Vísir - 18.12.1962, Blaðsíða 10

V I S I R . Þriðjudagur 18. desember 1962.
Ferðabók hjóna
Sigríður og Birgir Thorlacius:
FERÐABÓK. Bókaútgáfan
Edda, Akureyri. Ámi Bjarn-
arson, 1962.
Lirib iór fyrir ferðalögum ís-
lendinga fyrr á tíð. Flestir voru
bundnir við hólmann eða torfuna
allt sitt líf, og margir kunna enn
að greina frá fólki, sem naumast
fór út fyrir hreppinn sinn alla æv-
ina. En þó hafa löngum verið til
með þjóð vorri menn, sem gert
höfðu víðreist um lönd og álfur
og kunnað tíðindi að segja þeim,
sem hvergi fóru. Oft settu slíkir
menn saman reisubækur, sem
gerðu mönnum með nokkrum
hætti kleift að sitja kyrr á sama
stað en samt að vera að ferðast,
eins og Jónas Hallgrímsson kvað.
Og það er einmitt þetta, sem fyrir
reisubókarhöfundinum vakir. Hann
vill veita öðrum tækifæri til þess
að fara þá för í anda, sem hann
sjálfur fór í líkamanum, vill breyta
sjón í sögu. í bókmenntum vorum
eru til öndvegisrit um ferðalög ís-
iendinga bæði fyrr og síðar
Og enn bætist árlega við þessa
bókmenntagrein. Á vorum dögum
eru það að vísu hversdagsleg tíð-
indi, að menn fari út yfir pollinn,
en veröldin er stór og fæstum
auðnast enn sem fyrr að kanna
nema fáar þeirra langleiða, sem
um hana liggja, Sá sem fjöld fer
og fjöld kannar og vel kann frá að
segja, má þvl enn eiga víst, að
menn leggi hlujtirnar við, ef hann
kveður sér hljóðs á almannafæri.
Sigríður og Bir0ir Thorlacius hafa
þessa eiginleika til að bera, eins
og glögglega kemur í ljós í Ferða-
bók þeirra hj~..anna, sem nú er ný-
iega út komin og hér verður lítil-
lega gerð að umtalsefni.
I Ferðabók sína hafa þau hjónin
safnað 18 myndskreyttum ferða-
þáttum um ferðir sínar til austurs
og vesturs. Hér er um auðugan
garð að gresja, því að viðkomu-
staðir þeirra mynda nálega belti
um hnöttinn allan. Er hér um að
ræða ferðalýsingar, en þó einkum
einstakar svipmyndir úr lífi fram-
andi og fjarlægra þjóða, meðal
annars frá Spáni, Italíu, Ráðstjórn-
arríkjunum, Indlandi, Ameríku,
Hawaii. Drjúgum er hlutur Sigríð-
ar meiri en manns hennar, ef taldir
eru saman þeir þættir, sem merkt-
ir eru hvoru þeirra um sig, en í
formála skýra þau hjón svo frá, að
flestir séu þeir unnir af þeim báð-
um sameiginlega að meira eða
minna leyti. En þótt svo sé, hefur
hvor um sig sín höfundareinkenni,
svo að hægt væri að draga í sund-
ur, þótt engin væru mörkin, en
hjónasvipurinn er nógu mikill til
þess að allt falli í einn farveg og
bókin myndi samfellda heild. Þetta
er mikill kostur. Þættirnir eru að
vísu sinn úr hverri áttinni, ef mið-
að er við lönd þau og lýði, sem
þeir greina frá, en tengjast saman
í eina heild af þeim rauða þræði,
sem snúinn er úr líku viðhorfi, á-
þekkum hugðarefnum, svipuðum
frásagnarmáta. Þau hjón eru hvort
sem annað prýðilega ritfær, mál-
farið ljóst og óþvingað, samlíking-
ar og lífræn hugmyndatengsl á
hraðbergi. En enginn skrifar góðar
ferðalýsingar, þótt hann sé vel
máli farinn. Hin fyrsta forsenda er
sú, að ferðalangurinn hafi hug
sinn opinn, njóti þess sem ber fyr-
ir augu og eyru og gangi helzt
sjálfur í veg fyrir það mannlíf, sem
fyrir verður á hverjum stað. Og
mér virðast þessir þættir Sigríðar
og Birgis vera gæddir því lífsins
marki, sem runnið er af vökulum
og eftirgangssömum áhuga á þeim
mannlífsfyrirbærum, sem á vegi
þeirra verða. Greinilegt er, að það
eru fyrst og fremst mennirnir og
handaverk þeirra og þjóðfélögin
með margbreytileik sínum, sem
hug þeirra tekur, landslag og nátt-
úrufar allt verður þeim síður tíð-
rætt um, og nota þau slíkt einung-
is sem baksvið eða umgerð þess,
sem þeim er aðalatriði, enda fer
vel á því. Persónuleg upplifun í
kynnum við lifandi fólk, með
hæfilegu kryddi úr sögu þess og
menningarumhverfi er það sem
drýgst endist ferðabókarhöfundi
til erindis við Iesendur. I Ferða-
bók Sigríðar og Birgis er öllu hag-
lega í hlutföll skipt. Svipmyndir
þeirra margar eru einstaklega
sannar og lifandi. Veit ég, að hér
sem endranær eru þau orð í gildi,
að sjón er sögu ríkari. En þegar
bezt Iætur tekst þeim hjónum að
hrífa lesandann með sér svo að
hann gleymir því í svip að hann er
ekki sjálfur staddur á vettvangi
Buick ’57, glæsilegur, til syms og sölu.
Benz ’57 gerð 190 í skiptum fyrir Lana
rover ’62. Benz iiesel ’54 8 tonna yfir-
oyggður. Landrover-jeppi ’55, mjög góður
Höfum kaupanda ac Mosckwitsh ’59 og
Opel ’55, mega ve.a ryðgaðir með lélegt
lakk, útborgun 20—30 þús. Volvo Amazon
'59 skipti á eldri gerð.
atburðanna. Einna ítarlegust er
lýsingin á nautaati á Spáni. Les-
andann langar að vísu ekki til að
vera í sporum nautsins eða nauta-
banans, jafnvel ekki áhorfandans,
en meðal annars þess vegna finn-
ur hann, að honum hefur verið
leiddur fyrir sjónir undarlegur
Ieikur í skilmerkilegri og um leið
hnitmiðaðri frásögn sjónarvottar.
Ég nefni þetta sem dæmi, en því
fer betur að flest eru efnin hugð-
næmari, sem urn er fjallað í þess-
ari bók. Af nógu er að taka.
Þótt vér ferðumst nú meira en
áður var, eru þeir enn tiltölulega
fáir, sem nokkurt verulegt tæki-
færi hafa til að kynnast fjarlægum
og fjarskyldum þjóðum. Þetta
tækifæri hafa þau Sigríður og
Birgir Thorlacius haft og þau hafa
notað það vel. Það sýnir þessi
bók, og hún sannar að enn eiga
góðir ferðaþættir sitt forna erindi.
Bókin er smekklega úr garði gerð
af útgefandans hálfu og frágangur
allur vandaður, enda mega þá allir,
sem hlut eiga að máli, vel við una.
Kristján Eldjárn.
Enginn ræður -
Framh. at bls. 4
heyja ,,skuldastríðið“ í Þingeyj-
arsýslu og við Hrútafjörð mörg-
um árum síðar. En það er eins
og hann hafi verið að flýta sér
að komast heim — heitmey hans
beið líka heima — svo að hann
hafi viljað flýta sér að Ijúka
þessum kafla. Hann hefði líka
mátt segja meira um „skulda-
basl“ sitt, þegar hagur bænda
var bágborinn, flestir í skuld, en
kaupfélagsstjórinn varð að vera
hæfilega eftirgangssamur um skil
in. Það hefði verið mörgum þörf
fræði á tímum peningaflóðs.
Pétur Sigfússon hefir búið yfir
léttri og viðkunnanlegri frásagn-
argáfu, og kemur það hvað eftir
annað fram í bókinni, hvort sem
hann segir frá mönnum eða mál-
efnum, umhverfi sínu eða ýmsum
atvikum. Geta má eins dæmis af
bls. 53 því til sönnunar:
„Nú kveður þorri sín ham-
römmu klakakvæði á þekjum og
þili, ömurlegt ýlfur í strompi með
rokum og vælandi lotum. Engin
dagskíma um glugga, því að allt
er í kafi, og kuldahrollurinn læð-
ist með veggjum og smýgur um
læstar dyr ......“ Fleiri dæmi
mætti telja en verður ekki gert.
Þótt þetta sé ekki ein hinna
stærri ævisagna að þvi er snert-
ir ævi eða frásögn, hefir höfund-
urinn samt sögu að segja, sem
margir munu hafa ánægju af að
lesa, skemmtilega og á ýmsan
átt viðburðaríka sögu.
Útgefandi bókarinnar hefir
gert þessa bók vel úr garði.
H. P.
SALAN ER ÖRUGG
HJA okkur
Höfum ávallt á biðlista
kaupendur að öllum
smærri og stærri teg-
undum bifreiða.
SALAN ER ÖRUGG
HJÁ OKKUR
Nýstórleg
lesgrind
Nú er komin á markaðinn ný
gerð af bókagrind, sem hægt er
að nota á mjög margvíslegan hátt.
Hún er mjög hentug til að nota
við lestur í rúmi, sem stativ undir
verkefni bréfritara, til að hafa á
orðabækur, undir matreiðslubók í
eldhúsi, undir nótur tónlistarfólks
og símaskrár á borðum. Þannig
mætti lengi telja.
Grind þessi nefnist Hero les-
grindin og er búin til af feðgunum
Sigurði og Rolf Markan. Frum-
hugmyndina fengu þeir úr sænskri
grind, en hafa nú unnið að því
undanfarna mánuði að fullkomna
hana, svo að nú er fátt sameigin-
legt með þeirri sænsku. Hafa þeir
prófað hana til hlítar með aðstoð
verkfræðings. Hafa þeir meðal
annars reynt hana með sjö kílóa
þungri bók og gaf hún ekki eftir.
Lesgrindin kostar 147,40 krönur
og er söluumboð fyrir hana í bóka-
verzlun Máls og menningar á
Laugavegi 18. Má telja víst að hún
nái hér vinsældum, enda gagnleg-
ur gripur. Þeir feðgar hafa sótt um
einkaleyfi á henni hér og erlendis.
Bílþjófur
Nótt eina í síðustu viku barst
Iögreglunni hér í Reykjavík til-
kynning um að bifreið hafi verið
stolið vestur á Tómssarhaga.
Lögreglan hóf þegar ákafa leit
að hinni stolnu bifreið og setti sig
í samband bæði við lögreglubif-
reiðir sem voru í eftirlitsferð á
götunum og eins við leigubifreiðir
sem voru með talstöðvar og báðu
þær að skyggnast um eftir bif-
reiðinni.
Jú, brátt barst lögreglunni frétt
um að umrædd bifreið væri í
akstri á götum Reykjavíkur og var
bifreiðin þegar elt og stöðvuð. En
ökumaður bifreiðarinnar mun hafa
orðið jafn undrandi yfir þessum
eltingarleik eins og lögreglumenn-
irnir sjálfir urðu þegar þeir sáu
að það var enginn annar en eig-
andinn sem sat í hinni „stolnu"
bifreið.
Misskilningurinn átti sér stað út
af því að eigandi bílsins var sjó-
maður, en hann mun hafa komið
fyrr heim til sín en ætlað var.
Nágranni hans og góðkunningi, sá
hins vegar að bíllinn var horfinn
umrædda nótt, taldi öruggt að
honum hafi verið stolið og gerði
lögreglunni aðvart um það.
Jólamarkaðurinn
Bergstaðastræti 75
Kvenpeysur — Golftreyjur og
Bblússur í miklu úrvali. —
Sokkabuxur barna. — Alls
Crep-sokkar kvenna og barna.
konar gjafavörur og leikföng.
JÓLAMARKAÐURINN
Bergstaðastræti 15.
ALLAR HELZTU
málningarvörur
ávallt fyrirliggjandi
SENDUM HEIM
HELGl MAGNÚSSON & CO.
Hafnarstræti 19.
Símar 13184 - 17227
Getur það
verið?
Sigurður A. Magnússon segir
í ritdómi í Morgunblaðinu um
Mína menn — Vertíðarsögu
eftir Stefán Jónsson frétta-
mann:
Flest af því, sem Stefán
skrifar um er með afbrigðum
skemmtilegt........ Bókin er
aáma af smellnum athugasemd-
um um allt milli himins og
jarðar..... Persónulýsingarnar
eru margar afburðafyndnar
.... Þó stundum bregði fyrir
kaldhæðni hjá Stefáni virðist
honum vera hið létta og hlýja
skop miklu eiginlegra, einfald-
Iega vegna þess að honum
þykir undantekningarlaust
vænt um fólkið, sem hann lýs-
ir ....
Eiður Guðnason, Alþýðublað-
inu:
Sá maður mun vandfundinn,
sem getur lesið Mína menn án
þess að stökkva bros eða jafn-
vel skellihlæja.
Jón Múli segir í Þjóðviljan-
um:
Stefáni hefur lukkast gamli
lífsandagaldurinn og Hans
menn standa velflestir sprelllif-
andi á spjöldum bókarinnar.
Hann er búinn að sýna í tví-
gang og sanna það í seinna
skiptið að hann ræður yfir þeim
öflum, sem þarf til að skrifa
góða bók.
Ritstjóri Alþýðumannsins á
Alcureyri:
Lystileg dægrastytting ....
Kristján frá Djúpalæk í
Verkamanninum, Akureyri:
Við gátum aldrei komist á
það hreina með, hvaða kafla
ætti að lesa. Þeir voru allir svo
bráðsnjallir, sprenghlægilegir
og -i— vel við eigandi. Bókin var
Krossfiskar og hrúðurkarlai
Krossfiskar og hrúðurkarlar
eftir Stefán fréttamann. Og nú
liggur hér önnur bók hans,
Mínir menn og það er þannig
að unnið að þeir munu margir, 1
sem vilja líka kalla þessa sína.
Bókin er vel frá gengin að
öllu leyti.
Guðniundur Daníelsson,
skáld, ritstj. Suðurlands: Stefán
Jónsson fréttamaður er fram-
úrskarandi málhagur maður,
andríkur og fyndinn .....
Helgi Sæmundsson, formað- |
ur Menntamálaráðs:
Stefán Jónsson skortir nær- ]
færni og smekkvisí og þess I
vegna reynist fyndni hans klúr ,
og klunnaleg. Hrossið gerir öll >
sín stykki á stofugólfið ..... !
hefur gengið að verki eins og |
hann væri að moka skít í á- >
kvæðisvinnu .....
i
Yfirlýsing:
Að gefnu tilefni skal það hér
með vottað, að mér er kunn-
ugt um að Stefán Jónsson
fréttamaður hefur ekki samið
nema suma af gamanþáttunum,
sem Karl Guðmundsson leikari
hefur flutt á undanförnum ár-
um um Helga Sæmundsson for-
mann Menntamálaráðs.
Guðm. Jakobsson.
(Auglýsing).
*BI