Vísir - 27.11.1962, Blaðsíða 8

: 8
Útgefandi: Blaðaútgáfan VÍSIR.
Ritstjórar: Hersteinn Pálsson, Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 55 krónur á mánuði.
1 lausasölu 4 kr. eint. — Simi 11660 (5 línur).
Prentsmiðja VIsis. — Edda h.f.
Nýr fiskiðnaðarskóli
Fyrir nokkru var frá því skýrt að Rannsóknar-
stofnun sjávarútvegsins hefði efnt til námskeiðs í nið-
'jrsuðu. Þótti það gefa góða raun.
Þetta er tilefni til þess að spyrja hvort ekki sé
orðið tímabært að hér á landi verði komið upp full-
komnum fiskiðnaðarskóla. Hingað til hafa sérfræðing-
ar okkar á því sviði mestmegnis orðið að leggja leið
sína til annarra landa. Námskeið og nokkur kennsla
■'efir farið fram að vísu innanlands en ekki í fullkom-
nni skólamynd.
Við eigum allt okkar undir þorskinum, eins og eitt
^inn var sagt. Það er okkur lífsnauðsyn að kunna
að tilreiða fiskafurðimar á þann hátt að þær verði sem
dýrmætastar — áður en við flytjum þær út. Það er
sannarlega kominn tími til þess að hætta því að flytja
út hráefnið og láta aðrar þjóðir auðgast á að gera það
nð mörgum sinnum dýrari verzlunarvöm.
Þessa dagana er verið að bjóða íslenzk skuldabréf
il sölu á Lundúnakauphöllinni fyrir miklu framkvæmd
rláni. Ríkisstjómin hefir þegar ákveðið að það skuli
ið nokkm ganga til þess að efla íslenzkan fiskiðnað,
n. a. til þess að gjömýta Íslandssíldina Iostætu.
Hér ber allt að sama brunni. Við þurfum sem allra
yrst að stofna fullkominn fiskiðnaðarskóla. Þar sé
■vgum mönnum kennt allt það sem til fiskiðnaðar heyr
'i, verkun, frysting, reyking, söltun og niðursuða fiskj-
'r svo eitthvað sé upp talið.
Slíkur skóli er grundvöllur þess að við verðrnn
:mkeppnisfærir á hinum miklu Evrópumörkuðum
iem innan skamms munu opnast fyrir íslenzkan fisk.
'’stta er þjóðarhagsmunamál, sem þegar þarf að hrinda
T framkvæmd.
Orð hershöfðingjans
Lauris Norstad, yfirhershöfðingi Atlantshafs-
'iandalagsins, ritaði grein fyrir Vísi, sem birtist á for-
fðunni hér í gær. I greininni vekur hann athygli (i því
’ive örlög smáþjóðanna innan Nato eru nú ólík því
am áður var.
Fyrir stofnun bandalagsins áttu smáþjóðir sem
Áanmörk, Noregur og ísland við algjört ofurefli að
tja ef stórveldi hugðist leggja til atlögu við þær Nú
tendur allur liðsafli Nato að baki þessum smáþjóðum.
’að er mikill og óvígur her. Hann er þannig bezta
-ygging smáþjóðanna fyrir því að á þær verði ekki
dtað. Enda sýnir sagan að frá stofnun Nato I94i> hefir
kki einn einasti kílómetri lands orðið árásarseggjum
ð bráð í Evrópu. Árin þar áður hafði hvert smáríkið af
5ðru í Austur-Evrópu glatað frelsi sínu.
Grein hershöfðingjans er íhugunarefni. Hana ættu
llir Islendingai að kynna sér. Þar talar maður með
eynslu að baki sér. Þar talar maður sem veit að ár-
'ekni og styrkur er bezta vömin.

V í S I R . Þriðjudagur 27. nóvember 1962
i r
■ H
Fyrir nokkru birti hið víð-
kunna sænska blað „Göteborgs
Handels og Sjöfartstidende“
stórar grein um deilu SAS og
Loftleiða. Var það aðalgreinin
f blaðinu s.l. föstudag. Tekur
það mjög kröftuglega upp
hanzkann fyrir Loftleiðir og
ræðst á SAS fyrir óheiðarlega
framkomu f deilunni. Birtist
greinin hér lítið stytt. Hún hét
á sænsku „Siáss SAS með
blanka vapen“, sem myndi
þýða: „Er SAS óheiðarlegt í
baráttu sinni“.
CAS er og verður vandræða-
barn. Sem skattborgarar er
er eðlilegt að við óskum þess
að þetta ríkisstudda fyrirtæki
væri rekið með hagnaði. Þvf
miður er langt frá að þvf marki
verði náð. Jafnvel f ár er reikn-
að með tapi upp á 30 milijónir
sænskra króna (240 millj. fsl.
króna) Þá þarf að finna ein-
hvem svndasel, sem hægt sé
að kenna um þetta og nú hef-
ur hann fundizt bar sem Loft-
leiðir eru. Því miður er ekki
hægt að segia að barátta SAS
í þessu sé heiðarleg.
Tilraunir SAS til að neyða
Loftleiðir til að selja farmiða
á sama háa verðinu og SAS
gerir eru ekki nýjar. Það var
SAS sem stóð á bak við þær
aðgerðir, þegar sænska ríkis-
stjórnin sagði árið 1955 upp
loftferðasamningnum milli Sví-
þióðar og fslands' Og f loft-
ferðasamningi fslands og skand
inavisku rfkjanna 1960 urðu
Loftleiðir að þ’ola mikia tak-
mörkun á ferðum sfnum til
Skandinaviu. Samningurinn
leyfir fslenzka rélaginu aðeins
fimm ferðir á viku til Norður-
landa í sumaráætlun og þrjár
ferðir á viku á veturna.
jMargir fulltrúar SAS halda
1 því nú fram, að starfsemi
félagsins geti ekki borið sig,
nema árangurinn verði betri á
flugleiðinni ; ’ir Norður Atlants
hafið Og þeir haida þvf fram
að ekki sé hægt að bæta út-
komuna á þeirri leið meðan
Loftleiðir taka svo marga far-
þega frá þeim. Þetta tap meta
þeir 25 til 35 milljónir sænsk
ar krónur og forstjóri SAS f
Aiperíku hefur meira að segja
gengið svo langt að halda þvf
fram að SAS muni kollsteyp-
ast ef Loftleiðir verði ekki brot
ið niður.
SAS hefur líka reynt að fá
aðstoð hjá Bandaríkjamönnum.
Pan American greiddi atkvæði
með SAS á IATA-ráðstefnunni
um að leyfa ód.’r fargjöld á
flugleiðinni Skandinavia til
New York sérstaklega. Öll önn
ur flugfélög í IATA greiddu at-
kvæði gegn þessari tillögu um
hundrað talsins. Síðan hefur
Pan AM hætt þessum stuðn-
ingi við SAS. Bandarísku loft-
ferðayfirvöldin hafa einnig far-
ið að ræða við Loftleiðir, en
Amerfkanamir fóru sér hægt.
þeir verða að hugsa um bæki-
stöð sína á íslandi.
TVTörg einkennileg atriði hafa
komið fram í sambandi við
þessa deilu. Berlingske Tidende
í Kaupmannahöfn hefur m.a.
haldið þvf fram, að sænsku hlut
hafamir, sem eiga einna mest
í SAS hafi hótað þvf að draga
aftur allt hlutafé sitt að upp-
hæð 80 milljónir króna, ef ekki
verður hægt að binda enda á
samkeppni Loftleiða. Við vit-
um ekki hvernig sifkt yrði
framkvæmanlegt, þar sem allir
þeir sem eiga hlutafé f SAS
hafa afskrifað það sem tap.
Einkennileg er yfirlýsing,
sem framkvæmdastjórar SAS
hafa gefið f Aftonbladet, Þeir
segja þar, að ef öll önnur flug-
félög fylgdu dæmi Loftleiða
yrði lífshættulegt að ferðast
flugleiðis f heiminum. Þetta er
furðuleg yfirlýsing, ætlunin
með þessu er að hræða fólk frá
þvf að ferðast með Loftleiðum
enda þótt ekki hafi orðið eitt
einasta dauðaslys í sambandi
við ferðir Loftleiða, en það er
hlutur sem SAS getur ekki
hrósað sér af.
yið skulum svo skilja við
þessi áróðursbrögð og líta
á tölur og hagskýrslur.
Tap SAS f ár er sem sagt á-
ætlað minnst 30 milljón krónur
(240 millj. fsl. kr.). Er það nú
rétt að SAS muni græða 25-35
milljón krónur á þyí að brjóta
Loftleiðir niður? Auðvitað ekki
Þegar SAS-forstjórarnir tala
um tekjumissi gleyma þeir lað
geta þess, að það er ekki hið
sama og nettó-tekjur. Ef þeir
geta bætt við sig farþegum svo
tekjur aukizt um 25 milljón kr.
þá kostar það líka nokkuð að
flytja þessa farþega. Og eins
og allir vita hefur reksturs-
kostnaður SAS aldrei verið lft-
ill. Starfslið Lofleiða er 70 á
flugleið en sambærileg tala hjá
SAS er nær 200. Það er ótrú-
legt að slík aukning myndi
minnka heildartap SAS> um
meira en 2-3 milljónir.
'U’n jafnvel sjálf yfirlýsingin
jr villandi. Eins og áðan
var getið eru flugferðir Loft-
leiða til Skandinaviu mjög tak-
markaður. Ekki hafa þærfengið
að fjölga þeim síðan 1960. Við
höfum séð sundurliðaða far-
þegaskýrslu Loftleiða. Þar sést
ð tala farþega á flugleiðum
þeirra frá / Skandinaviu til
Bandaríkianna og til baka nam
um 15,200 árið 1961 og að
brúttótekju af miðasölu á
þessari leið námu 14,8 millj.
kr. Það eru þessir farþegar, ei
SAS langar að krækja í.
En nú leita Loftleiðir við-
skipta hjá öðru fólki en SAS
Þeir vilja gefa millistéttunurr
tækifæri til ódýrra ferðalage
til og frá Bandaríkjunum. Ranr
sóknir sýna að 60-70% af far-
þegum Loftleiða hefðu ekk'
ferðazt ef þeir hefðu ekki kom-
izt á hinu ódýra fargjaldi hins
íslenzka flugfélags. Þessir far-
þegar falla burt, ef aðeins vær'
hið háa farmiðaverð IATA.
Þetta sýnir glögglega hinai
villandi og fölsuðu yfirlýsingai
SAS.. Það er hægt að tvöfalda
farþegatöluna með því að setis
aukaflugvélar inn á leiðina
Getur SAS sannað staðhæfingai
sínar.
A uk skandinavisku flugferð
anna sem ekki er hægt að
auka, hafa Loftleiðir allmiklar
flugferðir til Austurlanda, Ham
borgar, Luxemborg og Glasgow
en flugkerfi þeirra flytur árlega
60 þúsund farþega yfir hafið.
Ef maður íhugar það, að 2,5
milljón farþega eru árlega flutt
ar með flugvélum yfi'r Atlants-
haf, kemur í ljós að þetta ei
um 2% af heiídartölunni. Og
ef maður íhugar það að heildar
velta SAS er nokkru meiri en
milljarð sænskra króna, þá kem
ur í ljós, að tekjumissir SAS
vegna Loftleiða er aldrei meira
en 1% af SAS-veltunni.
T oftleiðir er stórt fyrirtæki
fyrir Island, með aðeins
175 þúsund fbúa. Gjaldeyris-
tekjur Loftleiða eru jafn þýð-
ingarmiklar fyrir Island og
gjaldeyristekjurnar af öllum
verzlunarflotanum eru fyrir
Svíþjóð.
Loftleiðir hafa hjálpað til við
að rjúfa einangrun Islands frá
umheiminum. Eru það ekki
nógu sterk rök fyrir því að
biðja SAS um að koma dálítið
kurteislegar fram I baráttu sem
felur ekki einungis 1 sér sam-
keppni, heldur hitt að finna
skotspón og syndahafur fyrir
éigin svlvirðingar.
Stríð á
Ermarsundi!
Franskir .iskimenn kvarta
nú mjög undan ágangi erlendra
fiskimanna, brezkra, þýzkra og
rússneskra.
Segja frönsku fiskimennirnir,
að útlendingarnir ryðjist inn á
mið þeirra við Cap Gris Nez í
Ermarsundi styggi síldina.
sem þar er og Frakka.- hafa
hug á að veiða. Frakkarnir
segja ennfremur, að þarna si
um hvorki meira né minna en
400 útlenda fiskibáta að ræða.
sem geri frönsku fiskiskipunum
— þau eru um 50 og er gerð
út frá Boulogne, Dieppe og
Fecamp — ómögulegt að veiða
með venjulegun. hætti. Er
ess krafizt, að franski flotinr
sendi herskip á vettvang til
þess að vernda frönsku skipin
fyrir hinum útlendu.