverk Steinbecks, hin
stutta og hnitmiðaða harmsaga
Of Mice and Men, sagan um
Lenna, barnið í hamrömmum lík-
ama sem drap konu af því að
hann var of góður maður sem
vissi ekki hvað hann var sterkur.
Þessa merku bók eigum við einn-
Ferðaskrifstofur — einokun ríkisins — flókið mál
— tilhögun á Norðurlöndum — meiri samkeppni
hafnar- og lendingarbætur — kornrækt — fram-
sóknarmenn.
skýr r og þeirra
viðfa, nann hefur
helgað sig. pessara bóka er
að öllum líkindum East of Eden
sem margir kannast við af ágætri
kvikmynd sem hér hefur verið
sýnd. The Winter of Our Dis-
content hlaut heldur misjafna
dóma og þótti fremur bragðdauf.
Af þessum sökum undrumst við
nú er Nóbelsverðlaunanefndin vel
ur einmitt árið eftir útkomu þess-
arar átakalitlu bókar til þess að
veita Steinbeck æðsta hnoss rit-
höfunda. Með þessu hefur nefnd-
in raunar aðeins sagt það eitt sem
John Steinbeck
aimenningur um heim allan vissi alltaf svona svifasein að átta sig
fyrir 20 árum. Við skulum vona á almennum staðreydum.
að sænska akademían verði ekki Njörður P. Njarðvík.
Yfirlýsing
Að gefnu tilefni vil ég láta
þess getið, að greinar þær um
bækur, sem birzt hafa stöku
sinnum hér í blaðinu að undan-
förnu, undirritaðar með stöfun-
um H. P., eru ekki eftir mig.
Hannes Pétursson.
ig í mjög góðri íslenzkri þýðingu
Ólafs Jóh. Sigurðssonar auk þess
sem Þorsteinn Ö. Stephensen hef-
ur gert okkur Lenna eftirminni-
legan á leiksviði. Of Mice and
Men er ein af þessum stuttu, ein-
földu áhrifamiklu snilldarverkum,
að formi til er Gamli maðurinn
og hafið eftir Hemmingway nær-
tækt dæmi um hliðstæðu.
Þessi tvö verk, The Grapes of
Wrath og Of Mice and Men eru
áhrifamestu og snjöllustu lista-
verk Steinbecks og með þeim
' ipar hann sér í fremstu röð önd
vegishöfunda heimsbókmennta-
sögunnar. Það er því ekki út í
hött þó á það sé minnzt að ef
til vill komi Nóbelsverðlaunaveit
ingin allt að þvl 20 árum of seint
því það er árið 1940 sem John
Steinbeck stendur á hátindi snilli-
gáfu sinnar. Af síðari bókum hans
má nefna The Wayward Bus (ísl.
þýð. hið undarlega nafn Duttl-
ungar örlaganna), 1947, East of
Eden (1957), The Short Reign of
Pippin IV (1957) (ísl. þýð. Snæ-
bjarnar Jóhannssonar: Hunda-
dagastjórn Pippins IV) og síðasta
bók hans The Winter of Our Dis-
content (1961).
A Ilar þykja þessar síðari bækur
Steinbecks standa að baki
snilldarverkunum tveim sem fyrr
er greint. Samt bera þær allar
Þórarinn Þórarinsson ritstjóri
fylgdi úr hlaði frumvarpi sínu
um ferðaskrifstofur og flutti
það : Neðri deild. Meginmark-
mið frumvarpsins er að fella
niður einkarétt Ferðaskrifstofu
ríkisins til að reka ferðaskrif-
stofu fyrir erlenda menn. Frum-
varp Þórarins hefur verið sent
; -'ýmsum aðilum til umsagnar og
flestir mælt með því. —
Koma þær skoðanir jafnframt í
ljós, að gjalda beri varhug við
því hverjum séu veitt leyfi til
að reka slíkar ferðaskrifstofur
„og þeir einir fái leyfi sem geta
gert það sómasamlega".
Gylfi Þ. Gíslason viðskipta-
málaráðherra upplýsti að rikis-
störfum ferðaskrifstofunnar og
athugunar á þessu máli, en f
Íhenni eigi sæti, Brynjólfur Ing-
ólfsson ráðuneytisstjóri, Þorleif-
ur Þórðarson forstjóri Ferða-
skrifstofu ríkisins og Sigurður
Bjarnason alþingismaður. Nefnd
þessi hefði enn ekki skilað áliti,
en þess er að vænta að árangur
fáist af störfum hennar innan
tíðar.
Ráðherrann vék nokkuð að
störfum ferðaskrifstofunnar og
er þess getið annars staðar í
blaðinu.
Hann tók undir orð Þórarins
varðandi þá nauðsyn að veita
fleirum en Ferðaskrifstofu rík-
isins leyfi til að ta'.:a á móti
erlendum ferðamönnum. En mál
ið er ekki auðvelt viðfangs,
sagði Gylfi. Á Norðurlöndum
hefur það verið algjörlega
frjálst að taka á móti erlendum
ferðamönnum, og nú er svo
komið að ráðamenn ferðaskrif-
stofa þar hafa beiðst endurskoð
unar á þeim lögum. Hefur það
verið eitt aðalverkefni sam-
göngumálanefndar Norðurlanda
ráðs að kynna sér þessi mál.
Þetta sagði ráðherrann m. a.
um málið.
Þórarinn nefndi mörg og
sterk rök, fyrir því að núver-
andi ástand væri ekki viðun-
andi. Sterkust voru þau, að eng
inn hæfa væri í að hafa einokun
á, að reka ferðaskrifstofu fyrir
erlenda ferðamenn. Hver sem er
getur greitt fyrir íslendingum á
ferðalögum þeirra til útlanda,
en enginn mætti hins vegar
greiða fyrir útlendingum hér ut
an einn aðili, ríkið.
Eins væri hitt, að þegar stór-
ar erlendar ferðaskrifstofur
fréttu að hér væri eingöngu ein
ferðaskrifstofa sem hefði með
slík mál að gera, vildu þær ekki
auglýsa ísland í pésum og bók-
um þeim sem þær gefa út. Eng-
inn þarf þó að fara i grafgötur.
um, hversu mikið auglýsinga-
gildi það hefur að vera með í
bókum þessum. Allar líkur eru
til þess, að þegar um samkeppni
verður að ræða, verði þjónust-
an og fyrirgreiðslan mun betri.
Það er eðlileg afleiðing sam-
keppninnar. Þórarinn Þórarins-
son lagði áherzlu á að störfum
iðurnefndrar nefndar verði lok-
ið sem fyrst, til að málið geti
fengið endanlega afgreiðslu á
þessu þingi.
Annað mál var á dagskrá í
Nd., um hafnir og lendingar-
bætur, flutt af Karli Guðjóns-
syni. Lagði hann meigináherzlu
á bættan aðbúnað á athafnar-
sömum útvegsstöðum, þar sem
fjöldi fólks safnaðist saman á
vissum tímum árs til vinnu.
Mælti hann með að auknu fé
yrði varið til bygginga sjó-
mannaheimila og vistarvera.
í Efri deild var komrækt á
dagskrá í annað sinn í vetur.
Var frumvarp lagt fram af Ás-
geiri Bjarnasyni og Páli Þor-
steinssyni um kornrækt á síð-
asta þingi en þá fellt. Flytja
þeir það aftur nú, að öllu leyti
samhljóða. Ásgeir Bjarnason
flutti framsögu, en enginn sá
ástæðu til að hreyfa andmæl-
um, eða leggja orð í belg og var
því frumvarpinu vísað til nefnd
ar. Ingólfur Jónsson landbúnað-
arráðherra hefur nú fyrir stuttu
gefið greinagóða skýringu,
hvernig kornræktarmál standa
hjá okkur í dag og hefur verið
greint frá skýrslu hans hér í
dálkunum. Af þeim er ljóst að
frumvarp sem þetta er ekki
tímabært, án þess að farið sé út
í einstaka liði þess. Kornrækt
innlend er á slíku frumstigi og
í svo ítarlegri rannsókn hjá fær-
ustu vísindamönnum að jkki er
hyggilegt fyrir leikmenn að að-
hafast neitt þar til niðurstaða
fæst í þær rannsóknir. Má það
vera ljóst.
Þrjú mál voru lögð fram í
þinginu í gær. Tillaga til þings-
ályktunar um heyverkunarmál
Frumvarp til laga um auknar
framkvæmdir i vegagerð á Vesi
fjörðum og Austurlandi, Frum-
varp til laga um afnám ’nr.flutn
ingsgjalda 4 he' 1 élum. öil
þessi má! aru lögð fram af
Framsóknarmönnum.