Vísir - 28.06.1963, Blaðsíða 9

VÍSIR . Föstudagur 28. júní 1963.
9
2. DRANGEYJARGREIN
eftir Þorstoin Jósep sson
DHDDDaDDDDODDQaDaaaDOQDDEIDOaDacmaDDOgDaDaDDDDDDODDDDDaaDaDaBDDDDDDDDaaDQDDaaDDQDDDODDDDDaDDDDDDDDDDDBOaDDDDO
»Helll þér Drangey, djúpt und
fótum,
dunar þér frá hjartarótum
harður gnýr af leiftur-spjótum
hér var það, sem Grettir bjó“.
Jú, hér var það sem Grettir
bjó og hér var hann veginn.
Grettla skýrir frá því að bænd-
um hafi þótt vágestur mikill
kominn í Drangey, er þeir ætl-
uðu að sækja fé sitt, en urðu frá
að hverfa sökum ofríkis. Buðu
þeir honum ýmsa kosti, þ. á m.
fégjafir og fögur heit, en Grett-
ir hafnaði öllum boðum, kvaðst
ekki þaðan fara mundu fyrr en
hann væri dauður um dreginn.
Ásdís móðir Grettis spáði hon-
um feigð £ Drangey, enda lauk
ævi hans þar. Voru þeir bræður
báðir dysjaðir í eynni, en höfuð
Grettis þó haft f land og salt-
að í útibúri í Viðvík.
Fé gekk sjálfala.
Eins og kemur fram í frásögn
Grettissögu létu bændur fé
ganga í Drangey þegar á sögu-
öld, en sá siður hélzt um aldur
fram allt fram á þessa öld. í
sóknarlýsingu frá því fyrir
miðja síðustu öld segir, að „20
—30 kindur hafi flesta vetur
gengið þar sjálfala við hurðar-
lausan kofa, og eru þar jafnan
ær málbærar á vori, þó hrútur
gangi alltaf með þeim óskeytt-
ur“.
Eggert Ólafsson segir að Hóla-
biskup hafi oft látið flytja fé
þess að það hafi drepizt úr pest,
en auk þess mun það hafa þótt
næsta ajnstursamt að sinna því.
Arðmesti blettur
á íslandi.
Um Drangey segir Eggert Ól-
afsson, að hún sé án nokkurs
efa arðmesti bletturinn, sem tii
sé á öllu fslandi. Hann segir,
að margt manna lifi af henni og
Skagfirðingar njóti í heild góðs
af henni á ýmsa lund. Sjálfir
hafa þeir allt til þessa talið
hana vera dropsömustu mjóik-
urkúna sína.
Eins og kemur fram í Grett-
issögu var Drangey til forna
eins konar almenningur, þ. e.
að hún var sameign nokkurra
manna. Hún komst fljótlega
undir Hólastól og helzt f eigu
hans og umsjá allar aldir aftur
á meðan biskupsdómur er við
lýði á Hólum. Þá komst hún í
eigu einstaklinga, var m. a.
lengi í eigu Hafsteinsættarinnar,
en Skagafjarðarsýsla keypti
hana á næstsíðasta áratugnum
fyrir aldamót, þá fyrir 1800
krónur.
Hólabiskup lét nytja Drang-
ey á meðan hún hélzt f eigu
stólsins. Biskupsfé gekk þar
sjálfala, oftast 30—40 ær að
talið var eða jafnvel ennþá fleira
áður fyrr. Þá voru fuglaveiðar
og eggjataka stunduð þar á
hverju vori af vinnumönnum Sex menn héldu í festina á með-
festin var gerð úr nautsleðri.
Hún var 80 faðma löng og vó
120 pund. 1 hana fóru 16 húðir.
Sigmaðurinn reiðubúinn.
að auðvelda dráttinn og líka til
að bjargfestin núist ekki um of
á bjargbrúninni.
eins fyrir þá, sem voru fyrir
neðan og veiddu fuglinn í háfa
eða snörur. Mér er ekki kunn-
ugt um hvort þessi kvöð helzt
ÍArðmesti blettur landsins
út f Drangey og þar hafi það
gengið sjálfala á vetrum; þótti
féð verða feitara þar en annars
staðar í Skagafirði, en hins veg-
ar svo styggt og mannfælið, að
oftlega hafi það hlaupið fram
af björgunum. í hrapinu hafi
kviðurinn rifnað á þv£. Síðustu
áratugina hefur fé ekki verið
haft £ Drangey, meðfram vegna
biskupsstólsins. Fuglinn settist
£ bjargið um eða upp úr sum-
armálum ef allt var með felldu
og um krossmessu var oftast
farið út f eyna til eggjatöku.
Var legið við f eynni fram eftir
vorinu, oftast fram um Jóns-
messu og stundum iengur. Sjö
eða átta menn stunduðu eggja-
tökuna á þessu tímabili. Bjarg-
an sigið var, en sá sjöundi var Eyjan leigð.
á varðbergi til að fylgjast með
merkjum og köllum sigmanns-
ins. Þessi siður helzt enn að
mestu leyti £ Drangey, að þv£
undanskildu þó, að nú er ekki
Iengur notuð nautshúð £ bjarg-
festi heldur kaðall. Á bjargbrún-
inni sjálfri er hjól, sem kaðall-
inn rennur eftir, bæði til þess
Eftir að Drangey komst f eigu
Skagafjarðarsýslu hefur hún ár-
Iega verið leigð hæstbjóðanda.
Sú kvöð fylgdi að leigutaki
varð að hreinsa lausagrjót f
berginu sunnan til á eynni og
var það gert £ öryggisskyni jafnt
fyrir þá, sem sigu f bergið og
enn f gildi, en nú eru sigmenn-
irnir að þvi leyti betur búnir
en áður að þeir hafa hjálm á
höfðinu til að taka á móti grjót-
hruni. Varð ég þess var, að
þetta kom að góðu haldi, þvf
á meðan ég var fyrir neðan eyj-
una og horfði á sigmanninn f
berginu, sá ég steinvölu falla á
Framh. á bls 10
Leifamar af kofarúst Grettis.
Eggjafengurinn athugaður.