Vísir - 15.06.1963, Blaðsíða 9

VÍSIR . Laugardagur 15. júní 1963.
„Þagalt ok hugalt skyli
CTAÐRAÐINN í því að hafa
^ blaðaviðtal við tvo skáld-
anda fyrir norðan, sækja þá
heim upp á von og óvon, án
þess að gera boð á undan sér, en
fá biátt afsvar með elskulegum
viðtökum persónulega í sárabæt
ur: Þannig voru afdrif blaða-
manns í einslags Apavatnsför
viku fyrir hvítasunnu.
Andagift frýs ekki í Ýlinum á
Norðurlandi og skáldskapargáfa
dignar ekki í fásinni — eða —
eða?
Annar andanna býr á Akur-
eyri, hefur verið þar rúm 40 ár:
Davíð frá Fagraskógi. Þegar
Davíð var ungur, kom hann til
Ítalíu og orti um Messalínu og
Caprí.
Á þeim árum var elskað á
Islandi.
Kona á Fellsströnd, sem grein-
arhöfundur gisti að í hitteð-
fyrra, kunni ijóð hans og fór
með þau með hita. Hún á tólf
börn. Þegar hún þuldi söngv-
ana, varð hún 17 ára í augun-
um og húðin sléttist á fertugu
andlitinu.
Sumir eru fæddir skáld og
geta ekki verið annað — allt,
sem þeir skapa, er ótilbúið,
heppnað sem misheppnað. Kröfu
harður bókmenntarýnir, pólitísk
ur vinstri slagsíðumaður og att-
anfossi gervi-gáfnaljósa fyrrver-
andi andlegrar einokunarhreyf-
ingar á íslandi, viðurkenndi, að
ef valin væru tuttugu beztu ijóð
Davíðs og gefin út í kvæðasafni,
yrði það bezta Ijóðabók á ís-
lenzkri tungu á þessari öld.
Davíð býr nú á Akureyri eins
og lávarður í Hálöndunum, sem
lítur yfir ekrur sínar, horfir til
heimafjallanna í kvöldsólinni,
samgróinn Eyjafirði, þar sem
miðnætursólin er náðargjöf frá
hinum hæsta til fólksins og út-
lendingar og aðrir, sem hafa
samanburðinn, falla í stafi yfir.
Og veðráttan er munaður út af
fyrir sig. Þar hefur skáldið orn-
að anda sínum og getur ekki
sagt skilið við staðinn, þótt hann
ætti lífiö að leysa.
ÍV'ÍUTÍU kílómetra frá Akur-
eyri í norðaustur fyrir hand-
an fjöllin við Skjálfanda er
Húsavfk. Þar hefur íjóðaþýðar-
inn Heigi Hálfdánarson unað
hag sfnum tuttugu ár og að lífs-
brauði selt Þingeyingum mixtúr-
ur. 7 fyrstu árin fór hann aldrei
út úr þorpinu að undanskiidu
þvf, að honum var tíðförult út á
Höfðann. Hann hefur þýtt
Shakespeare eins og að drekka
blávatn og Rubyat Omars Kay-
ams þýddi hann á sinn hátt, og
nútímaljóðum og klassískum hef
ur hann snarað yfir á íslenzku
og látið þau halda iffi.
■VTEÐRIÐ á Akureyri og um allt
Norðurland var eins og á
Rívíera, nítján stiga hiti, hvíta-
logn og trén höfðu laufgazt á
þrem dögum. Garðarnir á Akur-
eyri eru sýnishorn af sakleysi
bæjarbúa.
Þessi velhirti allsherjar trjá-
garður (ekki kirkjugarður eins
og suðurnesjameinhorn nefndi
bæinn) hefur sérstök áhrif.Vaðla
heiðin (Esja Akureyringa) söng
eins og orgel þegar lækirnir
féllu stall af stalli niður bratta
hlíðina.
„Öll náttúran söng“, sagði
Davíð, þegar hann stóð á tröpp-
um húss síns við Hamarsstíg og
var að lýsa liðnum vorum sinum
á staðnum. Hann benti á fjalla-
hringinn og sveiflaði hendinni.
Hann bannaði að láta hafa nokk
uð eftir sér — og það hefði
hann sennilega líka gert, ef
heimspressan hefði sent mann
út af örkinni til hans. „Þagalt
ok hugalt skyli þjóðans barn
vesa“, stendur í Hávamálum.
Hann tók á móti komumanni
eins og bóndi, sem býður í bæ-
inn. Andrúmsloft og nærvera
húsbónda flutti með sér fslenzk-
ar hefðir og þjóðhætti margra
kynslóða, án yfirborðsmennsku
eða útþynningar á sálrænum
verðmætum.
Hann bauð bakkelsi og kex
og kaffi, sem hann reiddi fram
í ölkrús með gotneskri áletrun.
Það var bleksterkt eins og bænd
ur vilja yfirleitt hafa það. Gegnt
sóffanum, sem komumaður sat
í, yfir kirkjulegum skáp var alt-
aristafla eftir íslenzkan málara
frá 17. öld af heilagri kvöldmál-
tíð. Hann settist í djúpan stól
úti f horni við gluggann, sem
veit í suður. í skoti öndvert við
hann var forn skápur útskorinn,
ættaður innan úr Eyjafirði,
brúklegur undir vín. Anno 1667.
Davfð frá Fagraskógi um það Ieyti sem hann orti
„Svartar fjaðrir“.
ióðans
Vegna gefins loforðs um að
virða óskráð drengskaparlög
(„ekkert blaðaviðtai!“), var for-
vitni í hóf stillt og fás spurt.
Hann bannaði líka að láta ljós-
mynda sig, þótt hann hefði vel
haft efni á þvf vegna útlits.Hann
er sextfu og átta ára gamall og
ber aidurinn vel. Hann er ekki
minnsta ellimannlegur — svip-
urinn hefur kyrrzt að vfsu, hár-
ið grárra en áður, og auðséð
var, að veðurblíðan og vorið
hafði áhrif á hann.
Skrifstofan er inn af stofunni,
hlaðin bókum: Davíð á eitt dýr-
mætasta bókasafn á Norður-
iandi. Myndir eru af vinum og
ættmennum og gamlir munir,
skrifborðsbákn, sem Davfð smíð
aði sjálfur (hann er völundur í
höndum) — á fletinum lítil
ferðaritvél, komin til ára sinna,
sem hann hefur pikkað mörg
veruna, þetta, sem bergmálar
elífðina f innra lífi einstaklings
og þjóðar, þegar hverfull heimur
og ytra líf býður ekki upp á
annað en tilgangsleysi. Ofan á
þetta var reynt að fiska eftir
því, af persónulegri forvitni,
hvort vænta mætti nýrrar bók-
ar. Svarið má ekki herma eftir
skáldinu af fyrrgreindri ástæðu.
Hins vegar er það á vitorði allra,
sem þekkja Davíð vel, að hann
er og hefur alltaf verið mik-
ill vinnumaður og getur ekki
hugsað sér lífið án starfs. Hann
situr við á hverjum degi og
skrifar og yrkir.
Hann vinnur í forherbergi að
stofunni við stórt vinnuborð
með túngrænum dúk. Þar voru
líka margar bækur, um skáld-
skap, ljóð, nýtízkuljóð, og þar
á vegg var skiliríið fræga
— sjálfsmynd af Sólon Islandus
(Sölva Helgasyni), sem Davfð
skrifaði skáldsögu um.
Degi var tekið að halla.
Davíð fylgdi gesti út á tröpp-
urnar og bað hann að skila
kveðjum til ákveðins fólks.
JW'Ú var ekki um annað að
ræða en söðla hesta sfna á
66
ljóð sfn á ... ísienzkt langspil,
ísienzk fiðla, mandólín, mynd
af skáldunum Steingrími Thor-
steinssyni og Matthfasi Joch-
umssyni f brúðkaupsveizlu Stein
gríms læknis á Akureyri, karl-
arnir kjólklæddir með pípuhatta,
hýrir af vini, — og ennfremur
eru ævintýramyndir eftir Kjar-
val og Ásgrfm.
Þótt Davíð sé tíðast einn f
húsinu, virtist fullt af fóllci eða
öðru, sem minnti á fólk, í kring-
um hann. Andar hússins voru
alls staðar, snortnir munir, hver
með sfna sögu, og íslenzk menn-
ing gróin inn í húsið: Hvernig
getur slfkt hús verið tómt? Þar
sem sál býr í húsi, er aldrei
beinlínis einmanalegt. Hitt hlýt-
ur að búa í manni sjálfum, ef
manni finnst svo ... Ráðskonan
frá Mývatnsöræfum var fjarver-
andi (hver þremillinn — svona
er maður orðinn kjöftugur).
TjAÐ var rætt um íslenzka
ljóðið, hvort það væri dautt
-----ljóðið, sem hélt lífi og við
námsþreki í þjóðarsálinni, þessi
óáþreifanlega eind, sem lifði allt
af með fólkinu, viðþrengingarog
svalaði andlegri forvitni og svar
aði áleitnum spurningum um til-
ný og ríða þá um kvöldið yfir
heiðina (hún var illfær) og hitta
apótekarann og ljóðaþýðarann.
Hann er að hverfa úr þorpinu
og flytja suður.
„Af hverju fær Helgi ekki
heiðurslausn frá rfkinu til þess
að vinna að bókmenntastörfum
einvörðungu?" sagði náungi á
Akureyri með skynbragð.
Viðlfka sögðu tveir aðrir fyr-
ir sunnan, þegar þeir fréttu, að
reyna ætti að tala hann til
fyrir dagblað.
Þegar komið var upp í heið-
ina, þar sem vegaskil eru og
beygt er niður á Svalbarðs-
strönd, var skilti, sem á stóð:
Heiðin er ófær nema jeppum.
Manni var nauðugur einn
kostur að fara að þessu boði og
halda sem leið liggur út f Lauf-
ás og þaðan Fnjóskadalinn og
Kinnina og Aðaldal og síðan til
Húsavíkur. Þessi norðlenzka
sýsla, sem státar af hugsjónum
og ungmennafélagsskap, hefur
sérstaka andlega lykt, sem er
freistandi að setja f samband
við svita og óþvegna ull, og
það er líka eins og megi alltaf
búast við því að mæta þar
mæðiveikisfé. Hvergi f landinu
Framhald a bls. 10.
Helgi Kálfdánarson, skáld og Ijóðaþýðandi á menntaskólaárunum
á Akureyri.
□ □□□□□□□□□□□□DDQQDD
Af heimsókn til tveggja
skólda, sem synjuiu
blaðamanni um viðtol
□ □□□□□□□□□□□□□□□□□D