Vísir - 04.12.1962, Blaðsíða 8

8
V í SIR . Þriðjudagur 4. desember 1962.
VÍSIB
Útgefandi: Blaðaútgáfan VÍSIR.
Ritstjórar: Hersteinn Pálsson, Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 55 krónur á mánuði.
f lausasölu 4 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur).
Prentsmiðja Vísis. — Edda h.f.
Er Landsbankanum trúandi ?
Á sunnudaginn lét Tíminn sig hafa það að lýsa
því yfir, að Efnahags- og framfarastofnun Evrópu hefði
ekkert vit á efnahagsmálum — vegna þess að talsmað-
ur hennar hafði sagt að viðreisnin íslenzka géngi vel!
Þeir eru ósmeykir í áróðrinum Tímamenn. Ekki
skal aldeilis viðurkennt annað en að hér ríki kreppa
og atvinnuleysi. Það er alveg sama þó að merkasta
hagfræðistofnun álfunnar lýsi því yfir að efnahagur
íslendinga fari stórbatnandi síðustu misserin. Eysteinn
og Hermann eru ekki lengur í stjóm. Því hlýtur OECD
að skrökva þessu til!
Hér skal ekki um það fjölyrt hvomm aðilanum
íslenzkir blaðalesendur trúa betur í efnahagsmálum
Tímanum eða Efnahagsstofnuninni. Blindara getur
pólitíska ofstækið varla orðið en í skrifum Tímans.
Og nú er spurningin. Ætlar Tíminn líka að lýsa
því yfir, að nýjustu tölur Landsbankans um spari-
fjáraukninguna séu helber uppspuni?
Landsbankinn gaf nefnilega þær upplýsingar nú
fyrir helgina, að sparifjáraukningin til I. nóvember
hefði orðið meiri en allt árið í fyrra eða alls 431 millj.
króna. Er þetta skjalfest í skýrslum bankans.
Nú vita flestir, að sparifjármyndun er undirstaða
fjárfestingar í landinu. Framkvæmdir em undir því
komnar að sparifé sé nægilegt til útlána. Ella myndast
þensla og verðbólga í landinu. Því er aukning spari-
f járins mikið heillamerki. Auk þess sýnir aukningin að
almenningur hefir rúm f járráð. Hann leggur fé á vöxtu.
Kemur það heldur illa heim við hjáróma söng stjómar-
andstöðunnar um kreppu og vandræði í landinu.
Nú skulum við bíða og sjá til hvort Tíminn lýsir
því ekki yfir á morgun, að allt sé skreytni um aukna
sparif jármyndun. Það væri í réttu sámræmi við önnur
heimskuskrifa hans!
I eina sæng með
kommúnistum
Á fimmtudaginn gaf forsætisráðherra Ólafur
Thors þá yfirlýsingu, að algjörlega tilhæfulaust væri
að kommúnistum hafi staðið til boða embætti dóms-
málaráðherra í nýsköpunarstjórninni.
Þrátt fyrir þessa yfirlýsingu heldur Tíminn áfram
íygaþvættingnum um málið.
Hver er ástæðan? Hún er sú, að framsóknarmenn
eru nú logandi hræddir við að tapa fylgi á samvinnu
sinni við kommúnista. Kom fylgisspekt þeirra greini-
legast í ljós á ASÍ-þinginu, þegar þeir hundsuðu lög-
legan dóm að ráði kommúnista.
Örþrifaráðið er því að kenna öðrum um komm-
únistasamvinnu, er þeir sjálfir sitja sem fastast í henni.
t
Að morgni hins 28. nóvember
s. 1. var tilkynnt, að Vilhelmfna
prinsessa oj fyrsta drottning í'
Hollandi hefði látizt um nótt-
ina. Forsætisráðherra Hollands,
Jan de Quay, minntist hennar í
hollenzka úrvarpinu og fórust
honum orð eitthvað á þessa
leið: „Móðir Hollands er horfin.
Okkur skortir orð, þegar við nú
minnumst mikillar konu, sem
með hyggindum og skilningi afl
aði konungsættinni mikillar
hylli og virðingar meðal þegn-
anna. Hún var sem klettur í ó-
veðri, verndari og talsmaður
andlegra verðmæta. Hún brást
aldrei þegar á reyndi. Við erum
þakklátir fyrir, að hún skyldi
lifa svo lengi meðal okkar, eftir
að hún lét af konungdómi, jafn-
vel þótt hún héldi sig mikið út
af fyrir sig. Þegar við lítum á
hana sem drottningu Hollands,
minnumst við stjómarhæfileika
hennar, viljastyrks hennar, hygg
inda og gáfna. Hún mun lifa í
hugum okkar sem móðir Hol-
lands. Megi hún hvíla 1 friði“.
VILHELMINA
31. ágúst árið 1880 kváðu við
51 fallbyssuskot I Hollandi og
þar með var tilkynnt að prin-
sessa væri fædd. Það var þá
bara stúlka, sögðu Hollendingar
vonsviknir, því að þeir höfðu
svo heitt vonað að ríkisarfinn
yrði drengur. En þeir áttu sfðar
eftir að brosa að vonbrigðum
sfnum. Þegar næsti ríkisarfi
varð stúlka, dansaði öll þjóðin
af gleði og svo varð einnig f
þriðja skiptið.
Helena Pálína María Vilhelm
ína var einkadóttir Georgs kon-
ungs III og Emmu drottningar.
Faðir hennar hafði átt þrjá syni
í fyrra hjónabandi en þeir létust
allir. Hann var orðinn meira en
60 ára þegar hann kvæntist f
annað skipti og var þjóðin þá
orðin úrkula vonar um að fá
ríkisarfa. Sá leggur ættarinnar,
Oranien-Nassau, sem hollenzka
konungsfjölskyldan tilheyrir,
hefði dáið út ef hjónabandið
hefði orðið bamlaust.
Þegar Vilhelmína var aðeins
10 ára gömul, dó faðir hennar
og hún varð drottning, með móð
ur sfna sem ráðgjafa. Árið 1898,
þegar hún var 18 ára gömul, var
hún krýnd og sat hún að völd-
um f 50 ár, eða þar til hún lét
völdin í hendur dóttur sinnar
árið 1948. Hún var við völd
lengur en nokkur karlmaður f
ætt hennar hefur verið, og oft-
ast var hún eina rfkjandi drottn
ingin f Evrópu. Eftir að hún
sagði af sér, nefndist hún prin-
sessa af Hollandi.
Bemskuár Vilhelmínu voru
ekki sérlega hamingjurík. Enska
kennslukonan hennar, ungfrú
Saxton Winther, ól hana upp
í að verða „stór og óbifanleg,
göfug og hugrökk kona“. Þegar
aðrar ungar stúlkur voru að
skemmta sér, ferðaðist hún um
landið til að tala við þegnana
og heimsækja ýmsar stofnanir
og kynnast landi sínu,
Lífsskoðanir hennar voru
mjög trúarlegar og hún leit á
konungsvald sitt sem heilagt
starf, sem guð hefði falið henni.
Og þetta starf var áreiðanlega
oft sem kross á herðum hennar
og það kostaði hana mikinn
hluta einkalífs hennar, ' ham-
ingju og gleði. 1 hvert skipti
sem flóð geisuðu í Hollandi fór
hún út á flóðasvæðin til að hug
hreysta þá, sem áttu um sárt
að binda og sýna þeim, að hún
stæði trygg við hlið þeirra þeg-
ar á reyndi. Eitt sinn þegar verk
fall var, ók hún alein gegnum
kröfugöngu æstra verkamanna,
heilsaði og kinkaði kolli til
beggja hliða, og þegar mann-
fjöldinn sá hugrekki hennar,
þagnaði hann. Áður en kvöld
var komið, hafði öldurnar lægt.
Þegar Vilhelmína var prin-
sessa, tók hún doktorsgráðu í
heimspeki við háskólann í
Groeningen. Þegar hún var orð-
in drottning, hafði hún miklar
mætur á umburðarlyndi, mann-
gæzku og alþjóðarétci. Þegar
friður komst á eftir fyrr heims-
styrjöldina, neitaði hún að láta
af hendi Vilhjálm keisara, sem
hafði leitað hælis í landinu í
strfðslok. Og þegar hún sendi
stríðsskip sitt, „Gelderland", til
Suður-Afríku í lok Búastrfðsins,
til að sækja Krtiger forseta og
flytja hann til Evrópu, sagði
franskt skáld við hina ungu
drottningu: „Af öllum konung-
um Evrópu hafið þér ein komið
fram sem karlmaður".
Vilhelmína var af einni elztu
aðalsætt Evrópu og þær reglur
við hirð hennar, sem lutu að
hirðsiðum og metorðum, voru
álitnar þær ströngustu sinna
tíma. Það er sagt að enginn
mætti segja nei við drottning-
una. Ef hún missti eitthvað á
gólfið, mátti enginn beygja sig
niður og rétta henni það, því
að hún átti ekki að þurfa að
þakka neinum neitt. Þegar hún
setti þingið, ók hún ávallt í
vagni, sem var dreginn af hest-
um. En sjálf var hún hógværust
og látlausust allra konunga.
Þegar hún var drottning að-
eins 18 ára gömul, réði hún yfir
þriðja stærsta nýlenduveldi
heims. Undir hennar stjórn voru
m. a. hollenzku Austur-Indíurn-
ar með sína hausaveiðara og
náttúruauðæfi. Af jarðeignum
sínum á nýlendunum fékk hún
árlega um 5 milljónir dollara,
og var oft sagt að hún væri rík-
asta kona heims. En hún hafði
meiri áhuga á að ávaxta auðæfi
sfn en eyða þeim. Ráð hennar
voru alltaf gáfuleg og þraut-
hugsuð, þegar um var að ræða
velferð rikisins. Og þrátt fyrir
stríð og árásir og hemám, sem
kostaði Holland mikið, og þrátt
fyrir íioð og tap á nýlendunum,
var land hennar efnahagslega
mjög sterkt, þegar hún lét af
konungdómi.
Árið 1940, þegar Þjóðverjar
réðust inn í Holland og hún
kaus að halda baráttunni áfram
utan landamæranna, var hún í
augum Hollendinga merki frið-
ar og þrautseigju. Og með lát-
Frh. á bls. 5.